Shedia

EN GR

29/01/2014

Συναντήσεις του Σπύρου Ζωνάκη

Ο Νίκος Διαμαντής είναι σκηνοθέτης. Η Ιωάννα Μακρή, είναι ηθοποιός και σύζυγός του.
 
ΝΙΚΟΣ: Με την Ιωάννα γνωριστήκαμε σε ένα φιλικό σπίτι πριν από περίπου τριάντα χρόνια, όντας ακόμα τελειόφοιτοι σπουδαστές δραματικών σχολών. Από την αρχή, μας ένωσε μια κοινή αντίληψη για το θέατρο. Ήμασταν νέα παιδιά, με φρέσκιες ιδέες και τη διάθεση να προτείνουμε μια διαφορετική αισθητική και λειτουργία θεάτρου, ένα θέατρο ουσίας, που θα ανατρέπει το έως τότε  κατεστημένο θέατρο σε όλα τα επίπεδα, υποκριτικής, συγγραφής έργου, σκηνογραφίας, σκηνοθεσίας, σχέσης με το κοινό.  Έκτοτε, συμπορευόμαστε τόσο στη ζωή όσο και στην τέχνη, εγώ ως σκηνοθέτης και η Ιωάννα ως ηθοποιός. Μετά την αποφοίτησή μας, δημιουργήσαμε μαζί το Θέατρο Σημείο, σε έναν αντισυμβατικό χώρο, ένα παλιό ξυλουργείο πίσω από την Πάντειο. Η πρώτη παράσταση που ανεβάσαμε ήταν το «Λίκνισμα» του Μπέκετ, το 1985. Θέλαμε  να υπηρετήσουμε ένα θέατρο ρεπερτορίου, που θα στηρίζει,  ταυτόχρονα, την  υψηλή σύγχρονη ελληνική δραματουργία και το σημαντικό ξένο θεατρικό κείμενο. Ήμασταν οι πρώτοι που παρουσιάσαμε στην Ελλάδα συγγραφείς όπως ο Χάινερ Μύλλερ, έργα όπως ο «Ρομπέρτο Τσούκο» του Κολτές και «Ο κλήρος του μεσημεριού» του Κλωντέλ, ενώ, την ίδια στιγμή, αναδεικνύαμε ελληνικά θεατρικά έργα του Ζιώγα, του Μάτεση, του Λύτρα, του Χρυσούλη.  Ήταν ένας δρόμος καινοτόμος, αλλά και λίγο μοναχικός. Θαυμάζω την  Ιωάννα γιατί σε καιρούς πολύ δύσκολους, αν και υπήρξαν πολύ ισχυρές σειρήνες που την καλούσαν σε άλλα θεατρικά μονοπάτια, εκείνη παρέμεινε στο θέατρο που η ίδια έστησε.  Όποτε υπάρχουν γλιστρήματα, αμφιβολίες, δυσκολίες, με τσιγκλάει και μου θυμίζει τα παιδιά που ήμασταν κάποτε. Χάνεται άδολα μέσα στα πράγματα του θεάτρου ή της ζωής μας. Αυτή η παιδικότητα και η αθωότητά της αποτελεί για μένα πηγή ζωής. Τη θαυμάζω, όμως, κι ως ηθοποιό. Θεωρώ αξεπέραστο τον τρόπο που ερμήνευσε την Ηλέκτρα, τη Μήδεια, το πώς παρουσίασε μια γυναίκα που ακροβατούσε προς το μέλλον στις «Ιστορίες της Πόλης» του Χρυσούλη. Έχει ένα μοναδικό τρόπο να προσεγγίζει τα κείμενα, καθώς ακόμα και στα πλέον βαθιά και σκοτεινά χαράζει κομμάτια αισιοδοξίας.  Με την Ιωάννα επιλέγουμε έργα που ανατέμνουν την ανθρώπινη ψυχή και ακτινογραφούν τα πάθη και τις εντάσεις των ανθρώπινων σχέσεων σε ακραίες καταστάσεις, που μιλούν για εξαιρετικούς ανθρώπους σε εξαιρετικές συνθήκες. Παράλληλα, επιδιώκουμε να δώσουμε βήμα στη νέα ελληνική θεατρική γραφή και θεματολογία, να αποτελέσει το Θέατρο Σημείο  έναν φιλόξενο χώρο για τους νέους ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινές αξίες, κοινή ματιά για το θέατρο. Φέτος, ετοιμάζουμε την «Καιομένη» του Γιον Φόσε, καθώς και  την παράσταση «Under», που περιλαμβάνει και κείμενα θεατρικών συγγραφέων της νέας γενιάς,  μια σκηνική σύνθεση που θέλει να δώσει φωνή στους μετανάστες που βρίσκονται στο περιθώριο. Μας ενδιαφέρει ένα θέατρο που θα επικοινωνεί με την κοινωνική πραγματικότητα. Θέλουμε να διαμορφώσουμε και να συνομιλήσουμε με ένα κοινό που έχει άποψη για τα θέματα που τίθενται σήμερα στην ελληνική κοινωνία. Πιστεύουμε πως σε μια εποχή κρίσης που σε ωθεί να ξανακοιτάξεις τα πράγματα και να φτάσεις στο βάθος, οι καλλιτέχνες, εν προκειμένω του θεάτρου, καλούνται να δώσουν ελπίδα, να προτείνουν ένα όραμα δημιουργίας, συσπείρωσης, αλληλεγγύης, φαντασίας. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε με την Ιωάννα στο θεατρικό μας κέλυφος. Μέσα στα σχέδιά μας  είναι  να αποτελέσει το Θέατρο Σημείο και εστία θεατρικής εκπαίδευσης. Ελπίζω να τα καταφέρουμε.
 
ΙΩΑΝΝΑ: Με τον Νίκο ωριμάσαμε μαζί ηλικιακά και καλλιτεχνικά. Όταν γνωριστήκαμε, ήμασταν νεαροί φοιτητές δραματικών σχολών. Από το ξεκίνημα, διαπιστώσαμε πως μοιραζόμασταν την ίδια αισθητική, φιλοσοφία και αξιακή λογική για το θέατρο. Δεν μας ενδιέφερε να κάνουμε παραστάσεις που να αποτελούν εμπορικές επιτυχίες, δεν κυνηγούσαμε να κερδίσουμε χρήματα από την τέχνη, αλλά να παρουσιάσουμε αυτά που πιστεύουμε και μας καλύπτουν ως καλλιτέχνες, αναπτύσσοντας, παράλληλα, με το κοινό μια ισχυρή σχέση διαρκούς ανανέωσης, εκπαίδευσης, συνομιλίας. Ένα θέατρο που θα επικεντρώνεται στο βλέμμα του θεατή  και στο πώς θα το κάνει πιο διεισδυτικό σε αυτά που συμβαίνουν στη σκηνή. Από τις πρώτες μας επαγγελματικές δουλειές, το «Λίκνισμα» του Μπέκετ και την «Εφεύρεση του Μορέλ» του Κασάρες, μέχρι τώρα, πορευόμαστε με το ίδιο σκεπτικό. Να υπηρετήσουμε το σημαντικό θέατρο, είτε είναι αρχαία τραγωδία, είτε ψυχολογικό θέατρο, είτε θέατρο του παραλόγου, θέλοντας αυτά τα κείμενα να γίνουν αντιληπτά από τον καθένα. Δεν μας ενδιαφέρει οποιαδήποτε πολυπλοκότητα ή επιτήδευση στην τέχνη, νοιαζόμαστε για την απλότητα, την ουσία των πραγμάτων.  Εξάλλου, η κοινή μας αδυναμία με τον Νίκο, η μεγάλη ποίηση, την οποία επιλέγουμε στο θέατρό μας, από το «Ονειρόδραμα» του Στρίντμπεργκ και την «Αγγλίδα ερωμένη» της Ντυράς μέχρι το «Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη» του Μπέργκμαν και τις «Τραχίνιες» του Ευρυπίδη, υπάρχει παντού, σε όλους τους ανθρώπους, αρκεί ο καθένας να την ανακαλύψει, να τη φέρει στην επιφάνεια και να συνομιλήσει μαζί της. Θεωρώ τον Νίκο έναν οραματιστή σκηνοθέτη, που ξέρει να εμπνέει τους συνεργάτες του. Τον διακρίνει ένα πάθος για τη δουλειά του, είναι ταγμένος στο θέατρο, πραγματικός ασκητής. Δεν επαναπαύεται ποτέ, έχει ορμή  να κάνει συνέχεια καινούρια πράγματα, κάτι που δίνει και σε μένα τεράστια δύναμη. Η συμπόρευσή μας, όλα αυτά τα χρόνια, στηρίζεται σε έναν διαρκή αλληλοεπηρρεασμό και στην ανεύρεση της κοινής συνιστώσας που θα συνθέτει τις ουσιαστικές, πολλές φορές, καλλιτεχνικές μας διαφωνίες και θα μας επιτρέπει να λειτουργούμε με τον πιο γόνιμο τρόπο.  Κοινή μας πεποίθηση είναι πως ο κοινωνικός ρόλος του θεάτρου είναι αδιαχώριστος από τον καλλιτεχνικό, όχι, βέβαια, εννοώντας ένα πολιτικά στρατευμένο θέατρο, αλλά ένα  θέατρο που θα αφουγκράζεται την παλλόμενη καρδιά της κοινωνίας. Εμείς οι καλλιτέχνες πρέπει να είμαστε ενεργοί πολίτες. Τώρα, ειδικά, εν μέσω κρίσης, είμαστε πιο πολύτιμοι από κάθε άλλη φορά, έχουμε χρέος να βγούμε μπροστά, να προσφέρουμε διεξόδους. Βλέπουμε πως έχουν πληθύνει στις μέρες μας αξιόλογα θεατρικά σχήματα νέων ανθρώπων που κάνουν τα πρώτα τους βήματα και αισθάνονται την ψυχική ανάγκη να εκφραστούν και να αποτυπώσουν τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Θέλουμε αυτές οι νέες ομάδες, η νέα γενιά του ελληνικού κειμένου, να έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο Θέατρο Σημείο. Να αποτελέσει η θεατρική μας στέγη μια ζωντανή κυψέλη, μια πλατφόρμα ιδεών, ένα πλέγμα όπου θα δημιουργηθεί ένας διάλογος με ανθρώπους διαφορετικούς από μας, που δουλεύουν διαφορετικά θεατρικά είδη, αλλά στοιχίζονται με το όραμά μας για το θέατρο.  Καθ’ όλη τη θεατρική μας διαδρομή με τον Νίκο έχουμε γευτεί πολλές χαρές, όπως η συμμετοχή μας σε διάφορα φεστιβάλ του εξωτερικού. Τίποτα, όμως, δεν μπορεί να συγκριθεί με τη χαρά που βιώσαμε με τη γέννηση του γιου μας πριν από 19 χρόνια.
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ