Shedia

EN GR

25/12/2013

Ραντεβού στα τυφλά! του Βασίλη Παπακριβόπουλου

Εκεί όπου κάποτε η ανδρική στείρωση αποτελούσε «πατριωτική πράξη», αναζητούν εναγωνίως τρόπους αναχαίτισης της υπογεννητικότητας.
 
Στη Νότια Κορέα, το «Ραντεβού στα τυφλά» δεν είναι τηλεπαιχνίδι, ούτε κι η έσχατη λύση μιας παρέας που αγωνίζεται να «βολέψει» κάποιο από τα μονίμως «ανοικονόμητα» μέλη της. Αντίθετα, σύμφωνα με τη «Le Monde», πρόκειται για σοβαρότατη κρατική υπόθεση. Οι αρχές ανησυχούν για τη μείωση των γάμων και της γεννητικότητας: στο 1,3 παιδί ανά γυναίκα σήμερα, ενώ το 2008 και 2009 είχε υποχωρήσει αντίστοιχα στο 1,19 και 1,08 παιδί, δηλαδή χαμηλότερα κι από το επίπεδο της Ιαπωνίας, η οποία κατέχει τον –διόλου ζηλευτό– τίτλο του «πρωταθλητή» σε αυτόν τον τομέα και στη γήρανση του πληθυσμού. Αν δε οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν αμείωτες στο μέλλον, το 2050 ο πληθυσμός της Κορέας θα έχει μειωθεί κατά 13,1%, περνώντας από τα 49 εκατομμύρια στα 42. Εάν δε αυτές οι τάσεις επιδεινωθούν, η χώρα απειλείται με πληθυσμιακή κατάρρευση…
 
Και να σκεφθεί κανείς ότι μέχρι και τη δεκαετία του 1960, το μέλημα των νοτιοκορεατικών αρχών ήταν ακριβώς το αντίθετο: να περιορίσουν την αυξημένη γεννητικότητα του πληθυσμού, καθώς κάθε οικογένεια είχε 5-6 παιδιά, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αρκετοί δημόσιοι πόροι για την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού. Αν και δεν επέβαλαν, όπως οι κινεζικές αρχές, τον καταναγκασμό του ενός παιδιού ανά ζευγάρι, προωθήθηκε πιεστικά η αντισύλληψη, η απόκτηση άνω των δύο παιδιών θεωρούνταν αντεθνική πράξη, ενώ η γυναικεία και η ανδρική στείρωση θεωρούνταν πατριωτικές πράξεις. Μάλιστα, η τελευταία συνιστούσε και –τιμητικό– λόγο απαλλαγής από τη στρατιωτική θητεία.  
 
Όμως, για τη σημερινή κατάσταση, εκτός από τη νοοτροπία που καλλιεργήθηκε στο παρελθόν, υπάρχει και πλήθος άλλων λόγων. Καταρχάς, μέσα στο ιδιαίτερο κλίμα που επικρατεί στην κορεατική κοινωνία, το παν είναι η εργασία –εργασιομανία καλύτερα–, η καριέρα και ο ανταγωνισμός με τον διπλανό. Σε ένα πανάκριβο εκπαιδευτικό σύστημα, ο Κορεάτης εξοικειώνεται, ήδη από το δημοτικό σχολείο, με τον ανελέητο ανταγωνισμό και τα εξαντλητικά ιδιαίτερα μαθήματα που θα τον οδηγήσουν αργότερα στην «επιτυχία». Μάλιστα, μεγάλος αριθμός «καλών σχολείων» δεν είναι μεικτά, με αποτέλεσμα να υπάρχει ελάχιστη εξοικείωση με το άλλο φύλο. 
 
Αυτοκρατορία του φόβου
 
Θα ακολουθήσει μια εξίσου σκληρή εμπειρία στους χώρους της εργασίας, όπου η επιχείρηση απαιτεί την αφοσίωση του εργαζομένου ψυχή τε και σώματι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση των τσαεμπόλ (chaebol), των γιγάντιων ομίλων επιχειρήσεων των οποίων οι δραστηριότητες απλώνονται σε όλους τους τομείς της οικονομίας και οι οποίοι προσφέρουν στους εργαζόμενους αξιοπρεπείς μισθούς και παροχές που αντισταθμίζουν το ανύπαρκτο κοινωνικό κράτος. Όμως, αυτό έχει αντίτιμο την απόλυτη ανυπαρξία χρόνου για την προσωπική ζωή.
 
Τον περασμένο Ιούλιο, το αφιέρωμα της «Le Monde diplomatique» με τίτλο «Samsung, η αυτοκρατορία του φόβου» περιέγραφε τις συνθήκες εργασίας: τα ανώτερα στελέχη, όταν συμμετέχουν στις πολύωρες συσκέψεις (οι οποίες ξεπερνούν το εξάωρο) αποφεύγουν να έχουν πιει νερό για να μην χρειαστεί να πάνε στην τουαλέτα και χάσουν τον ειρμό της συνεδρίασης, πράγμα το οποίο θεωρείται έλλειψη αφοσίωσης. Οι δε εργάτες εργάζονται σε δωδεκάωρες βάρδιες, έξι ημέρες της εβδομάδα, και, στη συνέχεια, υποχρεούνται να συμμετέχουν σε εταιρικές δραστηριότητες οι οποίες συσφίγγουν τις σχέσεις των ομάδων. Μέσα σε αυτό το κλίμα, φράσεις όπως «νόμιμο ωράριο» και «υπερωρίες» είναι, απλώς, αδιανόητες.     
 
Φυσικά, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αυτό το «οικονομικό θαύμα»  που μετέτρεψε την Νότια Κορέα σε οικονομικό γίγαντα υλοποιήθηκε από την πολύχρονη φασίζουσα δικτατορία του Παρκ Τσουνγκ Χι, η οποία ευνόησε την ανάδυση των  τσαεμπόλ, αλλά και στηρίχθηκε στα αφεντικά της.
 
 
Ακριβή μου οικογένεια
 
Επιπλέον, καθώς η Κορέα έχει μετατραπεί σε ένα κράμα τεχνολογικής προόδου, επιδεικτικού υπερκαταναλωτισμού και βαθύτατα συντηρητικής και παραδοσιακής χώρας, ο γάμος και οι  παραδοσιακές γαμήλιες τελετές έχουν σχεδόν υποχρεωτικά μετατραπεί σε μια πανάκριβη υπόθεση. Καθώς δε το κοινωνικό κράτος είναι ανύπαρκτο, το ίδιο ισχύει και για την ανατροφή και, κυρίως, για την εκπαίδευση των παιδιών, καθώς κανένα ζευγάρι δεν θέλει να μείνει πίσω το παιδί του στον ανελέητο αγώνα δρόμου που καθορίζει τους «νικητές» και τους ταγμένους στην κοινωνική υποβάθμιση. Έτσι, ο μέσος όρος της ηλικίας γάμου (32 έτη για τους άνδρες, 29 για τις γυναίκες) διαρκώς αυξάνεται, ενώ αργεί ακόμα περισσότερο η απόκτηση παιδιού. Επιπλέον, η χειραφέτηση των γυναικών πολλές φορές σημαίνει, απλούστατα, την αφοσίωση στην καριέρα αντί για τη δημιουργία οικογένειας. Κατά τα άλλα, η Κορέα είναι μια βαθιά πουριτανική κοινωνία που στιγματίζει ανελέητα τις ελάχιστες ανύπανδρες μητέρες.
 
Όλα τα παραπάνω ισχύουν ακόμα περισσότερο για τις μεσαίες τάξεις. Γι’ αυτό και τα ραντεβού στα τυφλά είναι αφιερωμένα σε αυτές. Ο μόνος όρος για τη συμμετοχή σε αυτές τις εκδηλώσεις είναι η προσκόμιση πτυχίου, βεβαίωσης από τον εργοδότη και πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης.   
 
Σε κάθε περίπτωση, όπως ομολογούν και οι ίδιες οι αρχές, αυτές οι συναντήσεις δεν έχουν ιδιαίτερη επιτυχία. Όπως παρατηρεί ένας από τους οργανωτές, παρά την κορεατική ποπ, οι περισσότεροι από τους υποψήφιους είναι εξαιρετικά σφιγμένοι κι επιφυλακτικοί. Παρόλα αυτά, συνεχίζονται εντατικά,  καθώς καμία δυνατότητα δεν πρέπει να μένει ανεκμετάλλευτη. 
 
Εξάλλου, πριν από τρία χρόνια, το νοτιοκορεατικό Υπουργείο Υγείας είχε άλλη μια φαεινή ιδέα: πήρε την πρωτοβουλία να κλείνει μια Τετάρτη τον μήνα τα φώτα του κτιρίου στις 19.00 (!), υποχρεώνοντας τους υπαλλήλους του να επιστρέφουν «νωρίς» σπίτι τους για να αφιερώσουν λίγο παραπάνω χρόνο στην οικογένειά τους και, κατά προτίμηση, στο/στη σύντροφό τους, μήπως και… –επιτέλους– τεκνοποιήσουν!  
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ