Shedia

EN GR

26/06/2013

«Είχα κοντά µου ανθρώπους». Συνέντευξη του Αυγούστου Κορτώ στη Μαρία Μανωλέλη

Μερικές ευτυχείς –ή δυστυχείς– συγκυρίες αρκούν για να κάνουν τη μεγάλη διαφορά στη ζωή μας.
 
συνέντευξη του Αυγούστου Κορτώ στη Μαρία Μανωλέλη
 
Ο Αύγουστος Κορτώ γράφει, αρθρογραφεί, μεταφράζει. Γράφει βιβλία για μικρά παιδιά (ως Πέτρος Χατζόπουλος) και βιβλία για μεγάλα παιδιά, άλλοτε ξεκαρδιστικές ιστορίες που θα μπορούσε κάποιος να σου διηγηθεί και να σε παρασύρει σε ένα γέλιο δυνατό και άλλοτε συγκινητικές –πολύ συγκινητικές– ιστορίες που τείνουμε να κρύβουμε και να σκεπάζουμε με στρώματα από χαμόγελα και τυπικότητες. Ιστορίες που ελάχιστοι ξέρουν για μας και πάλι δεν τις συζητούν μπροστά μας, θέματα ταμπού όπως η ψυχική νόσος και η αυτοκτονία. Τον συνάντησα στην πλατεία Εξαρχείων, είχα σκοπό να μιλήσουμε για πολύ συγκεκριμένα πράγματα και κυρίως ζητήματα αισθητικής. Αμ δε… Αν είσαι κοντά σε έναν χείμαρρο, θα βραχείς!
 
 
Ζεις εδώ στα Εξάρχεια. Νιώθεις τυχερός κάθε που γυρίζεις σπίτι σου, σαν πολεμιστής που επέστρεψε σώος από τη μάχη και τους κινδύνους της περιοχής ή πιστεύεις πως η επικινδυνότητα των Εξαρχείων είναι ένας αστικός μύθος;
 
Μια χαρά περιοχή είναι τα Εξάρχεια, πάντα ζωντανή, πάντα ξύπνια και με μια από τις πιο ωραίες πλατείες, ειδικά τώρα που φτιάχνει ο καιρός τα βράδια είναι γεμάτη κόσμο κάθε ηλικίας και εθνικότητας. Αυτή η ιστορία ξεκίνησε από όσους δεν ξέρουν την περιοχή απλά την έχουν ακουστά. Τα Εξάρχεια είναι μια παραδοσιακή γειτονιά με παλιούς Αθηναίους, μεσοαστική προς μικροαστική πλέον περιοχή. Σίγουρα έχει στην ιστορία της τραύματα, χωρίς αυτό όμως να έχει μετατρέψει την περιοχή σε ένα γκέτο που κάποιος κινδυνεύει ή δεν μπορεί να πλησιάσει. Το αντίθετο μάλλον συμβαίνει. Εγώ εδώ νιώθω πάντα ασφαλής. Ξέρω πως όταν θα ξεκινήσει κάποια φασαρία μετά από μια πορεία ή μια επέτειο εδώ θα έχει επεισόδια, το έχουμε συνηθίσει αυτό. Αυτό που με στενοχωρεί είναι όταν υπάρχουν ζημιές σε αυτοκίνητα. Είναι τόσο παράλογο… Δεν… πλήττεται το κράτος με τέτοιου είδους ενέργειες. Πλήττεται αποκλειστικά και μόνο το αυτοκίνητο κάποιου εργαζόμενου μεροκαματιάρη που ήδη προφανώς έχει άλλες σκοτούρες για να του προστεθεί ακόμη μία. 
 
Πέρα από τα Εξάρχεια, η Αθήνα πιστεύεις είναι μια όμορφη ή μια άσχημη πόλη;
 
Είναι άδικο αυτό που έχει συμβεί στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις τις Ελλάδας. Η καταστροφή του ιστορικού κέντρου, η κατεδάφιση των παλιών όμορφων κτιρίων για να έρθουν στη θέση τους τερατουργήματα. Αυτό είναι ένα αισθητικό έγκλημα. Θλιβερό. Το ίδιο έγινε και στη Θεσσαλονίκη, όπου δρόμοι γεμάτοι νεοκλασικά σπίτια και κήπους μετατράπηκαν σε δρόμους με άσχετα μεταξύ τους κτίρια. Αυτό κάνει και την Αθήνα μια πόλη χωρίς αρμονία. Είναι άδικο… Δεν σημαίνει πως η Αθήνα είναι άσχημη, σημαίνει πως κάποιοι εργολάβοι σε συνεργασία με πολιτικούς επέτρεψαν να γίνει άσχημη. Η Αθήνα όμως, με όλα της τα στραβά, εμένα εξακολουθεί να μου αρέσει. Εξακολουθώ να απολαμβάνω βόλτες στο κέντρο, στα πολυσύχναστα τουριστικά μέρη όπως η Αδριανού, μου αρέσει να περπατάω στην Αιόλου και να βλέπω την Ακρόπολη στο βάθος. Ναι, μου αρέσει η Αθήνα, τη λέω τελικά όμορφη.
 
 
 
Τι θα άλλαζες άμεσα;
 
Θα ήθελα πολλούς περισσότερους κοινόχρηστους χώρους με πράσινο. Δεντροφύτευση παντού, πάρκα, όπως στις πρωτεύουσες της Ευρώπης, που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες. 
 
Πιστεύεις πως αυτό είναι και λίγο θέμα νοοτροπίας; Δηλαδή ενώ ο Γάλλος θα πάρει το βιβλίο του, θα απλώσει μια πετσέτα στο γκαζόν και θα ξαπλώσει στο πάρκο να κάνει διάλειμμα, ο Έλληνας θα κάτσει στην καφετέρια που βρίσκεται δίπλα στο πάρκο; 
 
Είναι ένας φαύλος κύκλος. Η απόλαυση δεν σου παρέχεται κι έτσι θα πας παραδίπλα στην καφετέρια μέχρι που θα σου γίνει συνήθεια η καφετέρια. Όσο ασήμαντο κι αν ακούγεται, ένα φροντισμένο και καθαρό γκαζόν σε προσκαλεί να καθίσεις να ξεκουραστείς. Δεν εστιάζω στην εικόνα. Η ομορφιά δεν είναι αμιγώς αισθητική απόλαυση. Σου προσφέρει ψυχική ανάταση το να βρίσκεσαι σε ένα όμορφο αρμονικό μέρος. Είναι ωφέλιμο μέσα στη μέρα να μπορείς να απολαύσεις τις ιδιότητες ενός πάρκου.
 
Και μιας και μιλάμε για την Αθήνα, πες μου και γι’ αυτούς που ζουν στην Αθήνα. Πέρα από τις ακραίες ομάδες και τις σαφείς προθέσεις τους, ο μέσος κάτοικος αυτής της πόλης είναι πιστεύεις φιλικός προς τις μειονότητες, ανοιχτός και εγκάρδιος;
 
Δεν μπορώ να κρίνω έτσι συνολικά. Ο κάθε άνθρωπος ανάλογα με την παιδεία του, το παρελθόν του, την ανατροφή του είναι διαφορετική περίπτωση. Υπάρχουν και καχύποπτοι άνθρωποι και άλλοι που δεν αντιλαμβάνονται καμία διαφορά στη διαφορετικότητα είτε αυτή έγκειται στο χρώμα του δέρματος, στη σεξουαλική προτίμηση ή σε κάτι άλλο. Αυτή η αντιμετώπιση είναι προσωπική επιλογή του καθενός. Νομίζω πως το μίσος που εκφράζουν κάποιοι συμπολίτες στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αβάσιμο και επιπόλαιο. Δηλαδή, έτσι εκφράζει κάποιος άνθρωπος χωρίς παιδεία το φόβο του. Δεν θέλω να πιστέψω πως είναι πραγματικό, τεκμηριωμένο μίσος. Ίσως αυτή να είναι μόνο η δική μου θεώρηση και νοοτροπία, αλλά προτιμώ να σκέφτομαι το καλύτερο δυνατό για τους ανθρώπους που δεν ξέρω, να μην είμαι καχύποπτος. Θέλω να πιστεύω πως οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής στην καθημερινότητα τους δεν βλέπουν έναν αλλοεθνή σαν σκουπίδι. Αν εξαιρέσεις αυτούς που συνειδητά προβαίνουν σε εγκληματικές πράξεις ή τις επικροτούν κι εκεί τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, οι υπόλοιποι είναι κάποιοι που μέσα από την οικονομική δυσπραγία στην οποία βρέθηκαν κατά τη λιγοστή αντίληψη τους θεωρούν ότι με ακραίες συμπεριφορές τιμωρούν το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Οι εκπρόσωποί τους είναι παραβάτες του ποινικού κώδικα και εκείνοι νομίζουν πως τιμωρούν τα υπόλοιπα κόμματα.
 
 
Ο Δημήτρης Χορν έλεγε πως στα νιάτα του συναντούσε καμιά φορά στο δρόμο τον Κωστή Παλαμά. Τέτοιο δέος ένιωθε που συχνά τον ακολουθούσε για να δει που θα πάει και τι θα κάνει. Ένα πρωί είδε τον Παλαμά να μπαίνει μέσα σε ένα μπακάλικο και να δοκιμάζει ένα κομμάτι φέτα από το μαχαίρι του μπακάλη. Ο μαγεμένος Χορν τα έχασε μιας και είχε μια τελείως εξιδανικευμένη εικόνα για τον ποιητή, τόσο που δεν μπορούσε να τον φανταστεί σε μια πιο ανθρώπινη, καθημερινή του πλευρά. Πλέον με τα κοινωνικά δίκτυα, οι αγαπημένες ταινίες, μουσικές, φαγητά, στέκια, τα πάντα σχεδόν, ακόμα και ιδιαίτερα προσωπικές στιγμές δημοσίων προσώπων βρίσκονται στη διάθεση του κάθε χρήστη κοινωνικών δικτύων. Ο απρόσιτος συγγραφέας του παρελθόντος είναι οριστικά… παρελθόν. Το διαδίκτυο φαίνεται πως έχει αλλάξει οριστικά τη σχέση συγγραφέα-αναγνώστη… 
 
Είναι φυσικό και ανθρώπινο για εμάς τους συγγραφείς που κάνουμε μια τόσο μοναχική δουλειά η οποία είναι, ούτως ή άλλως, ένα προσωπικό ξεγύμνωμα μπροστά στον αναγνώστη, έχοντας ένα μέσο όπως το διαδίκτυο, να το χρησιμοποιούμε σαν ένα ανοιχτό, ακατέργαστο ημερολόγιο, είτε έχοντας κάποιο μπλογκ είτε με τα κοινωνικά δίκτυα, μια καταγραφή με την οποία ερχόμαστε κοντά σε κάποιους ανθρώπους. Τα βλέπω σαν μια παρέα και γι’ αυτό επιμένω στην «ανάλαφρη» πλευρά τους. Οι καβγάδες με ενοχλούν πολύ, δεν εκτονώνομαι καθόλου. Θέλω να περνάω το χρόνο που μπαίνω στο facebook χαλαρά. Αν, όμως, τεθεί κάποιο θέμα που με αφορά θα το θίξω. Θα μιλήσω ανοιχτά για τον γκέι γάμο, θα το κουβεντιάσω και μάλιστα βρίσκω και πολύ παρήγορο το γεγονός ότι άνθρωποι που δεν ξέρω με καταλαβαίνουν.
 
Ως προς τη διαχρονία τι πιστεύεις; Υπάρχουν συγγραφείς της γενιάς σου που θα βρίσκονται στα σχολικά εγχειρίδια ή τα βιβλία τους θα μελετώνται ξανά και ξανά μετά από πολλά χρόνια;
 
Υπάρχουν σαφώς σύγχρονοι συγγραφείς που βρίσκονται σε σχολικά εγχειρίδια ήδη και άλλοι τόσοι που θα είναι στο μέλλον. Για μένα το ζήτημα είναι να υπάρχει βιωσιμότητα σε αυτό που γράφω, να μην έχει γεράσει μετά από χρόνια και να μπορεί να αγγίξει τον αναγνώστη που τότε θα ξεκινάει να διαβάζει λογοτεχνία. Από εκεί και πέρα το «βαρύ πυροβολικό» θα υπάρχει μιας και αυτή είναι η πνευματική παρακαταθήκη της χώρας και της γλώσσας. Και το αγγλάκι πάντα θα τρώει στη μάπα τον Ντίκενς και το γαλλάκι τον Μολιέρο. Το ίδιο κι εδώ. Να σου πω αυτό είναι καλό σε ορισμένες περιπτώσεις μιας και πρόκειται για εξαιρετικούς συγγραφείς. Μακάρι ο Βιζυηνός και ο Ροΐδης να διδάσκονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσουν τα παιδιά να προσεγγίσουν και να απολαύσουν τη μεγαλοφυή γραφή τους. Μακάρι πέρα από τα σχολικά βιβλία το κράτος να καταρτίσει όσο περισσότερες δανειστικές βιβλιοθήκες και να μπορούν όλοι, σε κάθε σημείο της Ελλάδας, να απολαμβάνουν το θησαυρό που λέγεται λογοτεχνία.
 
 
 
Δυο στενά παραπάνω από εδώ που βρισκόμαστε υπάρχει ένας τοίχος που γράφει: Είμαστε όλοι εν δυνάμει άστεγοι («We are all potentially homeless»). Βρίσκεις κάποια αλήθεια σ’ αυτό ή είναι υπερβολικό;
 
Μετακομίζοντας από μια εύπορη περιοχή της Θεσσαλονίκης στο κέντρο της Αθήνας, είδα πολύ σκληρές εικόνες που ποτέ δεν είχα ξαναδεί. Από την πρώτη στιγμή, όμως, ένιωσα πως με τους ανθρώπους αυτούς μας χωρίζει μια εξαιρετικά λεπτή διαχωριστική γραμμή. Στις στιγμές της δικής μου αδυναμίας και ανημποριάς είχα την πολυτέλεια να έχω δικούς μου ανθρώπους που είχαν όλη την καλή διάθεση να με στηρίξουν. Έχω υπάρξει και ψυχικά άρρωστος και εξαρτημένος από ουσίες, όμως, παράλληλα ήμουν και πολύ τυχερός καθώς είχα κοντά μου ανθρώπους και μια χείρα βοηθείας, την ώρα που σε μια αντίστοιχη στιγμή της ζωής του κάποιος άλλος μπορεί να εισέπραξε κλωτσιές, μεταφορικά ή και κυριολεκτικά. Με χωρίζουν από τους ανθρώπους που έμειναν άστεγοι μόνο μερικές ευτυχείς συγκυρίες. Η ιστορία τους θα μπορούσε να είναι η ιστορία κάποιου από εμάς, τουλάχιστον για κάποιους από εμάς.
 
Ένας βιβλίο για σας!
 
Οι εκδόσεις «Ποταμός» μας έκαναν μια ευγενική προσφορά για τους αναγνώστες της «σχεδίας»: Τρία αντίτυπα του βιβλίου του Αυγούστου Κορτώ «Τα ορφανά». Επίσης, και οι εκδόσεις «Καστανιώτης» μας παραχώρησαν ευγενώς από δύο αντίτυπα των έργων «Οι Νεράιδες του Μαν» και «Ο Άνθρωπος που Ετρωγε Πολλά». 
 
Σκεφτήκαμε να τα περάσουμε στον προορισμό τους (εσάς δηλαδή!) μέσα από έναν σκληρό διαγωνισμό, την εξής μία και απίθανη ερώτηση: Τι χρώμα είναι το γιλέκο που φορούν οι πωλητές της «σχεδίας»;
Στείλτε τις απαντήσεις σας μαζί με ονοματεπώνυμο και ένα τηλέφωνο επικοινωνίας στο email μας info@shedia.gr. Στο θέμα, σας παρακαλούμε θερμώς σημειώστε το όνομα του συγγραφέα «Αύγουστος Κορτώ».
Οι νικητές θα ανακοινωθούν στο επόμενο τεύχος του Αυγούστου. Και ναι, εκτάκτως γι’ αυτό το καλοκαίρι η «σχεδία» θα ταξιδέψει και τον Αύγουστο! Ιδανική συντροφιά για τις καλοκαιρινές σας διακοπές.
 
 
Ακριβό μου βιβλίο
 
Είναι ακριβά τα βιβλία στην Ελλάδα, θα συμφωνήσει μαζί μας και ο Αύγουστος Κορτώ: «Διαβάζω μόνο paperback βιβλία τα οποία παραγγέλνω από το internet.Ο λόγος είναι καθαρά οικονομικός. Στην Ελλάδα τα βιβλία δεν είναι όσο οικονομικά είναι στο εξωτερικό. Ο εκδότης έχει μια εικόνα για το πόσα βιβλία μπορεί να πουληθούν και η τιμή είναι ανάλογη. Υπάρχουν χώρες με τόσο μεγάλο αναγνωστικό κοινό που μπορούν να έχουν πολύ καλές τιμές στα βιβλία τους. Το κατανοώ αυτό που συμβαίνει, είναι εξηγήσιμο, αλλά με ωθεί στις διαδικτυακές αγορές βιβλίων».
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ