Shedia

EN GR

24/04/2013

Πίσω από τα κόκκινα φανάρια, του Γιώργου Αράπογλου

«ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ»
 
Μια φωτογράφος διεισδύει στα άδυτα της πορνείας φιλοδοξώντας να αλλάξει νοοτροπίες, ακόμα και να μεταμορφώσει ζωές.
Φωτογραφίες: Μυρτώ Παπαδοπούλου
 
 
Την ώρα που πολλοί αναζητούν τροφή στα σκουπίδια, τα ποσοστά της ανεργίας ανεβαίνουν καθημερινά, ενώ τα ελληνικά νοικοκυριά καταρρέουν υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης, οι Έλληνες ξοδεύουν, σύμφωνα με έρευνες, περίπου δύο δισεκατομμύρια ευρώ για ερωτικές υπηρεσίες, βοηθήματα, ροζ τηλέφωνα ή διαδικτυακές ερωτικές συνευρέσεις. 
 
Στην Ελλάδα της οικονομικής κατάρρευσης, δισεκατομμύρια ευρώ εξακολουθούν να διακινούνται στη βιομηχανία του σεξ, γεγονός που όσο εύκολα δημιουργεί απορίες, εξίσου εύκολα δίνει και τις αντίστοιχες απαντήσεις για τους λόγους που δημιούργησαν μέρος αυτής της κατάστασης. 
 
Η οικονομική κρίση ωθεί καθημερινά όλο και περισσότερες γυναίκες –εσχάτως δε και άνδρες– στην πορνεία, ενώ η κινηματογραφική βιομηχανία του πορνό περνά χρυσές εποχές. Είναι δε χαρακτηριστικό πως μόνο κατά τους τελευταίους μήνες, η μεγαλύτερη ελληνική εταιρεία παραγωγής ταινιών πορνό έχει δεχθεί περισσότερα από 2.500 βιογραφικά από ανθρώπους που, εξαιτίας της κρίσης, αναζητούν αυτή την επαγγελματική «διέξοδο». Οι αμοιβές για τους πρωτοεμφανιζόμενους φτάνουν τα 1.000 ευρώ τη σκηνή, ενώ η αμοιβή τριπλασιάζεται για τους πιo «διάσημους» πρωταγωνιστές.
 
Αυτήν ακριβώς την κατάσταση ξεκίνησε από το 2009 να διερευνά με τον φακό της η ελληνίδα φωτογράφος Μυρτώ Παπαδοπούλου. Σε μια περίοδο δηλαδή που παρατηρήθηκε μια κατακόρυφη αύξηση των ταινιών πορνό στην Ελλάδα. Στην αυγή της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας αναδύθηκαν νέες εθνικές πορνοστάρ, οι ταινίες των οποίων ξεπουλούσαν ελάχιστες ώρες από την κυκλοφορία τους. 
 
Δεν ήταν, όμως, μόνο αυτό που της κέντρισε το ενδιαφέρον. Τα ποσοστά του AIDS σημειώνουν κατακόρυφη άνοδο, η χώρα μας παραμένει μια από τις σημαντικότερες πύλες σωματεμπορίας (με υψηλά ποσοστά να καταλήγουν στην πορνεία). Την ίδια στιγμή οι τιμές για επί πληρωμή ερωτικές υπηρεσίες έχουν μειωθεί σημαντικά. Η βιομηχανία του σεξ ανθεί σε όλα τα επίπεδα.
 
Οι συνοδοί 
 
Η Μυρτώ αρχικά ξεκίνησε μέσα από τη φωτογραφική καταγραφή μιας σειράς θεμάτων που αφορούσαν το αγοραίο σεξ στα μέσα ενημέρωσης με τα οποία συνεργαζόταν. Αγοραίο σεξ, πορνεία και σωματεμπορία είναι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας. Στο πλαίσιο της έρευνάς της, διείσδυσε σε έναν κόσμο σκοτεινό, μυστήριο, επικίνδυνο αλλά, κυρίως, σε έναν κόσμο γεμάτο πόνο. Και τον πόνο αυτό κουβαλούν αποκλειστικά οι γυναίκες που έχουν πέσει στα δίχτυα του. 
 
Αυτές οι προσωπικές ανακαλύψεις την οδήγησαν σε ένα νέο μονοπάτι: ένα ιδιαίτερα επίπονο, αλλά και φιλόδοξο πρόγραμμα με τίτλο «The Attendants» («Οι Ακόλουθοι»), μέσα από το οποίο στοχεύει να διεισδύσει ακόμα περισσότερο στα άδυτα της βιομηχανίας του σεξ στη χώρα μας, να αφυπνίσει συνειδήσεις και να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία για αυτή τη βαρβαρότητα που υφίστανται γυναίκες όλων των ηλικιών, και όλων των προελεύσεων.
 
«Θέλησα να εισχωρήσω όσο πιο βαθιά μπορούσα στον κόσμο της πορνείας και να τον δω όσο γίνεται με τα μάτια αυτών των γυναικών. Ο στόχος μου ήταν αφενός να τον κατανοήσω όσο το δυνατόν περισσότερο και να γνωρίσω όλες εκείνες τις πτυχές που κρύβονται πίσω από τις ανθρώπινες ιστορίες, αλλά, κυρίως, να τις βοηθήσω να βρουν μια άλλη διέξοδο. Ταυτόχρονα, επιθυμία μου είναι να ευαισθητοποιήσω και να ενεργοποιήσω την κοινωνική συνείδηση πάνω στο θέμα της πορνείας», λέει στη «σχεδία» η ελληνίδα φωτογράφος.
 
Ξενώνας προστασίας
 
Στην Ελλάδα η πορνεία είναι νόμιμη μόνο σε υγειονομικά ελεγμένους οίκους ανοχής που έχουν εξασφαλίσει σχετική άδεια, ενώ οι εργαζόμενες πόρνες θα πρέπει να έχουν δηλωθεί και να περνούν σε τακτά χρονικά διαστήματα από τις ανάλογες ιατρικές εξετάσεις. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, από τους περίπου 2.000 καταγεγραμμένους οίκους ανοχής σε όλη τη χώρα, μετά βίας οι 200 λειτουργούν με νόμιμη άδεια, ενώ από τις σχεδόν 20.000 γυναίκες που δραστηριοποιούνται στην πορνεία, πλην ελαχίστων, οι περισσότερες είναι παράνομες. Η κατάσταση αυτή έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό, ιδιαίτερα δε μετά την έντονη αύξηση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων ασθενειών. 
 
 
Το «The Attendants» είναι ένα transmedia project το οποίο περιλαμβάνει εκτός από τη φωτογραφική απεικόνιση αυτής της πραγματικότητας και άλλες προεκτάσεις. Ο μεγάλος στόχος είναι να δημιουργηθούν ξενώνες προστασίας γυναικών και ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια για αυτές τις γυναίκες, προκειμένου να τις βοηθήσει να βρουν άλλες διεξόδους. «Θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τη φωτογραφία ως το μέσο για να χτίσουν και πάλι την αυτοεκτίμησή τους, να νιώσουν δυνατές και να αποφασίσουν να πατήσουν στα πόδια τους. Γι’ αυτό και μία από τις φιλοδοξίες μας είναι, όταν καταφέρουμε να ξεκινήσουν αυτά τα εργαστήρια, να γίνει και ένα βιβλίο που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τη δική μου δουλειά, αλλά και τη δική τους. Να απεικονίσουν μέσα από το φακό και οι ίδιες πώς βλέπουν τη ζωή τους».
 
Όπως τονίζει, μέσα από μια ήδη μεγάλη έρευνα, αυτό που μπορεί κάποιος να πει με σιγουριά είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των γυναικών μένει στην πορνεία όχι από επιθυμία, αλλά επειδή εξαναγκάζεται, ενώ όσο μεγάλη κι αν είναι η θέλησή τους να ξεφύγουν, κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο. 
«Αν ρωτήσεις τις περισσότερες γιατί δεν φεύγουν από αυτό το επάγγελμα, η συντριπτική πλειοψηφία θα σου απαντήσει “γιατί δεν ξέρω τι άλλο να κάνω”. Αυτό είναι κάτι που δε μπορεί εύκολα να συλλάβει κάποιος», σημειώνει η Μυρτώ και για το λόγο αυτό, όπως εξηγεί, είναι σημαντική η ανάγκη για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τα θέματα που άπτονται της πορνείας και σωματεμπορίας.
 
Στο πλαίσιο του «The Attendants» ετοιμάζεται και ένα ντοκιμαντέρ στο οποίο η δημιουργός παρακολουθεί τις ζωές δύο γυναικών, μέσα από τα μάτια τους οι θεατές θα γνωρίσουν με κάθε λεπτομέρεια τον κόσμο της πορνείας και πώς αυτός λειτουργεί. Οι ιστορίες τους είναι συγκλονιστικές. «Είναι τρομακτικό το τι βιώνει ένας άνθρωπος που εμπορεύεται το κορμί του. Πρόκειται για βιασμό της προσωπικότητας, της αξιοπρέπειας, της ψυχής τους και αφήνει πληγές που δύσκολα κλείνουν. Θέλει τεράστια δύναμη για να αποκτήσουν ξανά την αυτοεκτίμησή τους και να βρουν το θάρρος να αναζητήσουν έναν άλλο δρόμο», αναφέρει η Μυρτώ. 
 
Η φωτογραφική έκθεση του «The Attendants» έχει ήδη λάβει πρόσκληση και θα φιλοξενηθεί τον ερχόμενο Νοέμβριο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου θα συμμετάσχει ως μέρος δράσεων που αφορούν την αντιμετώπιση του trafficking στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το ντοκιμαντέρ, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της παραγωγής, φιλοδοξεί να είναι έτοιμο τον επόμενο χρόνο. Την όλη παραγωγή του project έχει αναλάβει η Filmografik, ενώ τη συμπαραγωγή για το ντοκιμαντέρ η Anemon productions.
 
Το εγχείρημα εξαρχής δεν ήταν εύκολο. Το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν, φυσικά, να κερδίσει την εμπιστοσύνη των γυναικών. «Στην αρχή ήταν λογικά διστακτικές. Τις πλησίαζα απλώς φιλικά και τους μιλούσα, τις ρωτούσα αν χρειάζονταν κάτι, έδειχνα ένα ενδιαφέρον που δεν τους είχε δείξει μέχρι τότε κάποιος άλλος. Με τον καιρό, γνωριζόμασταν καλύτερα και μιλούσαμε για τη ζωή τους, την καθημερινότητά τους, τις ανάγκες τους. Ήθελα μέσα από τις προσωπικές τους αφηγήσεις να μάθω όσα περισσότερα μπορούσα και να δω τον κόσμο της πορνείας μέσα από τα δικά τους μάτια». Αυτό, βεβαίως, δεν γινόταν χωρίς κινδύνους. «Πολλές φορές την ώρα που συνομιλούσαμε ένιωθα διάφορα “περίεργα” βλέμματα να μας παρακολουθούν, ωστόσο, δεν σκέφτηκα στιγμή να εγκαταλείψω».
 
Στην προσπάθειά της δεν είναι μόνη. Έχει την υποστήριξη πολλών οργανώσεων που ασχολούνται με θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και trafficking, γιατρούς και ειδικούς συμβούλους, ενώ εργάζεται εθελοντικά στον «Στρατό της Σωτηρίας» στην Ελλάδα, που αποτελεί σημαντικό αρωγό στο εγχείρημά της.
 
Εικαστικά εργαλεία
 
Για την ολοκλήρωση και υλοποίηση του προγράμματος αναζητούνται τρόποι χρηματοδότησης, ένας εκ των οποίων είναι το crowd funding. Μια νέα καμπάνια αναμένεται να ξεκινήσει στο τέλος Μαΐου, με τη φιλοδοξία ότι θα έχουν ευαισθητοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότεροι, ενώ, παράλληλα, αναζητούνται και άλλοι χορηγοί. 
 
Σε κάθε περίπτωση, η Μυρτώ συνεχίζει την προσπάθειά της, η οποία, όπως λέει, την έχει βοηθήσει να σκεφτεί τη ζωή και την καθημερινότητα με άλλο μάτι. Η ίδια είναι αισιόδοξη πως αυτή η προσπάθεια θα έχει επιτυχία, ενώ δεν κρύβει και τη συναισθηματική φόρτιση με την οποία θα υποδεχθεί στο μέλλον την ευχάριστη είδηση πως κάποια από τις γυναίκες που βοήθησε κατάφερε να ξεφύγει. 
 
«Πρόκειται για ένα έργο ζωής. Στόχος μου είναι το εγχείρημα αυτό να γίνει θεσμός και όχι να μείνει μόνο ένα εικαστικό έργο. Δεν έχω άλλη εξουσία παρά τον εαυτό μου και τα εργαλεία μου, τη φωτογραφία. Μέσα από την εικαστική μου παιδεία και εμπειρία, τα εργαλεία και τις γνώσεις μου μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο, ώστε να ξανακερδίσουν την αυτοεκτίμησή τους. Και μέσα από αυτό, αν καταφέρω να βοηθήσω έστω μία, για μένα θα είναι μεγάλη ευτυχία».
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ