Shedia

EN GR

24/04/2013

Το ηµερολόγιο ενός ανέργου. Συνέντευξη του Χριστόφορου Κάσδαγλη στο Χρήστο Αλεφάντη

Ένας συγγραφέας αναλαµβάνει δράση και κάνει αυτό ακριβώς που δεν κάνουν εκείνοι που µας κυβερνούν: βάζει τον άνθρωπο πάνω από τους αριθµούς.
Συνέντευξη του Χριστόφορου Κάσδαγλη στο Χρήστο Αλεφάντη
 
«Ζει στην Αθήνα, δραπετεύει στα Τρίκαλα Κορινθίας και ονειρεύεται τα Κύθηρα και τα Απαλάχια Όρη». Είναι η κατακλείδα του σύντοµου βιογραφικού του Χριστόφορου Κάσδαγλη που εύκολα θα βρει ο κάθε ενδιαφερόµενος µε µια απλή αναζήτηση στο µαγικό φίλτρο της google. Δηµοσιογράφος, συγγραφέας και ενεργός πολίτης, το επαγγελµατικό παλµαρέ του Χριστόφορου είναι εξαιρετικά πλούσιο. Ζηλευτό κιόλας για όλους εµάς που αγαπάµε τη δουλειά µας. Αρχισυντάκτης επί σειρά ετών του θρυλικού ένθετου «Ε» της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας», αλλά και της ίδιας της «Κυριακάτικης», διευθυντής σύνταξης του –επίσης θρυλικού– περιοδικού «Γαλέρα», εφηµερίδα «Ποντίκι», «Αντίλογος» και «4Τροχοί» από τη µία. Και από την άλλη, ένα συγγραφικό έργο που ξεκινάει αρκετά πριν το απόλυτο εγχειρίδιο κάθε καλού και κακού φαντάρου, το «Απολύοµαι και Τρελαίνοµαι» (εκδόσεις Οξύ, 1999) και φτάνει µέχρι το πιο πρόσφατο «Ανώνυµοι Χρεοκοπηµένοι» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2012). Όλα αυτά µέχρι πρόσφατα. Τους τελευταίους πολλούς µήνες το βιογραφικό του Χριστόφορου έχει ένα κενό στην κορυφή του κεφαλαίου «επαγγελµατική δραστηριότητα». Ο Χριστόφορος είναι άνεργος. Ένας από τις εκατοντάδες χιλιάδες. Άνεργος, αλλά όχι ανενεργός. Πρόσφατα ξεκίνησε ένα νέο κοινωνικό project: το «Ηµερολόγιο ενός ανέργου» (imerologioanergou.gr). «Πρόκειται για µια εθελοντική πρωτοβουλία µε στόχο να σπάσει το ταµπού της ντροπής και να δώσει βήµα στους ανέργους προκειµένου να εκφραστούν… Μια διαδικτυακή συνεργασία που φιλοδοξεί να συσπειρώσει διαφορετικά κανάλια επικοινωνίας, προκειµένου να µεγιστοποιηθεί το αποτέλεσµα –να αποκτήσουν οι άνεργοι τη φωνή που τους στερούν τα κυρίαρχα ΜΜΕ, αλλά και το πολιτικό σύστηµα», γράφει ο ίδιος στην εισαγωγή. Για να µην είναι τελικώς ο άνεργος «ένας από τις εκατοντάδες χιλιάδες». Αλλά, να είναι ο ένας µαζί µε τους εκατοντάδες χιλιάδες. Οι αριθµοί δείχνουν ότι το «Ηµερολόγιο ενός ανέργου» έχει απογειωθεί. Σαν να καιροφυλακτούσαν σε µια γωνιά από καιρό τόσοι άνθρωποι να µιλήσουν, να εξοµολογηθούν θυµούς και αγωνίες, ελπίδες, ήττες µα και νίκες. Ο Χριστόφορος µιλάει στη «σχεδία» για το νέο του εγχείρηµα. Τα Απαλάχια Όρη µπορούν να περιµένουν. 
 
Γιατί, λοιπόν, «Το Ηµερολόγιο Ενός Ανέργου»; Τι το χρειαζόµαστε; 
Μακάρι να µην το χρειαζόµασταν καθόλου. Αλλά, βλέπεις, οι άνεργοι συνεχώς αυξάνονται, η ανθρωπιστική κρίση είναι εδώ και όλα δείχνουν πως ο κατήφορος δύσκολα θα σταµατήσει. Είναι, όµως, ανάγκη ν’ αλλάξουµε προτεραιότητες. Το θέµα των ανέργων πρέπει να ιεραρχηθεί πάνω από το δηµοσιονοµικό, πάνω από τη µεσαία τάξη, πάνω από τις επενδύσεις. Να σπάσουν οι ίδιοι τα ταµπού της ντροπής και της σιωπής, να βγουν από την αυτοενοχοποίηση και την παραίτηση, να µιλήσουν. Να πουν τις ιστορίες τους, να εκφραστούν, να αναζητήσουν λύσεις στα προβλήµατά τους και να διεκδικήσουν. 
 
Πότε ακριβώς γεννήθηκε η ιδέα; Ήταν αποτέλεσµα ενός τυχαίου γεγονότος ή η αναπόφευκτη συνέπεια µιας δύσκολης πραγµατικότητας που βιώνει ένας συγγραφέας/δηµοσιογράφος;
Η ιστορία ξεκίνησε κατά τη συγγραφή του τελευταίου βιβλίου µου «Ανώνυµοι χρεοκοπηµένοι». Προέκυψαν εκεί 17 µικρές ιστορίες, σελίδες από το ηµερολόγιο ενός ανέργου που τις τοποθέτησα διάσπαρτες, σχεδόν κατά τύχη, ανάµεσα στα κεφάλαια. Αυτές οι ιστορίες ήταν η µαγιά. Έπειτα όµως σκέφτηκα: Γιατί να µη γράψουν τις ιστορίες τους οι ίδιοι οι άνεργοι µε τον δικό τους τρόπο και µε τον δικό τους θυµό; Στο δρόµο συναντηθήκαµε µε τον Κώστα Εφήµερο από το The Press Project, ο οποίος βοήθησε καταλυτικά στην εξέλιξη της ιδέας: Να µη φτιάξουµε ένα site, να φτιάξουµε µια εφαρµογή που θα τη µοιράζονται διαφορετικά sites και blogs, γιατί η υπόθεση µάς αφορά όλους. Κι ακόµα περισσότερο να µην περιοριστούµε στα αρχικά 8 sites. Να δώσουµε τη δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόµενο να ενσωµατώσει στο site ή στο blog του το imerologioanergou.gr, ώστε να µοιραστεί ακόµα πιο µακριά, να φτάσει παντού! Να, ας πούµε η «σχεδία», που απ’ όσο ξέρω ετοιµάζει δικό της site, µπορεί κάλλιστα να ενταχθεί στο δίκτυό µας. Στο κάτω κάτω για τους ίδιους ανθρώπους µοχθούµε, απλώς µε διαφορετικά µέσα.
 
Να σου πω την αλήθεια, όταν πρωτοδιάβασα για το «Ηµερολόγιο» τρόµαξα λίγο. «Όχι άλλη δυστυχία. Τα ξέρουµε», σκέφτηκα… Τ’ ακούω συχνά, κιόλας, από αρκετό κόσµο: «Όχι άλλο! Ας αναζητήσουµε τα θετικά. Να πιάσουµε νότες αισιοδοξίας στην καθηµερινότητά µας». 
Καταλαβαίνω τι θες να πεις. Αλλά πρώτον, όχι, κάνεις λάθος, ΔΕΝ ΤΑ ΞΕΡΟΥΜΕ! Είναι καλά κρυµµένα κάτω απ’ το χαλί. Κι οι ίδιοι οι άνεργοι µε την εσωστρέφειά τους συµβάλλουν άθελά τους σ’ αυτό. Αλλά ακόµα κι αν ξέρεις απ’ τη δική σου πείρα, εδώ συγκεντρώνεται η πείρα εκατοντάδων και χιλιάδων ανθρώπων που συµποσούµενη υπερβαίνει όχι µόνο τη γνώση µας, αλλά και τους εφιάλτες µας ακόµα. Κι έπειτα, ποιος σου είπε ότι όλα είναι µαύρα σ’ αυτά τα κείµενα; Υπάρχει ποίηση εκεί µέσα, υπάρχει ελπίδα, ανάταση, αλληλεγγύη. Και χιούµορ επίσης. Ένα από τα πρώτα ποστ έλεγε: «Δεν βρίσκω δουλειά ούτε στην… επιφάνεια εργασίας». Χιούµορ καταλυτικό και αναζωογονητικό.
 
Πώς νιώθεις όταν διαβάζεις τις ιστορίες ανέργων στο Ηµερολόγιο; Θέλω να πω ότι πρέπει να είναι πολύ δύσκολο να αποστασιοποιηθείς συναισθηµατικά απ’ αυτά τα δύσκολα που περιγράφονται από τους άγνωστους φίλους. Δεν επηρεάζεσαι; Δεν σε ρίχνει;
Και µε ρίχνει, φυσικά, αλλά και µε ανεβάζει. Είναι σαν να περίµεναν όλοι αυτοί οι άγνωστοι πάνω απ’ τον υπολογιστή τους πότε θα βγει το ηµερολόγιο για να εκφραστούν και να επικοινωνήσουν. Είναι φανερό πως το έχουν ανάγκη, το έχουµε ανάγκη! Και, ξέρεις, βλέπεις ότι οι εξελίξεις που εσύ προκάλεσες σε ξεπερνούν και πάνε την υπόθεση πολύ πιο µακριά από ό,τι είχες φανταστεί, όλο αυτό σου δίνει έµπνευση και καινούριες ιδέες για το πώς µπορεί η καµπάνια να αναβαθµιστεί σε ολόκληρο κίνηµα.
 
Ποια είναι µέχρι σήµερα η ανταπόκριση στο project «Ηµερολόγιο ενός ανέργου»;
Κοίτα, είναι πολύ δύσκολο να την καταγράψω –είναι καταιγιστική. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαβάζουν κάθε µέρα τα ηµερολόγια και τα αναπαράγουν στα social media. Περισσότεροι από 100 άνεργοι έστειλαν τις ιστορίες τους µέσα στην πρώτη βδοµάδα. 
Εκατοντάδες sites και blogs, άνθρωποι που δεν µας γνωρίζουν και δεν τους γνωρίζουµε έσπευσαν να ενσωµατώσουν στις σελίδες τους το µπάνερ ή ολόκληρη την εφαρµογή, συµµετέχοντας σε ένα πρωτοφανές άτυπο δίκτυο αλληλεγγύης. Τι άλλο να πω;
 
Διάβαζα το σηµείωµα του Γιώργου στο «Ηµερολόγιο»: «Άλλαξα, δεν είµαι ο ίδιος πλέον, αγρίεψα». Εσύ; Νιώθεις ότι έχεις αγριέψει; 
Νοµίζω ότι είµαι πάντα άγριος, έστω κι αν (ευτυχώς) οι γύρω µου συνήθως δεν το καταλαβαίνουν. Αυτή η κατάσταση είναι απαραίτητη προϋπόθεση όταν γράφεις, πρέπει να πυροδοτείς την αγριότητά σου αυτή για να µπορέσεις να γίνεις παρανάλωµα. Είναι το καύσιµό µου, στο οποίο ευτυχώς η πολιτεία δεν σκέφτηκε (και δεν µπορεί) να επιβάλλει ειδικό φόρο. 
 
Υπάρχει γιατρικό για έναν µακροχρόνιο άνεργο, πέρα από το αυτονόητο της επιστροφής στην αγορά εργασίας; Ή µήπως ακόµα και η επιστροφή δεν αποτελεί πλέον γιατρικό; Μήπως είναι πολύ βαθιά τα τραύµατα;
Μπα, νοµίζω ότι άµα βρεις µια δουλειά της προκοπής τα τραύµατα θα γιατρευτούν αµέσως. Υπάρχουν, όµως, και άλλα πολλά γιατρικά –για µένα κυρίως είναι ο έρωτας, η αγάπη και η δηµιουργικότητα.
 
Αναδεικνύεται συνεχώς το ζήτηµα της ανεργίας µεταξύ των νέων, που πλέον έχει φτάσει στο 57%. Είναι πράγµατι τραγικό. Ωστόσο, δεν είναι εξίσου τραγικό και ίσως ακόµα πιο δύσκολο ως προς τη διαχείρισή του να µένει άνεργος ένας άνθρωπος στα 45 του;
Συµφωνώ απολύτως! Πιστεύω ότι, σε προσωπικό επίπεδο, η τραγωδία ενός µεσήλικα είναι απείρως µεγαλύτερη. Γιατί έχει κι άλλους που πρέπει να προστατέψει, γιατί πού να βρει ένσηµα για να φτάσει κάποτε στη σύνταξη, γιατί έχει µάθει αλλιώς, γιατί έχει µικρότερα αποθέµατα αντοχής. Το πρόβληµα µε τους νέους είναι κατά τη γνώµη µου περισσότερο συλλογικό –και οπωσδήποτε εθνικό– παρά ατοµικό. Αλλά έχω µεγάλη ένσταση σε σχέση µε την επίµονη παραφιλολογία που προανέφερες. Όλη αυτή η κλάψα, ο αυτοοικτιρµός και η συλλογική αυτοενοχοποίηση. Ξέρεις γιατί; Είναι σαν να λέµε στα παιδιά να παραιτηθούν. Όχι πως τελικά θα το κάνουν (σιγά µην παίρνουν υπόψη τα παιδιά όσα λένε οι µεγάλοι), αλλά γιατί τους δηµιουργείς ένα µεγάλο άλλοθι ώστε να µην προσπαθήσουν –και χάνουν αρκετό χρόνο και πολλή ενέργεια προκειµένου να κατορθώσουν να το υπερβούν.
 
Θες να µας περιγράψεις την πιο µαύρη σου στιγµή των τελευταίων µηνών; 
Η πιο µαύρη στιγµή των τελευταίων µηνών ήταν όταν έχασε ο Παναθηναϊκός στο µπάσκετ από τη Ρεάλ, µέσα στο ΟΑΚΑ. 
 
Την πιο όµορφη στιγµή;
Την πρώτη µέρα που βγήκε στον αέρα το «Ηµερολόγιο ενός ανέργου» και, λίγο αργότερα, έφθασε το πρώτο καταπληκτικό ποστ µιας κοπέλας απ’ τη Λάρισα. Ήταν σαν να απέκτησα ξαφνικά µια µικρή αδερφή.            
 
 
Κυριακή απόγευµα
Από την πρώτη µέρα λειτουργίας του imerologioanergou.gr εκατοντάδες άνθρωποι έσπευσαν να στείλουν τις «ανταποκρίσεις τους» από το µέτωπο της ανεργίας. Μία από αυτές έχει τίτλο «Κάθε µέρα σαν Κυριακή απόγευµα»: 
Για τον άνεργο, κάθε µέρα είναι Κυριακή απόγευµα:  Το απόγευµα της Κυριακής είναι πάντα µελαγχολικό σαν τον εκφωνητή της µπάλας που ακούγεται από µακριά, σαν τις ασκήσεις που δεν πρόλαβες να λύσεις. 
Το απόγευµα της Κυριακής είναι πάντα µελαγχολικό και κρύο.

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ