Shedia

EN GR

01/04/2015

Εικόνα του εαυτού. Ελεωνόρα Ορφανίδου

Αθόρυβα, ενάµιση  χρόνο τώρα, άνθρωποι της «σχεδίας» πρωταγωνιστούν µε συνέπεια σε µια µοναδική κοινωνική καταγραφή. 
 
Φωτογραφία της Μπέσσυς Ζαχάρη.
 
Πριν από ένα χρόνο, η Ματίνα Πασχάλη, η Μπέσσυ Ζαχάρη, ο Γιάννης Κώτσος, ο Γιάννης Φωκάς, ο Λευτέρης Ελευθεράκης, η Ιουλία Συµεωνίδου, ο Χρήστος Μπακογιάννης και ο Αλέξανδρος Νάνος, όλοι πωλητές της «σχεδίας», πήραν µια φωτογραφική µηχανή και ξεκίνησαν να διασχίζουν την πόλη, ανατέµνοντας ταυτόχρονα τις ζωές τους.
 
Όταν τελείωσαν, καθ΄οµολογίαν τους, ήταν άλλοι. Ένας επαγγελµατίας της φωτογραφίας, ο Νίκος Πηλός, άνοιξε το δρόµο, έδειξε, µίλησε και, στο τέλος, συγκέντρωσε τις εκατοντάδες φωτογραφίες τους. Όλα αυτά θα γίνουν έκθεση στη Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών (εγκαίνια τη Δευτέρα 27 Απριλίου. Θα διαρκέσει ώς την Κυριακή 10 Μαΐου), µε τίτλο «Ζωές στο δρόµο» και περιεχόµενο εµάς.
 
 
Φωτογραφία της Ματίνας Πασχάλη.
 
Περιγράφουν:
 
Ματίνα Πασχάλη, 56
 
«Μου έγινε η πρόταση να συµµετέχω στο πρότζεκτ από τον Χρήστο Αλεφάντη, τον διευθυντή της “σχεδίας”, και είπα “ναι”, ένα “ναι” που υπερπήδησε τη λογική µου. Δεν το σκέφτηκα, δεν ήταν απόφαση, αλλά παρόρµηση. Στην πράξη, µ’ έπιασε φοβερό άγχος. Δεν ήταν µόνο που προβληµατίστηκα πώς θα ορίσω τη θεµατογραφία, αλλά ήµουν άσχετη τελείως µε τη φωτογραφία. Δεν είχα ποτέ µου φωτογραφική µηχανή και δεν έβγαζα φωτογραφίες. Δεν είχα καν ερασιτεχνισµό, δεν είχα τεχνοτροπία. Αλλά, επειδή για µένα η «σχεδία» είναι φιλοσοφία που εµπεριέχει τη συµµετοχή, είπα το ναι. Μετά, ο Νίκος Πηλός µάς είπε µερικά πράγµατα, µας έδειξε τι να κάνουµε. Εγώ πήρα τη φωτογραφική κι άρχισα να βγάζω φωτογραφίες. Κάπως έτσι άρχισε η Αποκάλυψη. Ένας ολόκληρος κόσµος από το φακό της µηχανής. Ένιωθα συλλέκτης. Από ράκη κοµµατιών ζωής. Στο δρόµο υπάρχουν ράκη αξιών, ράκη σκουπιδιών, ράκη ανθρώπινα. Και κοµµάτια ζωής που είχαν σχέση µε τις µνήµες και τα βιώµατά µου. Ο φακός, χωρίς να το καταλάβω, έβγαζε ένα κοµµάτι του έσω κόσµου µου. Με έπιασε µανία, έβγαινα και µεσάνυχτα. Έγινε η φωτογραφική µηχανή γέφυρα για µένα µε την πόλη, µε τη ζωή µε το χρόνο. Με πήγε στην παιδικότητά µου. Βρήκα τα αντίστοιχα. Κάθε φορά, όταν δεν µε καταλάβαιναν, έβγαινα στο δρόµο κι έψαχνα θησαυρούς – έτσι τους έλεγα. Κοµµάτια κούκλας, κουβαρίστρες, τα µάζευα, πήγαινα στην ταράτσα και µ’ αυτά τα κοµµάτια έφτιαχνα τον κόσµο µου. Αυτό ήταν το µικρό µου µεγαλείο. Από τότε, αναζητούσα το σπίτι µου, τη σκηνή µου. Ο φακός µε πήγε εκεί πίσω. Η σκηνή αυτή έγινε µια κραυγή, διότι κατάλαβα ότι είχα δηµιουργήσει µια εικόνα εαυτού έναντι του εαυτού. Ο φακός συνέλεξε τα κοµµάτια µου – έσπασε το µπάζωµα που είχε γίνει. Οι άστεγοι είχαν κοµµάτια από τον εαυτό µου, οι συνοικίες που έγιναν ράκη κάποτε φάνταζαν στα µάτια µου σαν χρυσάφι. Πάντα φοβόµουν στις φωτογραφίες ότι θα έδειχναν αυτό που δεν ήθελα να δουν οι άλλοι για µένα. Και φωτογράφισα τους άστεγους που δεν είχαν δει τον εαυτό τους χρόνια. Όταν τον έβλεπαν, εκπλήσσονταν. Άλλος µου έλεγε “αδυνάτισα” άλλος “γέρασα”, και θλίβονταν. Ο φακός µπορεί να βγάζει µια φωτογραφία, αλλά έχει σχέση, εκτός από την πραγµατικότητα, και µε την εσωτερικότητα. Είδα κάποτε έναν καθηγητή απολυµένο, τον πλησίασα και του ζήτησα να τον φωτογραφίσω. “Να µε βγάλεις”, µου είπε, “αλλά φοβάµαι, γιατί βγαίνω πολύ άσχηµος”. Τον έβγαλα και τρόµαξα. Έβγαινε άγριος. Το ίδιο συνέβαινε και µε µένα. Κατάλαβα την εσωτερικότητα. Ο δρόµος, τελικά, είχε όλες τις αλήθειες. Ξεκίνησα σαν ακτιβίστρια και το γεγονός ότι οι φωτογραφίες θα εκτεθούν µε προβληµάτισε αφόρητα. Αναρωτιόµουν αν εκµεταλλεύοµαι τους ανθρώπους που φωτογράφισα. Μια µέ-ρα, φωτογράφισα έναν άγγελο, ένα παιδί που ήταν χρήστης ναρκωτικών. Έβριζε συνέχεια κι ακατάσχετα τη µάνα του. Σκέφτηκα: “Θα τη δώσω τη φωτογραφία του για την έκθεση, για να τον δει η µάνα του”. Μακάρι στην έκθεση κάποιος να δει κάποιον που έχει χάσει. Μακάρι αυτή η έκθεση να σοκάρει κάποιους, διότι θα δουν εικόνες που δεν είναι στηµένες. Όσον αφορά εµένα, ένιωσα ότι έστησα τον δικό µου εαυτό. Η αστεγία µου δεν ήταν µόνο συνέπεια κρίσης, αλλά και µιας εσωτερικής µάχης. Το κατάλαβα στο δρόµο. Δεν είµαι φωτογράφος, αλλά ένας άνθρωπος που καταλύθηκε ο εαυτός του. Και µπόρεσα να ξαναστήσω τη σκηνή µου. Ήταν επώδυνο και µου δηµιούργησε µια χαρµολύπη».  
 
 
 
Φωτογραφία της Ματίνας Πασχάλη.
 
 
Λευτέρης Ελευθεράκης, 58
 
«Για να πω την πάσα αλήθεια, αποφάσισα να µπω στη φωτογραφία γιατί εκείνη την περίοδο στο µετρό υπήρχαν αποσπάσµατα του Καβάφη και ήθελα να φωτογραφίσω ένα συγκεκριµένο. Το οποίο, εντέλει, δεν το πρόλαβα. Ήταν το «Ξένος εγώ, ξένος πολύ». Μου αρέσει ο Καβάφης, µε συγκινεί. Γενικώς, τυχαίνει από τα παιδικά µου χρόνια να µου αρέσει η ποίηση. Νόµιζα ότι ήξερα από φωτογραφία, αν και ό,τι είχα τραβήξει στη ζωή µου ήταν φωτογραφίες από την παιδική και εφηβική µου ηλικία µε κοπέλες και φίλους. Δεν έβγαινα καθόλου καλά, το είχα παράπονο. Νοµίζω ότι δεν µπορώ να βγάλω καλές φωτογραφίες και, στ’ αλήθεια, µόνο 5-6 φωτογραφίες µου µ' αρέσουν. Έβλεπα ένα πλάνο που µου άρεσε πολύ, το τραβούσα και δεν είχε καµιά σχέση µε αυτό που είχα δει. Τις απαντήσεις τις είχε, στο τέλος αυτής της διαδροµής µε τη φωτογραφία, το 14χρονο κορίτσι µιας φίλης, που είναι καλλιτεχνική φύση και ασχολείται. Μου είπε: “Θέλω να σου πω κάτι απλό. Η φωτογραφική µηχανή έχει συναίσθηµα". Στη διάρκεια της διαδικασίας, έβγαινα µονάχος
µου έξω τα βράδια και είχα έναν δικό µου προσωπικό κόσµο που µ’ ευχαριστούσε πολύ. Όποτε ήµουν στριµωγµένος, έβγαινα να φωτογραφίσω. Φωτογράφιζα το φεγγάρι, αλλά µου έβγαινε σαν ένα πείραµα. Μου άρεσαν τα κτίρια και, αν έδινα τίτλο σε δυο φωτογραφίες που µ’ αρέσουν στο Καλλιµάρ-
µαρο, τη µια θα την ονόµαζα “Μοναξιά” και την άλλη “Μοναξιά και λαµπρότητα” γιατί είναι ένας διάδροµος που είναι άδειος, αλλά στη δεύτερη πέφτει ένας φωτισµός. Πρόσωπα φωτογράφισα πάρα πολλά, αλλά δεν µε συγκίνησε πολύ αυτό. Δυο παιδιά µόνο µου άρεσαν πολύ, το ένα ανεβαίνει τα σκαλιά της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Και δυο κοπέλες που συζητούν στο Μέγαρο. Τώρα που τελειώσαµε και θα εκτεθούν οι φωτογραφίες µου στη Στέγη, φοβάµαι λίγο, έχω αγωνία για να τις δω. Είµαι χαρούµενος κι έχω φίλους που θα ήθελα να έρθουν να τις δουν, αλλά δεν τους αρέσουν αυτά. Είναι σπουδαίο για µένα. Πώς να το εξηγήσω… Ακόµη και τώρα που είµαι σε καλή κατάσταση, νιώθω ενοχές και πίκρα για πράγµατα που έκανα και για πράγµατα που δεν έκανα. Στα 58 µου αναγνωρίζω ελλείµµατα – ο χρόνος ήταν άχρονος από τα 21 έως τα 53. Και ξυπνάω στα 53 µου, κι ανοίγει ο καραγκιόζ µπερντές και δεν ξέρω τι µου γίνεται. Μου είναι πρωτόγνωρο αυτό κι έχω αγωνία».
 
 
Φωτογραφία του Γιάννη Φωκά.
 
 
Νίκος Πηλός, ο σύµβουλος 
 
«Είµαι χαρούµενος γι’ αυτή τη συνεργασία κι ευχαριστώ τα παιδιά που πήραν µέρος σε αυτό το πείραµα. Πώς ξεκινήσαµε, ξεκινήσαµε µε τα βασικά: Συζητήσαµε εκτενώς τι θέλουµε να κάνουµε και µε ποιον τρόπο µπορούσαµε να το καταφέρουµε, µάθαµε να χρησιµοποιούµε τις κάµερες που µας έδωσε η Sony Hellas, είδαµε µαζί υλικό και βγήκαµε στους δρόµους. H κεντρική ιδέα ήταν ένα σχέδιο φωτογράφισης της πόλης µέσα από την οπτική των αστέγων ή πρώην αστέγων και της ζωής τους πουλώντας τη “σχεδία”.
Οι φωτογραφίες τους είναι µια αντικειµενική καταγραφή της πραγµατικότητας, ένα πλήρες ρεπορτάζ µε εικαστικά χαρακτηριστικά. Έχουν καλλιτεχνική αξία διότι έχουν καλλιτεχνική µατιά και αυθεντικότητα. 
Οι άνθρωποί µας κοιτάνε την πόλη αλλιώς – ο τρόπος που κοιτάµε είναι υποδηλωτικός της ταξικής µας θέσης στην κοινωνία. Η πραγµατικότητα της Αθήνας είναι αυτή που κατέγραψαν στις φωτογραφίες τους τα παιδιά της “σχεδίας”. Που δεν βλέπουν ό,τι βλέπουµε εµείς, διότι εµείς αρνούµαστε να δούµε πραγµατικότητες. Ο κάθε φωτογράφος εξέφρασε στο έργο του και τις αλλαγές διάθεσης και οπτικής της ζωής του µέσα σε ένα χρόνο. Απεικόνισε τη δική του κατάσταση εντός της πόλης µε µια απόλυτα θετική µατιά.
ΥΓ. Από τη Δευτέρα 27 Απριλίου ώς την Κυριακή 10 Μαΐου, η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών θα είναι ένα σπίτι για στιγµές από τις «Ζωές στο δρόµο», τις δικές τους και τις δικές µας. Σε µια πόλη που βγήκε λες από ποίηµα του Μπουκόφσκι.»    
 
                         
 
Φωτογραφία της Ματίνας Πασχάλη.
 
 
Ουράνιο τόξο
 
Για την έκθεση φωτογραφίας «Ζωές στο Δρόµο», µίλησε στη «σχεδία» και η εκτελεστική υποδιευθύντρια της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών κ. Αφροδίτη Παναγιωτάκου.
«Στέγη και "σχεδία" είναι λέξεις που ταιριάζουν. Λέξεις που παραπέµπουν στην ασφάλεια, καµιά φορά ακόµη και στη σωτηρία. Η συνεργασία ανάµεσα στη Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών του Ιδρύµατος Ωνάση και το περιοδικό δρόµου "σχεδία" είναι για εµάς τύχη και τιµή. Όχι γιατί η συµβολή µας µάς εξασφαλίζει κάποιου είδους συνειδησιακή ηρεµία, ούτε γιατί βοηθώντας τον «αδύναµο» νιώθουµε πιο δυνατοί. Η τύχη και η τιµή αφορά και ακουµπά σε αυτή την ισότιµη σχέση που θέλουµε να έχουµε µε τους συµπολίτες µας, αναγνωρίζοντας  ότι κάθε κατάσταση ζωής µπορεί να συµβεί στον καθένα, αναγνωρίζοντας ότι όποιος κλείνει τα µάτια σε ό,τι συµβαίνει γύρω του δεν µπορεί να λογίζεται ως πολίτης. Η έκθεση φωτογραφίας των πωλητών-πολιτών της "σχεδίας" στη Στέγη είναι ένα γεγονός ξεχωριστό. Γιατί βοηθά εµάς πια να δούµε πιο πολλά, πιο πολύ. Ανοίγει τους δικούς µας ορίζοντες. Αυτό που βλέπουµε στις εικόνες αυτές τελικά, είναι η δύναµη εκείνων που στην γκρίζα άσφαλτο φωτογραφίζουν τον αντικατοπτρισµό του φωτός που σχηµατίζει ένα ουράνιο τόξο».  
 
 
Φωτογραφία: Ιουλία Συµεωνίδου
 
 
Info
 
Η έκθεση φωτογραφίας «Ζωές στο δρόµο», µε τη συµµετοχή των πωλητών της «σχεδίας» Ματίνας Πασχάλη, Μπέσσυς Ζαχάρη, Γιάννη Κώτσου, Γιάννη Φωκά, Λευτέρη Ελευθεράκη, Ιουλίας Συµεωνίδου, Χρήστου Μπακογιάννη και Αλέξανδρου Νάνου, θα φιλοξενείται καθηµερινά στο Φουαγιέ της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγµατοποιηθούν τη Δευτέρα 27 Απριλίου. Θα διαρκέσει ώς την Κυριακή 10 Μαΐου. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Οι φωτογραφίες θα είναι στις παρακάτω µορφές:  40 δίπτυχα εκτυπωµένα σε metal print διάστασης 60x1.40, 80 φωτογραφίες τυπωµένες σε µορφή poster 60x80 και 80 φωτογραφίες τυπωµένες σε µορφή card postal 30x15. Τα καθαρά έσοδα, µάλιστα, των πωλήσεων θα διανεµηθούν ακριβοδίκαια στους συµµετέχοντες φωτογράφους.
 
Για περισσότερες πληροφορίες:
www.shedia.gr
e-mail: info@shedia.gr
τηλ.: 213 0231220.

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ


ΓΙΝΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ

©ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΜΚΟ - ΝΙΚΙΟΥ 2 - 10560 ΑΘΗΝΑ

Τηλ: +30 213 023 1220 Email: info@shedia.gr

DotByDot