Shedia

EN GR

25/06/2014

Στα ίχνη της µετανάστευσης, του Σέργιου Μήλη

Στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, τουρίστες πληρώνουν για να πάρουν μια γεύση της αγωνίας εκείνων που κυνηγούν το αμερικάνικο όνειρο.
 
Έναν πρωτότυπο τρόπο βρήκαν οι κάτοικοι του μικρού χωριού Ελ Αλμπέρτο στο Μεξικό για να αναθερμάνουν την οικονομία, μειώνοντας, παράλληλα, την ανεργία και περιορίζοντας τη μετανάστευση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής: σε ένα πάρκο της περιοχής, το  Έκο Αλμπέρτο (Eco Alberto Park),  μεταξύ των υπόλοιπων δραστηριοτήτων, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ζήσουν την εμπειρία του πώς είναι να περνάς παράνομα τα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ! 
 
Πρόκειται ,φυσικά, για προσομοίωση της διαδικασίας ,η οποία, όμως, περιλαμβάνει τα πάντα: από το λαθρέμπορο ανθρώπινων ψυχών που οδηγεί τους μετανάστες, ο επονομαζόμενος και κογιότ, μέχρι τους ανθρώπους που παριστάνουν τους συνοριοφύλακες και, φυσικά, τα σύνορα με όλον τον εξοπλισμό τους (ηλεκτροφόρα σύρματα κ.λπ.).
 
 
Οι κάτοικοι του Ελ Αλμπέρτο προέρχονται από την αρχαία φυλή των ιθαγενών Χναχνού (Hnahnu). Το χωριό τους δεν προσφέρεται ιδιαίτερα ούτε για αγροτικές καλλιέργειες ούτε για την εκτροφή ζώων και οι θέσεις εργασίας είναι ελάχιστες.  Έτσι, λοιπόν, έγιναν «ειδικοί» στη διέλευση των συνόρων.
 
Οι ασυνήθιστες αυτές τουριστικές περιηγήσεις ξεκίνησαν το 2004, όταν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του Ελ Αλμπέρτο (περίπου το 90%) είχε μεταναστεύσει στις ΗΠΑ και το χωριό είχε ερημώσει. Κάποιοι από αυτούς που επέστρεψαν από «τη γη της Επαγγελίας», και κυρίως οι νεότεροι, είχαν την ιδέα για τη «Νυχτερινή Πορεία», όπως αποκαλείται αυτό το εικονικό πέρασμα των συνόρων, το οποίο διαρκεί 3-4 ώρες και κοστίζει 20$. Η «Νυχτερινή Πορεία» προσελκύει το ενδιαφέρον αρκετών χιλιάδων επισκεπτών, διαφορετικών μεταξύ τους:  κυρίως συμμετέχουν άνθρωποι της μεσαίας τάξης και πολλοί νέοι, μαθητές ή φοιτητές. Οι περισσότεροι από αυτούς το αντιμετωπίζουν σαν μια περιπέτεια, όμως για τους ανθρώπους που το διοργανώνουν είναι κάτι πολύ παραπάνω. Σύμφωνα με τον Τζούλιαν Γκαρσία, εκ  των διοργανωτών, «είναι ένας τρόπος να αποκτήσουμε συνείδηση. Η προσομοίωση αυτής της διαδικασίας οδηγεί στη συναισθηματική κατανόηση των ανθρώπων που βιώνουν αυτή την εμπειρία στην πραγματικότητα».
 
Ο Σάιμον, ένας από τους κογιότ, λίγο πριν φορέσει τη μάσκα που καλύπτει όλο του το πρόσωπο και ξεκινήσει για τα «σύνορα», λέει στο γκρουπ των ανθρώπων που θα τον ακολουθήσουν: «Απόψε θα μιλήσουμε για τη μετανάστευση. Μόνο που για εμάς η μετανάστευση είναι μια πραγματικότητα. Έχουμε ταλαιπωρηθεί από πείνα, δίψα, κρύο, υπερβολική ζέστη, έχουμε νιώσει την αδικία. Σκοπός μας είναι να σταματήσουμε τη μετανάστευση των ανθρώπων μας προς τις ΗΠΑ».
 
 
Όλες οι δυσκολίες
 
Η «Νυχτερινή Πορεία» βοηθάει, όντως, σε κάποιο βαθμό, στην αναχαίτιση της μετανάστευσης. Σε συνδυασμό,  βέβαια, με την αυστηροποίηση των νόμων, τον μεγαλύτερο έλεγχο στα σύνορα, τα εξωφρενικά ποσά που ζητούν οι οδηγοί-λαθρέμποροι και την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Έτσι, στο Ελ Αλμπέρτο, τα τελευταία χρόνια, η μετανάστευση μειώθηκε από 90 σε 65%, αλλά η οικονομία της περιοχής στηρίζεται ακόμα, ως επί το πλείστον, στα χρήματα που στέλνουν οι μετανάστες. Στις προσομοιώσεις μετανάστευσης-«ξεναγήσεις» εμπλέκονται περίπου 100 άτομα, αλλά η τουριστική βιομηχανία είναι ασταθής και μπορεί να μεσολαβήσουν εβδομάδες μέχρι να μαζευτούν συμμετοχές για την επόμενη «βόλτα».
 
Πριν ξεκινήσει η διαδικασία, ο οδηγός-κογιότ εξηγεί στους συμμετέχοντες τα πώς και τα γιατί των επόμενων ωρών. Κατά τη διάρκεια της πορείας, οι επίδοξοι μετανάστες αντιμετωπίζουν πολλές επικίνδυνες καταστάσεις και απρόοπτα. Πρέπει να τρέξουν παίρνοντας προφυλάξεις μέσα στο σκοτάδι σε εδάφη βραχώδη, σκονισμένα και λασπωμένα, έχοντας να αντιμετωπίσουν μια σειρά από δυσκολίες. Στην εικονική ζωή διάρκειας λίγων ωρών, μπορεί να μην είναι τόσο δύσκολο – σε αντίθεση με την πραγματικότητα που απαιτεί τουλάχιστον δύο 24ωρα σε αντίστοιχες συνθήκες – αλλά με πολύ διαφορετικά κίνητρα. Κατά το τρέξιμο ακολουθούνται όλοι οι κανόνες που βιώνουν οι πραγματικοί μετανάστες: τεράστια πίεση και σκληρή συμπεριφορά από τους οδηγούς, απειλές για εγκατάλειψη και τήρηση προτεραιότητας – πρώτα οι άρρωστοι και οι γυναίκες με παιδιά περνούν τα κρίσιμα σημεία και τελευταίοι οι άντρες.
Οι τουρίστες μπαίνουν και στη διαδικασία να αντιμετωπίσουν, εκτός από τις δυσκολίες της φύσης, και ανθρώπους που θα τους δυσκολέψουν την αποστολή. Εμπόρους ναρκωτικών που τους κλέβουν λεφτά και φαγητό κι ενίοτε «σκοτώνουν» κάποιον από την ομάδα, τους αυτόχθονες που διαμαρτύρονται για την καταπάτηση της γης τους και, φυσικά, τους συνοριοφύλακες και τις περιπολίες τους. Αυτοί οι τελευταίοι εμφανίζονται με τεράστιους φακούς, πυροβολούν για εκφοβισμό (όχι, βέβαια,  με πραγματικά πυρά) και ψάχνουν με μανία να εντοπίσουν τους μετανάστες φωνάζοντάς τους να παραδοθούν.  Κάποιοι δεν τα καταφέρνουν, συλλαμβάνονται και αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη «σκληρότητα». Άλλωστε, αρκετοί από αυτούς που παριστάνουν τους συνοριοφύλακες στη «Νυχτερινή Πορεία» έχουν βιώσει οι ίδιοι στην πραγματικότητα την αγριότητα των περιπόλων όταν είχαν προσπαθήσει να περάσουν τα σύνορα.
 
 
Τέλος, κάποιοι από τους επίδοξους μετανάστες τα καταφέρνουν να φτάσουν στον προορισμό τους. Περνάνε κάτω από ένα αγκαθωτό συρματόπλεγμα, για να συγκεντρωθούν, στη συνέχεια, σ’ ένα κρησφύγετο. Στην πραγματική ζωή, το κρησφύγετο θα ήταν ασφυκτικά γεμάτο και οι άνθρωποι θα παρέμεναν εκεί έως ότου εξοφλήσουν (οι ίδιοι ή συγγενείς τους) τους οδηγούς-κογιότ. Στη «Νυχτερινή Πορεία» η εμπειρία τελειώνει εδώ. «Οι τουρίστες βιώνουν μόλις το 5% από όσα βιώνει ο μετανάστης που προσπαθεί να περάσει τα σύνορα. Οι συνθήκες είναι πολύ άγριες για αυτούς, αφού πρέπει να επιβιώσουν χωρίς φαγητό και νερό, περνώντας από την παγωμένη έρημο ή σκαρφαλωμένοι στην οροφή ενός τρένου», λέει ο Πόντσο, μέλος της ομάδας των κογιότ της «Νυχτερινής Πορείας».
 
Η βραδιά κλείνει με την αποχαιρετιστήρια ομιλία του οδηγού. Άλλοι δίνουν έμφαση στην αλληλεγγύη προς τους μετανάστες και στο δικαίωμα των ανθρώπων να αναζητούν εργασία στο εξωτερικό και άλλοι στην ηθική υποχρέωση των Μεξικάνων να δώσουν όλη τους την ενέργεια ώστε να αναπτυχθούν οι κοινότητές τους. Και στις δύο εκδοχές το κίνητρο είναι η αξιοπρέπεια και τελικός σκοπός η επιβίωση. 
http://www.youtube.com/watch?v=BH_Z5BEZ5ts#t=16
 
 
Φτωχοτουρισμός/ Τουρισμός των παραγκουπόλεων
 
Ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους, από ηθική άποψη, τύπους τουρισμού είναι αυτός που περιλαμβάνει επισκέψεις και ξεναγήσεις σε φτωχογειτονιές και παραγκουπόλεις. Πρωτοεμφανίστηκε το 1884 στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, όταν αξιοσέβαστοι μεσοαστοί και πλούσιοι επισκέπτονταν τις φτωχογειτονιές των δύο μεγαλουπόλεων με σκοπό να δουν «πώς ζει το άλλο μισό». Στη σύγχρονη εποχή, δημοφιλείς προορισμοί είναι η Νότιος Αφρική, με τις φτωχές περιοχές των μαύρων, οι φαβέλες της Βραζιλίας, η Βομβάη, πολυπληθέστερη πόλη της Ινδίας και η πρωτεύουσα της Ινδονησίας Τζακάρτα, όπου, μάλιστα, οι διοργανωτές των περιηγήσεων διαφημίζουν ότι δίνουν το 50% των εισπράξεων από τα εισιτήρια στους ανθρώπους που ζουν στις παράγκες! Μόλις τον περασμένο μήνα πραγματοποιήθηκε το δεύτερο διεθνές συνέδριο φτωχοτουρισμού, στο Πότσνταμ της Γερμανίας, με τη συμμετοχή περισσοτέρων από 60 ανθρώπων που εργάζονται στον τομέα και προέρχονται από 15 διαφορετικές εθνικότητες. Το πρώτο συνέδριο είχε γίνει το 2010, στο Μπρίστολ της Αγγλίας.
 
http://slumtourism.net

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ