Shedia

EN GR

25/06/2014

Η αποδαιµονοποίηση της κάνναβης, του Ole Martin Larsen

Στις πιάτσες των ναρκωτικών εμφανίζεται ένα νέο είδος πελάτη: άνθρωποι που αναζητούν ανακούφιση από ασθένειες.
 
Η περίφημη «Pusher Street» στη γειτονιά Κριστιάνια της Κοπεγχάγης θεωρείται εδώ και 40 χρόνια ως το «σουπερμάρκετ» της κάνναβης. Η μαριχουάνα μπορεί να είναι παράνομη στη Δανία, όμως οι τοπικές αρχές έχουν υιοθετήσει μία πιο φιλελεύθερη πολιτική στον τρόπο αντιμετώπισης της συγκεκριμένης ναρκωτικής ουσίας. Οι δημοτικές αρχές της Κοπεγχάγης και η αστυνομία έδωσαν πρόσφατα τη συγκατάθεσή τους υπέρ της νομιμοποίησης της μαριχουάνας. Το θέμα έχει ανοίξει έναν –κατά καιρούς έντονο, αλλά πάντα γόνιμο– διάλογο στη σκανδιναβική χώρα. Την ώρα, πάντως, που οι κόντρες συνεχίζονται, ένα νέο είδος «πελάτη» έχει κάνει την εμφάνισή του στην «Pusher Street»: είναι οι άνθρωποι που πάσχουν από καρκίνο και άλλες ασθένειες, οι οποίοι αναζητούν ανακούφιση από τα συμπτώματά τους. 
 
 
Ένα παγωμένο πρωινό πριν από τα Χριστούγεννα περιφέρομαι στην Κριστιάνια για να διαπιστώσω από μόνος μου το φαινόμενο. Ο Τύπος της χώρας έχει αναφερθεί σε αυτό επανειλημμένα τους τελευταίους μήνες, φτάνοντας, πλέον, στο σημείο η «Pusher Street» να χαρακτηρίζεται συχνά ως ένα «εναλλακτικό ιατρείο».
 
Η δραστηριότητα σε διάφορους πάγκους μαριχουάνας, όπου πωλητές διαθέτουν μικρά μπουκάλια με χασισέλαιο, είναι έντονη.
 
Έζησα στη γειτονιά της Κριστιάνια για είκοσι χρόνια, μέχρι το 2011, και, όπως χιλιάδες άλλοι, τη θεωρούσα ως το πάρκο της περιοχής. Άνθρωποι με παιδικά καροτσάκια και προσωπικό βρεφονηπιακών σταθμών, όλοι τους έρχονται εδώ για να βρεθούν κοντά στη φύση, στο κέντρο της μεγαλούπολης Κοπεγχάγης.
 
 
Αναζητώντας ανακούφιση
 
Όμως, ποτέ δεν είχα ξαναδεί κάτι ανάλογο με τα μπουκάλια χασισέλαιου. Τα προηγούμενα χρόνια, οι μόνοι που έρχονταν εδώ ήταν άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν την κάνναβη ως ναρκωτικό για προσωπική ψυχαγωγία, αλλά τώρα έρχονται, επίσης, άνθρωποι με σοβαρές ασθένειες. Γιατί; Η σύντομη απάντηση βρίσκεται στη δημόσια συζήτηση που γίνεται στη Δανία σχετικά με τις θετικές ιατρικές επιπτώσεις της κάνναβης. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι που δεν είναι ικανοποιημένοι από την παραδοσιακή ιατρική φροντίδα θέλουν να δοκιμάσουν κάνναβη. Και πού θα τη βρουν στα σίγουρα; Στην «Pusher Street».
 
Όμως, αυτοί οι πελάτες είναι ανασφαλείς, δεν είναι εξοικιωμένοι με το θέμα και κάνουν πολλές ερωτήσεις. Συνήθως, χρειάζεται περίπου ένα λεπτό για να ολοκληρωθεί μια συναλλαγή. Όμως, οι πρωτάρηδες μπορεί να χρειαστούν μέχρι και είκοσι λεπτά, επειδή χρειάζονται μία εξήγηση για τα πάντα. Η χρήση χασισέλαιου γίνεται με μία σταγόνα κάτω από τη γλώσσα ή, σε μεγαλύτερη δοσολογία, μέσα σε άδειες κάψουλες χαπιών για κατάποση. Οι νέοι χρήστες συμβουλεύονται να ξεκινήσουν με μία σταγόνα μετά από κάθε γεύμα και, σταδιακά, να αυξήσουν τη δόση τους μέχρι 1 ml την ημέρα.
 
Κάποιοι πελάτες ταξιδεύουν από τη χερσόνησο της Γιουτλάνδης, τη Σουηδία, ακόμα και τη Νορβηγία. Ωστόσο, σε πολλούς δεν αρέσει να έρχονται εδώ, γιατί τους κάνει να αισθάνονται σαν εγκληματίες. Κάποιοι φοβούνται μην τους σταματήσει η αστυνομία κατά την αποχώρησή τους από την Κριστιάνια.
Η αστυνομία προσπάθησε επανειλημμένα να καθαρίσει την «Pusher Street»,  άλλες φορές με πειστικό τρόπο και άλλες όχι. Όταν ξεσπούν συγκρούσεις, κακοποιά στοιχεία από διάφορες περιοχές της πόλης συγκεντρώνονται εδώ για «να παίξουν με την αστυνομία». Όταν ο καπνός των δακρυγόνων απλώνεται πάνω από την περιοχή της Κρίστιανσχαουν, οι απλοί πολίτες δεν μπορούν να βγουν στους δρόμους ή ακόμη και να ανοίξουν τα παράθυρα των διαμερισμάτων τους.
 
Η κατάσταση ήταν πολύ άσχημη γύρω στο 1990. Ως γονείς με μικρά παιδιά ήμασταν πολύ φοβισμένοι. Γύρω από την Κριστιάνια υπάρχουν έξι βρεφονηπιακοί σταθμοί και δύο μέσα στη λεγόμενη «ελεύθερη πόλη». 
 
 
Η κατάσταση κλιμακώθηκε, μέχρι που ο σοσιαλδημοκράτης Έρλινγκ Όλσεν (Erling Olsen), υπουργός Δικαιοσύνης τότε, έκανε έκκληση για «χριστουγεννιάτικη ανακωχή» στην Κριστιάνια το 1993, με αποτέλεσμα η αστυνομία να μείνει μακριά για αρκετά χρόνια. Η γειτονιά λάτρεψε τον Όλσεν.
 
Όταν ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν ανέλαβε την εξουσία με τη συντηρητική κυβέρνηση το 2001, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά. Υιοθέτησε πολιτική μηδενικής ανοχής απέναντι στην κάνναβη, όπως ακριβώς είχαν κάνει τα προηγούμενα χρόνια χώρες όπως η Νορβηγία και η Σουηδία.
 
Πριν από αυτό, στη Δανία ήταν νόμιμο να μεταφέρεις μέχρι 10 γραμμάρια κάνναβης για προσωπική χρήση (από το 1968 και μετά). Μετά την αλλαγή, οι βίαιες οδομαχίες πλήθυναν. Οι παλιοί χίπις που διακινούσαν την κάνναβη στην «Pusher Street» αντικαταστάθηκαν από εγκληματικά στοιχεία που σχετίζονται με διάφορες συμμορίες.  Η ίδια πολιτική συνεχίστηκε και μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση το 2011.
 
Νομιμοποίηση και έλεγχος
 
Η ειρωνία είναι ότι ο Δήμος Κοπεγχάγης απαιτεί εδώ και χρόνια τη νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης, έτσι ώστε να υιοθετηθεί ηλικιακός και ποιοτικός έλεγχος και να τερματιστεί η βία μεταξύ των συμμοριών, η οποία έχει κοστίσει αρκετές ζωές.
 
Ιστορικά, η Κοπεγχάγη είναι προπύργιο των σοσιαλδημοκρατών. Εδώ και χρόνια, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα αντιμετωπίζει την Κριστιάνια ως σημαντική κοινωνική «βαλβίδα ασφαλείας» για την πόλη. Όμως, όταν τίθεται το ζήτημα της νομιμοποίησης της κάνναβης, έχει την ίδια ελάχιστη στήριξη από τη σημερινή κυβέρνηση όση είχε και με την προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση.
 
Ωστόσο, οι εξελίξεις στον υπόλοιπο κόσμο επηρεάζουν και τη Δανία.
 
Η υπαρχηγός της αστυνομίας Νταν Μπιέρεγκαρντ, σε δήλωσή του στην εφημερίδα    «Ekstra Bladet» τις παραμονές των περασμένων Χριστουγέννων, ήταν κατηγορηματικός: «Ο πόλεμος κατά της κάνναβης δεν μας οδηγεί πουθενά. Συμμορίες που δεν σέβονται την ανθρώπινη ζωή ελέγχουν τη διακίνησή της και η αστυνομία σπαταλά δυνάμεις σε μία μάχη που είναι καταδικασμένη. Νομιμοποιήστε την κάνναβη».
 
 
Η υστερία στην άγνοια
 
Για να κερδίσει στήριξη, ο Μπιέρεγκαρντ χρειάζεται τεκμηριωμένη πολιτική στο θέμα των ναρκωτικών, που κερδίζει υποστηρικτές σε όλο και περισσότερες χώρες. Όχι μία πολιτική βασισμένη σε προκαταλήψεις και αστήρικτες υποθέσεις, όπως συμβαίνει σήμερα.
 
Χαρακτηριστικό παράδειγμα άγνοιας γύρω από το ζήτημα είναι αυτό που συνέβη στην αμερικανική πολιτεία του Κολοράντο, όπου η χρήση κάνναβης νομιμοποιήθηκε από την 1η Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους. Την επόμενη ημέρα, μία σατιρική διαδικτυακή εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με το θάνατο 37 ανθρώπων από υπερβολική δόση  κάνναβης, αμέσως μετά τη νομιμοποίηση. Ο σουηδός υπουργός Δικαιοσύνης ανάρτησε το συγκεκριμένο άρθρο στην προσωπική του σελίδα στο Facebook, πιστεύοντας ότι ήταν πραγματικό γεγονός, για να παροτρύνει και άλλους να συνεχίσουν τη μάχη κατά των ναρκωτικών.
 
Η υπερβολική χρήση κάνναβης το χειρότερο που μπορεί να προξενήσει είναι ψυχώσεις. Για να φτάσει μία δόση να είναι θανατηφόρα, θα έπρεπε πιθανόν να καπνίσεις τόσο πολύ, που θα πέθαινες πρώτα από έλλειψη οξυγόνου.
 
Επιστροφή στην «Pusher Street», Δεκέμβριος του 2013. Αφού κατάλαβα ότι το κλίμα δεν είναι κατάλληλο για συνεντεύξεις, παίρνω το γνώριμο μονοπάτι στην Κριστιάνια, εκεί όπου είχα περπατήσει εκατοντάδες φορές με το παιδικό καροτσάκι. Καταλήγω στο Μπερμέενγκεν, όπου έχω κανονίσει ένα ραντεβού με το φωτογράφο Όλε Λίκε για τις φωτογραφίες αυτού του άρθρου.
 
Μετά από ένα φλιτζάνι καφέ, ο Όλε μού λέει ότι του ζήτησαν να αγοράσει χασισέλαιο για δύο γνωστούς του ασθενείς με καρκίνο, γιατί οι ίδιοι δεν θέλουν να έρθουν σε επαφή με τους πωλητές της «Pusher Street».
 
«Το έκανα γιατί ξέρω ότι δεν έχει βλαβερές επιπτώσεις σε μικρές ποσότητες, όμως δεν μου αρέσει να αγοράζω φάρμακα χωρίς κανέναν έλεγχο και εγγύηση», λέει.
 
«Δεν μπορείς να γνωρίζεις τα επίπεδα THC και CBD (κανναβιδιόλη) σε κάθε μπουκάλι. Ο ασθενής πρέπει να το δοκιμάσει από μόνος του και να αποφασίσει αν έχει θετικά αποτελέσματα. Από την άλλη, γνωρίζουμε ότι στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ οι επιπτώσεις είναι θετικές. Οπότε, γιατί οι ιατροί και άλλοι στην ιατρική επιστήμη το αποκλείουν ως θεραπεία, η οποία θα μπορούσε να ανακουφίσει τον πόνο για έναν τεράστιο αριθμό ασθενών;» 
 
«Το Δεκέμβριο διοργανώθηκε ένα τρίωρο σεμινάριο με έναν αμερικανό και έναν ισραηλινό εμπειρογνώμονα στην ιατρική χρήση της κάνναβης στην Κριστιάνια. Αυτοί ενέπνευσαν μερικούς παραγωγούς χασισέλαιου να κάνουν κάτι για το περιεχόμενο των μπουκαλιών τους. Η σημερινή πολιτική παραμένει η παράλογη δαιμονοποίηση ενός φυτού το οποίο εκατό χρόνια πριν ήταν πολύ πιο διαδεδομένο και ωφέλησε πολλούς ανθρώπους».
 
«Ο σουηδός υπουργός Δικαιοσύνης είναι ένα παράδειγμα του πόσο κακή μπορεί να είναι η άγνοια ανάμεσα σ' αυτούς που παίρνουν αποφάσεις», συμπληρώνει ο Όλε.
 
Ιατρική κάνναβη
 
Η κάνναβη είναι γνωστή εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. Από τότε που ο Ρίτσαρντ Νίξον κήρυξε τον «πόλεμο κατά των ναρκωτικών» το 1971, οι φαρμακευτικές ιδιότητες της κάνναβης παραμένουν άγνωστες για τον πολύ κόσμο.
 
Σήμερα, η χρήση κάνναβης για φαρμακευτικούς σκοπούς είναι νόμιμη σε 21 πολιτείες των ΗΠΑ, δύο από τις οποίες (Κολοράντο και Ουάσινγκτον) την έχουν, πλέον, νομιμοποιήσει (αντιμετωπίζεται όπως το αλκοόλ). Η Ουρουγουάη είναι η πρώτη χώρα που νομιμοποίησε την κάνναβη εντελώς. Πολλές χώρες στην Ευρώπη ακολουθούν μία φιλελεύθερη πολιτική στη χρήση, ενώ οι βόρειες χώρες διατηρούν πολιτική μηδενικής ανοχής. Ωστόσο, πολλοί Νορβηγοί έχουν νόμιμη πρόσβαση σε φαρμακευτική κάνναβη. Αυτό που εμποδίζει πολλούς ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στο ναρκωτικό είναι ότι οι ιατροί ή οι παθολόγοι τους είναι υποχρεωμένοι να πάρουν έγκριση από εμπειρογνώμονα ώστε να εξετάσουν την κάνναβη ως πιθανή θεραπεία.  
 
Ο Ιατρικός Σύλλογος της Νορβηγίας αρνείται να εγκρίνει την κάνναβη ως φαρμακευτική αγωγή. Οι πιο γνωστές ιατρικές ιδιότητες της κάνναβης είναι η ανακούφιση από τον πόνο που προκαλούν οι κράμπες ασθενών με εγκεφαλομυελίτιδα, η ανακούφιση από τη ναυτία και την πείνα σε ασθενείς με καρκίνο ή HIV/AIDS, καθώς τους επιτρέπει να πάρουν την τροφή που χρειάζονται και βοηθά σε προβλήματα όπως η αϋπνία, το άγχος και η κατάθλιψη.
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ