Shedia

EN GR

29/05/2013

«Ας ακολουθήσουµε ό,τι µας γοητεύει τώρα!». Συνέντευξη του Xαΐνη Δηµήτρη Αποστολάκη στον Μπάµπη Πολυχρονιάδη

Στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, ευτυχώς υπάρχουν άνθρωποι για να μας θυμίζουν ότι το κυνήγι της απλότητας είναι το συναρπαστικότερο ανθρώπινο ταξίδι.
 
Συνέντευξη του Δημήτρη Χαΐνη στον Μπάμπη Πολυχρονιάδη
 
Δεν είχαμε καμία αμφιβολία ότι η συζήτησή μας με τον Δημήτρη Χαΐνη Αποστολάκη, τον μπροστάρη των υπέροχων Χαΐνηδων που μας ταξιδεύουν σε ταξίδια υπέροχα με τις μουσικές τους είκοσι χρόνια τώρα, θα ξέφευγε από το αυστηρό πλαίσιο που ορίζουν οι στίχοι, οι νότες, το πεντάγραμμο. Ο Δημήτρης είναι χειμαρρώδης. Χειμαρρώδης και ταπεινά βέβαιος για τις δικές του αλήθειες, διαλαλεί πως δεν ξέρει να ζει άτονα, μας καλεί να «γκρεμίσουμε τα εξουσιαστικά τοτέμ του παρελθόντος», δεν βρίσκει λόγια να περιγράψει την «πυρακτωμένη καρδιά» του λατρεμένου του δασκάλου, του Φρειδερίκου Νίτσε και «κάνει χάζι» τους Κρητικούς εκείνους που πάνω τους διαβάζεις την ιστορία όλης της Μεσογείου, που παίρνουν την ευθύνη του όλου, τρομεροί πολεμιστές που στο χωρατό τους ξεκουράζονται τα κοπέλια…». Κρίμα που σήμερα αποτελούν πλέον εξαίρεση. 
 
-Έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια από τότε που εμφανιστήκατε ως μουσικό σχήμα. Θα ήθελα να μου πεις ποια είναι τα πιο έντονα πράγματα που έχεις βιώσει μέσα από αυτήν τη διαδρομή…
Η πορεία μας δεν είναι επ’ ουδενί μια διαδρομή καλλιτεχνικής ανέλιξης ή μια καταδίωξη επικαιρότητας ή κυνήγι μουσικής επιβίωσης ή ανέμελος πνευματικός ρεμβασμός ή έστω αγώνας απόκτησης βιοτικών αγαθών. Είναι μια πορεία αυτογνωσίας, μια διαρκής απόπειρα κατάδυσης στην ανθρώπινη ψυχή, ένα αδιάλειπτο πείραμα αυθυπαρξίας, μια αυτιστική παιδιάστικη περιέργεια καταστροφής και δημιουργίας, μια ιερή Θεοφαγική και Θεογονική διαδικασία, μια άγνωστη διαδρομή από το μέρος στο όλον, ένα επικίνδυνο συμπαντικό εκκρεμές με πλάτος από το αβάσταχτα τραγικό μέχρι το αδυσώπητα γελοίο. Ως εκ τούτου –δρώντας ή μη δρώντας συνειδητά ή ασυνείδητα– ο χρόνος μου ήταν και είναι διασταλμένος. Ο μικρόκοσμος μου μου φαινόταν ότι επικοινωνεί με τα πέρατα του μεγάκοσμου, οι στιγμές εμπεριείχαν αιώνες και η ασημαντότητα μου φώτιζε τις απαρχές του πολιτισμού μέχρι την απώτατη μελλοντική του εξέλιξη. Συνεπώς δεν υπήρξε ούτε μία στιγμή για μένα που να μην ήταν το τέλος του κόσμου. Η αλήθεια είναι πως ιδιοσυγκρασιακά και πολιτισμικά δεν ξέρω να ζω άτονα, δεν ξέρω να ψιλό-αγαπώ, να ψιλό-πολεμώ, να ψιλό-υπάρχω. Μ’ αρέσει που οι στιγμές είναι έντονες σαν τον κοσμικό αντίλαλο από τις σφυριές ενός Θεού σιδερά στο αμόνι της καρδιάς μου.
 
-Από τους δεκάδες μουσικούς και τραγουδιστές που έχετε συνεργαστεί θα μπορούσες να ξεχωρίσεις κάποιους που σου άφησαν κάποιο πιο έντονο αποτύπωμα σε σένα και στο σχήμα; Σίγουρα, όλοι όσοι συναναστρεφόμαστε κάτι μας αφήνουν, εννοώ, όμως, κάποιοι που μπορεί, για παράδειγμα, να καθόρισαν την πορεία…
Η Ανάγκη, η Ειμαρμένη δημιουργεί τα γεγονότα –τα δεσίματα του κοσμικού υφαντού– κι αυτά με τη σειρά τους καλούν τα νήματα που συντίθενται. Οι άνθρωποι-νήματα που μπλέχτηκαν με το νήμα της ζωής μου είναι ιεροί, μοναδικοί και αναντικατάστατοι. Η επιγραμματική και μόνο παρουσίασή τους δε θα άφηνε χώρο για τίποτα άλλο στη συνέντευξη.
 
-Έχετε στα σκαριά κάποια νέα δισκογραφική δουλειά αυτόν τον καιρό;
Ένας δίσκος για μας δεν είναι μια κατασκευαστική μανία ενός επαγγελματία τέκτονα, ούτε το αδιάφορο σφυρολόγημα ενός ερασιτέχνη αλιέα. Είναι ο συγκλονιστικός καθρέπτης των αλλαγών που συντελούνται στους οικουμενικούς εαυτούς μας. Και το κυριότερο: οι ίδιες οι δισκογραφικές εργασίες αποφασίζουν πότε θα πραγματωθούν και πότε θα ανακοινωθούν. Τότε θα το μάθετε κι εσείς κι εμείς.
 
-Υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες που έχεις ξεχωρίσει τελευταία και θα ήθελες να συστήσεις στον κόσμο να τους δει; 
Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να πω, ότι τελευταία, με μεγάλη χαρά, βλέπω πολύ νέα παιδιά να αμφισβητούν την καθεστηκυία τάξη, να είναι δεκτικά στη διαφορετική μη συμβατική άποψη, να έχουν μια εσωτερική σχέση με το μουσικό τους όργανο. Αυτό δε συνέβαινε συχνά παλιότερα. Η φύση απεχθάνεται τις ραγδαίες αλλαγές. Η κοινωνία της νοσηρής ευωχίας που οικοδομήσαμε, λόγω διαλεκτικής ισοδυναμίας, θα πάρει μια ισχυρή αισθητική απάντηση απ’ αυτά τα νέα παιδιά. 
 
-Πώς είναι να δημιουργείς καλλιτεχνικά στην Ελλάδα του σήμερα, δηλαδή στην Ελλάδα της κρίσης, των μνημονίων, της ανεργίας και της φτώχειας;
Πάντα η καλλιτεχνική δημιουργία ήταν προνόμιο πλούσιων μεγαλοαστών, γιατί διέθεταν αφενός χρόνο κι αφετέρου το κατάλληλο οικονομικό, πολιτισμικό και κοινωνικό κεφάλαιο. Η κρίση δεν είναι τωρινό φαινόμενο, ειδάλλως θα κατέρρεε η αρχή της αιτιότητας. Είναι πολιτική, ηθική, αισθητική κατάπτωση, πολυκαιρισμένη και, μάλιστα, την καταδείξαμε σαν συγκρότημα, δεκαετίες τώρα, με τη δημιουργία και τη στάση μας. Μην ξεχνάτε ότι οι «Χαΐνηδες» έχουν ισότητα αμοιβών από καταβολής τους. Συνεπώς, διαχωρίζοντας τη θέση μου από το σαθρό κοινωνικό γίγνεσθαι και τη νομή εξουσίας, δεν εξεπλάγην και δεν εισπράττω μερίδιο από την κρίση και άρα δεν επηρεάζει την οποιαδήποτε δημιουργία -σημειώτεον δε ότι δεν είναι δική μου αλλά διά χειρός μου. Η αληθινή δημιουργία είναι πάντα έξω από τα χωροχρονικά καλούπια και η υπέρβαση της φαινομενολογίας είναι τόσο αποκαλυπτικό γεγονός, που θα ήταν ανόητο να σταθούμε στο επίκαιρο, που έτσι κι αλλιώς το εμπεριέχει.
 
 
-«Πρέπει να απαλλαγούμε από τα βαρίδια των παλαιότερων γενιών» έχεις πει σε συνέντευξή σου στο παρελθόν, προσθέτοντας ότι «τα κοστούμια των γονέων μας δεν μας χωράνε». Ποιος είναι ο τρόπος να φτάσουμε εκεί άραγε; Η ψυχανάλυση θα μπορούσε να είναι ένα μονοπάτι ή κάτι άλλο πιστεύεις;
Όχι δεν πιστεύω στην ψυχανάλυση. Άλλωστε δεν πιστεύουν ούτε οι ίδιοι οι ψυχολόγοι. Έχω αναπτύξει στο παρελθόν τις ιδέες της αυτοθέσμισης, της αυτοοργάνωσης, της απανάπτυξης κ.λπ. που μου αρέσουν σφόδρα. Αυτό που έχω να προσθέσω είναι να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε τις ουτοπίες μας στο μικρό αλώνι, του συνόλου που βρίσκεται ο καθένας και τ' αλώνια θα βρούνε τρόπο να συνδεθούνε μεταξύ τους. Ας γκρεμίσουμε τα εξουσιαστικά τοτέμ του παρελθόντος αρχίζοντας από την κάθαρση της γλώσσας μας. Ας τσακίσουμε τα αγάλματα της φαυλότητας που ύψωσαν ή ανέχτηκαν οι γονείς μας. Ας αποτάξουμε την αφύσικη νοσηρότητα της ασφάλειας που ύμνησαν οι προηγούμενοι. Ας παραδεχτούμε επιτέλους ότι, για παράδειγμα, η δουλειά είναι ντροπή (σε αντίθεση με την εργασία), ότι η διασκέδαση κι οι τραγουδιστές είναι προσβολή της νοημοσύνης (σε αντίθεση με την ψυχαγωγία), ότι οι διακοπές είναι σημάδι σκλαβιάς (σε αντίθεση με τις παύσεις), ότι οι πυρηνικές οικογένειες είναι ευνουχιστικά κι ενεργοβόρα εκτρώματα (σε αντίθεση με τις φυλετικές -καθ’ οιονδήποτε ορισμό της φυλής), ότι οι ελληνικές ταινίες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, είναι επικίνδυνες και ανήθικες (διασώζονται μόνο κάποιες ερμηνείες λαϊκών, μπουλουξίδων ηθοποιών). Ας απομυθοποιήσομε το δήθεν ένδοξο παρελθόν καλλιτεχνόσαυρων, που δεν το νοηματοδότησαν με την αδιάλειπτη θυσία τους. Ας ακολουθήσουμε ό,τι μας γοητεύει τώρα, άμα τη εμφανίσει, κι όχι το ωραιοποιημένο παρελθόν της βραχείας μιντιακής ιστορικής ανοησίας. Υπάρχει ένα κριτήριο για να δεις αν πάει η ζωή σου καλά: Να μη μοιάζει με των γύρω σου και κυρίως με των γονιών σου. 
 
-Πιστεύεις στο Θεό ή στο Big Bang; Ή και στα… δύο;
Τι σημαίνει «πιστεύω»; Μήπως «ερευνώ»; Είμαι ο πιο ένθεος-άθεος και ο πιο άθεος-ένθεος. Οι ουτοπίες, ό,τι όνομα και να έχουν, είναι πορείες, είναι εν γίγνεσθαι κι όχι αδιασάλευτες καταστάσεις, πράγμα που επιβεβαιώνεται διά ρομφαίας από το αεικίνητο σύμπαν. Μ’ αρέσει η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης. Το καθιερωμένο πρότυπο έχει την υψηλότερη συμμετρία που έχουμε πετύχει ως σήμερα. Αύριο μπορεί να έχουμε την Υπερσυμμετρία και τη θεωρία-Μ με ακόμη μεγαλύτερη ομορφιά. Το κυνήγι της απλότητας είναι το συναρπαστικότερο ανθρώπινο ταξίδι και οι Καινές Διαθήκες απαραίτητοι σταθμοί.
 
 
-Μια ψυχή μου έλεγε πρόσφατα για σένα ότι έχεις το Νίτσε… συντροφιά. Γιατί είναι για σένα τόσο ξεχωριστός;
Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψει κανείς την πυρακτωμένη καρδιά, το εσχατολογικά διεισδυτικό μυαλό και τη μεγαλοφυή ενόραση του λατρεμένου μου δασκάλου, του αχώριστου φίλου κι άσπονδου εχθρού μου Φρειδερίκου Νίτσε. Φιλόσοφος; Ποιητής; Προφήτης; Μανιακός; Αλαζονικός; Απρόβλεπτος; Ανατρεπτικός; Συνταρακτικός; Χίλια άλλα. Φώτισε όσο λίγοι τα χνάρια του ανθρώπου πάνω στη γη από τους προσωκρατικούς μέχρι το μακρινό μέλλον.
 
-Και αφού μας είπες για το Νίτσε, πες μας τώρα και για την… Κρήτη απ’ όπου κατάγεστε. Τι τρέχει –κατά τη γνώμη σου– με αυτόν τον τόπο και αποτελεί για πολύ κόσμο –σε Ελλάδα και εξωτερικό– σημείο αναφοράς σε όλα τα επίπεδα, από τη διατροφή μέχρι την τέχνη;
 
Η Κρήτη είναι ίσως το μόνο μέρος που βρίσκεται γεωγραφικά και πολιτισμικά μεταξύ τριών ηπείρων (Ασία, Ευρώπη, Αφρική). Η συνύπαρξη αυτών των αντιθέσεων δημιούργησε και μια αδήριτη ανάγκη σύνθεσης. Έτσι μεγαλούργησε πολιτισμικά σε διάφορες ιστορικές περιόδους. Αν και νησί έχει τρεις οροσειρές με πάνω από 2.000 μέτρα ύψος. Αν και βραχώδης είναι εξαιρετικά εύφορη. Αν και υπάρχουν ταξικές αντιθέσεις, είναι πρακτικά αταξική κοινωνία γιατί ο κλήρος είναι συνήθως μικρός και κατακερματισμένος και οι οικογένειες –τουλάχιστον στην ύπαιθρο– φυλετικές. Βρέχεται από θάλασσα αλλά την καθορίζουν τα βουνά της. Βρίσκεις από φοίνικες μέχρι καστανιές. Χωρίς να ωραιοποιώ το παρελθόν, μέχρι πριν λίγες δεκαετίες είχε βρει το μέτρο της. Κι αυτό ήταν η λιτότητα και η αυτάρκεια. Η τέχνη είναι αφαίρεση και η απλότητα το ζητούμενο. Μ’ αυτόν τον τρόπο κατάφερνε να δίνει ποίηση στη ζωή, να πριμοδοτεί την υπερβολή, να ισορροπεί το δίπολο έρωτας-θάνατος στην κάθε μικροέκφραση, πατώντας στιβαρά στο ρυθμό του δεκαπεντασυλλάβου του έπους του Κορνάρου. Σήμερα, απουσία οράματος, οι Κρητικοί είναι ένα παρηκμασμένο πολεμικό φύλο, με παχύσαρκα παιδιά, υπερκαταναλωτικοί, με διατροφικό ναρκισσισμό, με έντονο πρόβλημα αλκοολισμού, και υποταγμένοι σε αλλότριες μίζερες μικροαστικές συνήθειες. Όμως, υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, που πάνω τους διαβάζεις την ιστορία όλης της Μεσογείου, που παίρνουν την ευθύνη του όλου, τρομεροί πολεμιστές που στο χωρατό τους ξεκουράζονται τα κοπέλια… Αυτούς κάνω χάζι.
 
-Κλείνοντας θα ήθελα να μου πεις λίγα λόγια για το πώς βλέπεις το εγχείρημα της σχεδίας. 
Οποιαδήποτε μη κερδοσκοπική κίνηση είναι συγκινητική σαν αφήγηση, για μένα. Είναι όμως και ένας ιερός όρκος αυτοεξέλιξης. Κι αυτό ισχύει για ότι έχει δημόσιο λόγο και ουτοπικά στοιχεία εν τη γενέσει του. Εύχομαι στη σχεδία να είναι πάντα προπύργιο ανεξάρτητης, μη κατευθυνόμενης δημοσιογραφίας και οικοδεσπότης του πολιτισμικά σημαντικού. 
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ