Shedia Τα παιδία κάνουν Τέχνη

01/12/2014

Τα παιδία κάνουν Τέχνη

Η διευθύντρια του Μουσείου Ελληνικής Παιδικής Τέχνης µιλάει για τον σηµαντικό ρόλο της τέχνης και του πολιτισµού από την παιδική ηλικία.

Συνέντευξη της Εύας Σταµάτη

στη Ντόση Ιορδανίδου

Το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης είναι ένα από τα ελάχιστα στον κόσµο που παρουσιάζει έργα ζωγραφικής και κατασκευές παιδιών, αναδεικνύοντας τη µοναδικότητα της παιδικής τέχνης τόσο στη χώρα µας όσο και στο εξωτερικό. Έχοντας ως στόχο να προσφέρει τη δυνατότητα γνωριµίας µε την τέχνη από την παιδική ηλικία, διοργανώνει σχολικά προγράµµατα, εικαστικά εργαστήρια για παιδιά από 2,5-13 ετών, σεµινάρια για την επιµόρφωση εκπαιδευτικών, ενώ οι µεµονωµένοι επισκέπτες κάθε εθνικότητας έχουν την ευκαιρία να συµµετέχουν σε δίγλωσσα διαδραστικά παιχνίδια.

Κλείνοντας φέτος 20 χρόνια ζωής, το γιορτάζει µε πολλές εκδηλώσεις, για µικρούς και µεγάλους. Μια καινούρια συναρπαστική έκθεση παρουσιάζεται στο χώρο του, «Το δικαίωµα να είσαι παιδί», αφιερωµένη στα δικαιώµατα των παιδιών, σύµφωνα µε τη Σύµβαση των Δικαιωµάτων του Παιδιού, που έχει υιοθετηθεί από τον ΟΗΕ και έχει επικυρωθεί σε 193 χώρες παγκοσµίως. Ογδόντα τέσσερα παιδικά έργα έχουν επιλεγεί από τις πολύτιµες συλλογές του Μουσείου, ανάµεσά τους έργα παιδιών που νοσηλεύτηκαν στο Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο την περίοδο 1945-1948 (δωρεά Λιλής Αλιβιζάτου), έργα παιδιών της φυλής των Καλάς, της Unicef, αλλά και αναπαραγωγές έργων από τη συλλογή του Διεθνούς Μουσείου Παιδικής Τέχνης στο Όσλο της Νορβηγίας. Παράλληλα, στην Ιανός Αίθουσα Τέχνης, 20 παιδικά έργα τέχνης συνοµιλούν µε έργα 20 ενηλίκων καλλιτεχνών (έως 13/12), ενώ οι εορταστικές εκδηλώσεις θα κορυφωθούν στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς µε οµιλίες από εγχώριες και διεθνείς προσωπικότητες των γραµµάτων και των τεχνών που έχουν συνεργαστεί µε το Μουσείο, βιντεοπροβολές, εικαστικές και άλλες παρεµβάσεις-έκπληξη!

Η Εύα Σταµάτη, γραφίστρια στο επάγγελµα, είναι η διευθύντρια αυτού του µοναδικού µουσείου από το 2010, ένας άνθρωπος που δίνει την καρδιά του, δουλεύοντας µε πάθος µαζί µε τους υπόλοιπους συντελεστές για… να µάθουν τα παιδιά τέχνη.

Γιατί τέχνη; Τι έχει να προσφέρει στα παιδιά;

Η τέχνη προσφέρει διεξόδους που ένα παιδί έχει ανάγκη να βιώνει κάθε µέρα. Αναπτύσσει την προσωπική έκφραση κάθε παιδιού, καλλιεργεί δεξιότητες που δεν αναπτύσσονται στο σχολικό περιβάλλον, ωθεί τα παιδιά να χρησιµοποιούν τη φαντασία τους δηµιουργικά. Συµβάλλει στη διαµόρφωση µιας γενιάς νέων ανθρώπων µε ενδιαφέρον για τον πολιτισµό.

Οικουµενική γλώσσα

Τι προσφέρουν στους επισκέπτες οι εκθέσεις παιδικής τέχνης;

Μέσω των έργων που δηµιουργούν τα παιδιά, µας δίνονται απεριόριστες δυνατότητες προσέγγισης µιας τεράστιας ποικιλίας θεµάτων που αφορούν τη ζωή τους, την καθηµερινότητά τους, το περιβάλλον, τον περίγυρο, τα όνειρά τους, τους φόβους και τις αγωνίες τους, δικαιώµατα, υποχρεώσεις, πρέπει και µη, παραµύθια, µύθους και, πάνω απ’ όλα, το έργο κάθε παιδιού είναι ένα ατελείωτο ταξίδι φαντασίας. Δεν έχετε παρά να ρωτήσετε ένα παιδί 5 ετών: «Τι ζωγράφισες;» και, εάν δεν σας απαντήσει, ξεκινήστε αλλιώς: «Αν ήθελε να ξεκουραστεί για λίγο ο ήλιος και πήγαινε να κοιµηθεί, τι θα γινόταν στη ζωγραφιά σου;». Η παιδική τέχνη εικονογραφεί στιγµές της παιδικής ηλικίας κοινές σε όλους τους ανθρώπους. Η τέχνη που δηµιουργούν τα παιδιά είναι πανανθρώπινη, είναι µια οικουµενική γλώσσα που επιτρέπει την αβίαστη επικοινωνία ανάµεσα σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως χρώµατος, γλώσσας, θρησκείας και κοινωνικής προέλευσης.

Ποιοι είναι οι σηµαντικότεροι σταθµοί του Μουσείου µέχρι τώρα;

Η συνεργασία του Μουσείου, το 1997, µε τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Έλληνες εθελοντές φίλοι των Καλάς», που προσέφερε τη δυνατότητα για πρώτη φορά στη ζωή των παιδιών της φυλής των Καλάς να χρησιµοποιήσουν χρώµατα και να ζωγραφίσουν σε χαρτί, αφού µέχρι τότε σχηµάτιζαν στο χώµα µε το δάχτυλο εφήµερα σχέδια, και στο Μουσείο να αποκτήσει έργα εξαιρετικά σηµαντικά για τη µελέτη της παιδικής τέχνης, καθώς αποτελούν την πρώτη απόπειρα ζωγραφικής απεικόνισης παιδιών ηλικίας από 5-10 ετών. Η µακροχρόνια συνεργασία µε το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, που «προσέφερε» στέγη στα βραβευµένα έργα ζωγραφικής των παιδιών που συµµετείχαν σε 10 Πανελλήνιους Διαγωνισµούς Παιδικής Ζωγραφικής. Η συνεργασία µε την Τate Modern στα Διεθνή Σχολικά Προγράµµατα Τέχνης για τρία συνεχή χρόνια. Η αφιέρωση του διεθνούς φήµης έλληνα ζωγράφου Γιάννη Μόραλη «Στα παιδιά, µε αγάπη, θαυµασµό και ζήλια».

Η πραγµατοποίηση εργαστηρίων στην Ιαπωνία, µετά από πρόσκληση του αντίστοιχου Μουσείου Παιδικής Τέχνης στους επισκέπτες και στα γειτονικά σχολεία, όπου για µια ακόµα φορά επιβεβαιώθηκε ότι σε µια χώρα όπου η γλωσσική επικοινωνία είναι σχεδόν µηδενική, η παιδική τέχνη λειτουργεί αβίαστα, δηµιουργώντας οικουµενικούς δεσµούς.

Ανακαλύπτοντας την «ταυτότητα»

Οι παιδικές ζωγραφιές έχουν κάποια κοινά διεθνή χαρακτηριστικά; Τα παιδιά ζωγραφίζουν «αλλιώς», ανάλογα µε το σε ποια χώρα ζουν;

Η παιδική τέχνη άρχισε να µελετάται πρόσφατα και η ιστορία της ξεκινάει από το 1900. Τα σχέδια των παιδιών διαφοροποιούνται µεταξύ τους, όπως ακριβώς και τα έργα των ενηλίκων.

Παρότι υπάρχουν στοιχεία τα οποία είναι κοινά, δεν θα συναντήσουµε δύο παιδιά να ζωγραφίζουν µε το ίδιο στιλ. Οι διαφορές οφείλονται σε διάφορους λόγους: στην ανάπτυξη του κάθε παιδιού, στην ιδιοσυγκρασία του και, φυσικά, στο περιβάλλον του. Η εξέλιξη του παιδικού σχεδίου από τα 2 έως και τα 10 του χρόνια ακολουθεί συγκεκριµένη πορεία, ανάλογα µε την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του. Αντίστοιχη σταδιακή πορεία ακολουθεί η αξιολόγηση του χώρου από το παιδί, η οποία αρχικά ανταποκρίνεται κυρίως σε επιταγές συναισθηµατικές και όχι µετρικές.

Είναι εξαιρετικά σηµαντικό να ενισχύουµε τον ιδιαίτερο και διαφορετικό τρόπο µε τον οποίο ζωγραφίζει το κάθε παιδί και να το βοηθάµε να ανακαλύψει την «ταυτότητά» του, τον προσωπικό του τρόπο έκφρασης.

Ποιες ήταν για εσένα οι πιο συγκινητικές στιγµές στο Μουσείο;

Κάθε µέρα ή τουλάχιστον κάθε τρεις µέρες συµβαίνει κάτι «συγκινητικό». Ένα παιδί διατυπώνει µια άποψη µε αφοπλιστική ειλικρίνεια, κάτι ζωγραφίζει ένα άλλο που η ευρηµατικότητά του σε καταπλήσσει, ένας γονιός µάς ευχαριστεί, ένας άλλος αγωνιά, ένας απόφοιτος µάς επισκέπτεται µετά από χρόνια, ένας δάσκαλος έρχεται ξανά και ξανά µε διαφορετική κάθε χρόνο τάξη, ένας επισκέπτης γοητεύεται που µας γνωρίζει, άνθρωποι κάθε ηλικίας χαµογελάνε, επαγγελµατίες χαλαρώνουν, καλλιτέχνες εκπλήσσονται από τη δυναµική των έργων…

Τι έχει αλλάξει κατά τη διάρκεια των χρόνων; Τα παιδιά, οι γονείς είναι «διαφορετικοί»;

Όλο και περισσότεροι νέοι γονείς φέρνουν τα παιδιά τους στο Μουσείο. Η επιθυµία να κάνουν «κάτι» µαζί µε τα παιδιά τους εκδηλώνεται ως ανάγκη πιο νωρίς. Είναι περισσότερο συνειδητοποιηµένοι και γνωρίζουν ήδη ότι τα µουσεία είναι πλέον χώροι που µπορούν να τους προσφέρουν δηµιουργικές εξόδους.

Τα «σύγχρονα» παιδιά έχουν λιγότερο ελεύθερο χρόνο, αποµακρύνονται όλο και περισσότερο από το «παιχνίδι», µε την έννοια του φτιάχνω, ανακαλύπτω, επεξεργάζοµαι, πειραµατίζοµαι, χαλάω και συνθέτω, έχω εναλλακτικές και γενικά «δηµιουργώ» το παιχνίδι µου. Αυτό, σε συνδυασµό µε την έλλειψη φυσικού χώρου για να παίξουν, συσσωρεύει εντάσεις, δεν επιτρέπει τη σωµατική εκτόνωση και περιορίζει τη φαντασία.

Είναι συνθήκες που βιώνουµε ακόµα και οι ενήλικες, απλώς στα παιδιά λειτουργεί περιοριστικά στην εξέλιξή τους. Η ενεργή ενασχόλησή τους µε δηµιουργικές δράσεις, µε τις τέχνες και την όποια µορφή κίνησης προσφέρουν εµπειρίες και ερεθίσµατα που εµπλουτίζουν την καθηµερινότητά τους και εξισορροπούν τις σχέσεις τους.

*Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης, Κόδρου 9, προέκταση οδού Βουλής, Πλάκα. Τηλ. 210 3312 621, 210 3312 750, www.childrensartmuseum.gr.

Η αριθµητική του Μουσείου

140.000 παιδιά νηπιαγωγείου και δηµοτικού έχουν συµµετάσχει στα σχολικά εκπαιδευτικά προγράµµατα, µε πηγή έµπνευσης τις εκθέσεις που παρουσιάζει στο χώρο του.
11.000 παιδιά έχουν δηµιουργήσει έργα ζωγραφικής και κατασκευές στα εικαστικά εργαστήρια.
650 εκπαιδευτικοί έχουν παρακολουθήσει σεµινάρια επιµόρφωσης.
52 εκθέσεις παιδικών έργων έχουν πραγµατοποιηθεί σε συνεργασία µε σηµαντικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού
26 διεθνείς εκθέσεις σε συνεργασία µε την Tate Modern του Λονδίνου, το Μουσείο Παιδικής Τέχνης στην Ιαπωνία, το Ελληνικό Ίδρυµα Πολιτισµού στη Νέα Υόρκη, το Ολυµπιακό Μουσείο στην Ελβετία, το Διεθνές Μουσείο Παιδικής Τέχνης στο Όσλο της Νορβηγίας κ.ά.
11 Πανελλήνιους Διαγωνισµούς Παιδικής Ζωγραφικής έχει οργανώσει.
8.000 έργα παιδιών 5 έως 14 ετών ανήκουν στις πολύτιµες συλλογές του.

Shedia

Τα παιδία κάνουν Τέχνη

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ

ΣΧΕΔΙΑ TWEETS

Shedia

Τα παιδία κάνουν Τέχνη

Διαδωστε το

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ

Το Newsletter της Σχεδιας

ΣΧΕΔΙΑ TWEETS