01/12/2014
«Ο Μπερκίν ήταν το παιδί όλων»
Ο πατέρας του 14χρονου «Τούρκου Αλέξη», που ο Ερντογάν αποκάλεσε τροµοκράτη, µιλάει για τον αβάσταχτο πόνο της απώλειας και την παρηγοριά που δίνει η αγάπη του κόσµου.
Συνέντευξη του Σάµι Ελβάν
στη Νικολία Αποστόλου
Kλειστό και κλειδωµένο, το εφηβικό δωµάτιο ήταν γεµάτο πράγµατα. Μερικά ήταν ακόµα σε κούτες, γιατί η οικογένεια µόλις είχε µετακοµίσει στην καινούρια πολυκατοικία, µία από αυτές τις χιλιάδες νέες ψηλές πολυκατοικίες της σύγχρονης Κωνσταντινούπολης. Ένα συνηθισµένο δωµάτιο, µε τα βιβλία το-
ποθετηµένα στα ράφια, τα ρούχα στη ντουλάπα. Το καινούριο καπέλο είχε µείνει πάνω στο γραφείο του. Αυτό, όµως, που έκανε διαφορετικό το δωµάτιο ήταν ότι εδώ έλειπε η εφηβική αταξία.
«Τα αγοράσαµε αυτά στις 14 του µηνός», είπε ο Σάµι, πατέρας του Μπερκίν Ελβάν, του 14χρονου παιδιού που σκοτώθηκε από δακρυγόνο που τον χτύπησε στο κεφάλι ενώ πήγαινε να πάρει ψωµί, και έδειξε ένα ζευγάρι καινούρια αθλητικά. «Θα τα φόραγε στην αποφοίτησή του. Αλλά δεν πρόλαβε να τα βάλει ούτε µια φορά. Είναι καινούρια».
Ο Μπερκίν ήταν ένας από τους εννιά νεκρούς των µεγάλων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων του περσινού καλοκαιριού στην Τουρκία, που ξεκίνησαν µε την προάσπιση ενός δηµόσιου πάρκου, του Γκεζί. Άθελά του, ο Μπερκίν σήµερα αποτελεί σύµβολο, µια µικρή παρηγοριά για την οικογένειά του, που ακόµα ρωτάει «γιατί».
Ο Ελβάν, όπως και οι περισσότεροι στη γειτονιά του, είναι Αλεβίτες και αποτελούν τη µεγαλύτερη θρησκευτική και πολιτιστική µειονότητα της Τουρκίας, δηλαδή 10-15% του πληθυσµού. Είναι ακόλουθοι του Αλί ιµπν Αµπού Τάλιµπ, του γαµπρού του Μωάµεθ, και πιστεύουν στους 12 ιµάµηδες. Προσεύχονται στα τζεµεβί, αντί σε τζαµιά, άντρες και γυναίκες µαζί, χορεύοντας και τραγουδώντας. Έχουν κυνηγηθεί από τους χριστιανούς και από τους µουσουλµάνους, ενώ ακόµα και σήµερα υπάρχουν πληθυσµοί στην Ελλάδα και στα υπόλοιπα Βαλκάνια που ακόµα δεν έχουν αναγνωριστεί.
Στην Τουρκία δεν είναι αναγνωρισµένοι ως µειονότητα, ενώ για εκατοντάδες χρόνια προσευχόντουσαν κρυφά. Σήµερα, διεκδικούν το δικαίωµά τους στον αυτοπροσδιορισµό, ενώ έχουν δυνατή παρουσία σε κάποιες από τις γειτονιές της Κωνσταντινούπολης. Στις διαδηλώσεις για το Γκεζί, ήταν στις πρώτες σειρές των διαδηλωτών εναντίον της αστυνοµίας.
Ο Σάµι Ελβάν κάθεται στον καναπέ του σπιτιού του ευθυτενής και σοβαρός, είναι έτοιµος να απαντήσει στις ερωτήσεις.
Μέχρι το φούρνο
Πώς εκτιλύχθηκαν τα γεγονότα την ηµέρα που τραυµατίστηκε ο Μπερκίν;
Ο Μπερκίν πυροβολήθηκε το πρωί της 16ης Ιουνίου. Το προηγούµενο βράδυ, στη γειτονιά υπήρχαν ταραχές. Συνεχιζόντουσαν οι διαδηλώσεις για το Γκεζί, κατά τη διάρκεια των οποίων η γειτονιά µας ήταν αποκλεισµένη και είχε και πολλά δακρυγόνα. [Εκείνο το βράδυ λοιπόν] τα παιδιά µου ήταν όλα ξύπνια και µε τη γυναίκα µου βοηθούσαν τον κόσµο στο δρόµο. Όλοι ήταν στους δρόµους. Γύρω στις 6 το πρωί, τα παιδιά µου και η γυναίκα µου άρχισαν να ετοιµάζουν το πρωινό. Γύρω στις 7, η γυναίκα µου ήθελε να πάει να φέρει ψωµί, αλλά ο Μπερκίν τη σταµάτησε και της είπε: «Μη βγεις έξω µητέρα, άσε µε εµένα να πάω να πάρω ψωµί». Αυτές ήταν και οι τελευταίες του λέξεις.
Πριν καν φτάσει στο δρόµο του αρτοποιείου, τον πυροβόλησε η αστυνοµία. Εκείνη τη στιγµή δεν υπήρχαν διαδηλώσεις στο δρόµο, δεν υπήρχε ούτε ένας άνθρωπος. Ο πρώτος άνθρωπος που θα εµφανιζόταν σε αυτό το δρόµο θα πυροβολούνταν, και αυτός ήταν ο Μπερκίν. Θα µπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε που περπάταγε εκεί. Αλλά οι δύο αστυνοµικοί σκόπευσαν στον Μπερκίν συγκεκριµένα και τον χτύπησαν. Και από πάνω τού έριξαν και δακρυγόνα.
Πώς µάθατε ότι ο Μπερκίν είχε χτυπηθεί;
Εγώ ξύπνησα όταν µας χτύπησαν το θυροτηλέφωνο και µας είπε ένας γείτονας ότι ο Μπερκίν χτυπήθηκε. Οπότε, πήγαµε και εµείς στο νοσοκοµείο, όπου και τον εγχείριζαν. Βγήκε από το χειρουργείο στη µιάµιση το µεσηµέρι. Οι γιατροί µας είπαν ότι δεν υπάρχει ελπίδα για τον Μπερκίν και ότι η κατάστασή του ήταν σοβαρή. Τότε ήταν που τα χάσαµε, γιατί το παιδί µας ήταν τόσο µικρό. Δεν ανήκε σε κανέναν πολιτικό χώρο, δεν ήταν µέλος κάποιας πολιτικής οργάνωσης, ήταν ένα συνηθισµένο παιδί. Έβγαινε στο δρόµο, είτε για να συµµετάσχει στις διαδηλώσεις είτε για να παίξει ποδόσφαιρο. Αλλά, όπως ξέρετε, η κυβέρνηση τον ανακήρυξε τροµοκράτη, για την ακρίβεια, όλους µας. Και µας έχει κατηγορήσει ότι συµµετείχαµε σε παράνοµες δραστηριότητες. Αλλά εµείς τουλάχιστον είµαστε έντιµοι. Δεν κλέψαµε, δεν σκοτώσαµε, οπότε αποδεχόµαστε τον όρο τροµοκράτες, αν είναι να είµαστε έντιµοι.
Πώς κύλησαν οι µήνες που ήταν στο νοσκοµείο;
Ο Μπερκίν αντιστάθηκε για 269 ηµέρες. Επαφιόµουν στo πείσµα και την ανθεκτικότητά του. Ήταν µια πολύ δύσκολη περίοδος για εµάς. Ήµασταν µπροστά στην εντατική για εννιά µήνες, όλη µας η ζωή ήταν εκεί. Βέβαια, οι γιατροί έλεγαν ότι δεν υπάρχει ελπίδα, αλλά είχαµε πίστη στον Μπερκίν. Όλη αυτή την περίοδο, δεν µας άφησαν ποτέ µόνους µας. Ήρθαν οι φίλοι µας, γιατί ο Μπερκίν ήταν ένα αθώο παιδί. Ο Μπερκίν ήταν το παιδί όλων. Δεν ήταν πια µόνο δικό µας παιδί. Εµείς ήµασταν µόνο µία µητέρα και ένας πατέρας που στέκονταν µπροστά µπροστά. Όλοι οι άνθρωποι που ήρθαν να τον επισκεφθούν τον είχαν αγκαλιάσει, τον είχαν υιοθετήσει και τον ήξεραν σαν το παιδί τους, σαν τον αδερφό τους. Φυσικά, ήταν τιµή για µας και µας έδινε και λίγη ελπίδα για το πώς βλέπουµε τη ζωή [από εδώ και πέρα]. Ενώ, όµως, ο Μπερκίν ήταν µέσα [στο νοσοκοµείο] υπό παρακολούθηση, ε-µείς ήµασταν έξω υπό παρακολούθηση από αστυνοµικούς µε πολιτικά. Την τελευταία ηµέρα πριν τον χάσουµε, η αστυνοµία εισέβαλε στο νοσοκοµείο και προφυλάκισε τους ανθρώπους [που είχαν έρθει να τον δουν]. Αναρωτιέµαι γιατί φοβόντουσαν τον Μπερκίν. Γιατί οι άνθρωποι τον ήξεραν [πλέον] όχι µόνο στην Τουρκία, αλλά σε όλο τον κόσµο.
Πώς το εξηγείτε ότι ο κόσµος στάθηκε δίπλα σας;
Ο τότε πρωθυπουγός [τώρα πρόεδρος] δεν µπορούσε να το αποδεχτεί, γιατί εκατοµµύρια άνθρωποι συνόδευσαν τον Μπερκίν στον τάφο του, ήταν σαν τον Αλέξη στην Ελλάδα. Ο Αλέξης και ο Μπερκίν είναι το ίδιο, όλα τα παιδιά στον κόσµο είναι τα ίδια, γιατί είναι παιδιά, είναι αθώα. Ο Μπερκίν δεν έκανε τίποτα, δεν πετούσε πέτρες στην αστυνοµία, απλά περπατούσε στο δρόµο και τον πυροβόλησαν στο κεφάλι. Γιατί τον πυροβόλησαν δεν ξέρω. Αυτό θέλουµε να µάθουµε. Ψάχνουµε για µια απάντηση σε αυτή την ερώτηση.
«Ό,τι µας είπαν»
Έχετε κάνει κάποια µήνυση σήµερα;
Κάναµε µήνυση το 2013, στις 25 Ιουνίου, και για εφτά µήνες δεν προχώρησε καµία διαδικασία. Ο πρώτος εισαγγελέας ήταν ο Αντνάν Τσιµέν (Adnan Çimen). Του πήρανε όµως την υπόθεση. Μετά, διορίστηκε ένας εισαγγελέας µε το όνοµα Φαρούκ Μπιλντιριτσί (Faruk Bildirici), που µας πήρε την κα-
τάθεση, τη δική µου και της γυναίκας µου. Εξαιτίας της «ανθρωπιστικής του διάθεσης», ό,τι του ζητήσαµε το έκανε. Χάρη σε αυτόν, βγήκαν κάποια βίντεο και είδαµε ποιοι σκότωσαν τον Μπερκίν. Μετά, όµως, τον έβγαλαν από την υπόθεση. Αυτή τη στιγµή δεν έχει αναλάβει κάποιος την υπόθεση. Η δικαιοσύνη είναι µόνο για την εξυπηρέτηση κάποιων συγκεκριµένων ανθρώπων. Οι ταυτότητες των αστυνοµικών που τον πυροβόλησαν είναι εύκολο να τις βρούµε. Δύο από αυτούς [από τη διµοιρία] χρησιµοποιούσαν όπλα που έριχναν δακρυγόνα. Ένας από τους δύο αστυνοµικούς είπε ότι «κάναµε ό,τι µας είπε ο επικεφαλής µας». Μετά, ο ίδιος [άλλαξε την κατάθεσή του και] είπε ότι [εκείνη την ηµέρα] δεν χρησιµοποίησε το όπλο και ότι αυτός δεν έκανε τίποτα.
Την ηµέρα της κηδείας του Μπερκίν έλαβαν χώρα πολλές διαδηλώσεις.
Στην κηδεία του Μπερκίν, υπήρχαν εκατοµµύρια άνθρωποι, διαδηλώσεις σε κάθε περιφέρεια της Τουρκίας. Εκείνη την ηµέρα, τα πανεπιστήµια, τα λύκεια, τα δηµοτικά ήταν κλειστά. Πολλοί άφησαν τις δουλειές τους και ήρθαν να χαιρετήσουν τον Μπερκίν. Αυτό ήταν φοβερή τιµή για εµάς, να έχουµε την ενίσχυση του κόσµου, να ξέρουµε ότι ο κόσµος ήταν στο πλευρό µας. Φυσικά, ο πόνος µας δεν σταµάτησε.
Σταµατάει και αρχίζει να κλαίει.
«Απλά, δεν µπορείς να το ξεχάσεις. Μετακοµίσαµε σε αυτό το σπίτι και βρήκα το καπέλο του πρόσφατα... Κατακλύστηκα από συναισθήµατα. Μας τιµά τροµερά ότι ο κόσµος µάς έχει αγκαλιάσει. Αλλά ο πόνος µας δεν φεύγει».
Ο Μπερκίν πέθανε στις 10 Μαρτίου 2014.
ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ
- Περιεχόμενα τεύχους #21
- Τα φρουτάκια της βιτρίνας
- Υπερευαίσθητος Άι Βασίλης
- Διαδροµές κόντρα στον εφησυχασµό
- Η χειραγώγηση της επιθυµίας
- Ο θείος έπαιξε σε Μουντιάλ!
- «Σχεδία» σε ρότα κοινή
- Αλληλεγγύης το ανάγνωσµα
- «Ο Μπερκίν ήταν το παιδί όλων»
- Η «σχεδία» στο σανίδι
- «Δεν ζεις όµορφα µέσα στο µέτριο»
- Τα παιδία κάνουν Τέχνη
- Γελοιογραφία του Τάσου Αναστασίου
- Λόγια της πλώρης
- Εστιάζω του Κωστή Μπακόπουλου
- Επικοινωνία Οι αναγνώστες µας
- Γελοιογραφία του Πέτρου Ζερβού
- Για δυνατούς λύτες
- Παραδοξολογίες
- Αυτοσχέδια του Μιχάλη Κουντούρη
- Συναντήσεις
- Επείγοντα περιστατικά
- Γελοιογραφία του Βαγγέλη Χερουβείµ
- Τρίλιζα στα άιπαντ
- Out & About
- Φθηνός σκούφος
- Πατριδογευσία
- Street News
Newsletter