Shedia

EN GR

01/12/2014

Αλληλεγγύης το ανάγνωσµα

Συνοµιλούν ο Δηµήτρης Νόλλας και η  Τζένη Θεοφανοπούλου
 
Μέσω ενός διαγωνισµού διηγήµατος, ένα δίκτυο πολιτών µάς καλεί να σηκωθούµε και να σταθούµε όρθιοι.
 
Η αλληλεγγύη, στις εποχές της κρίσης, έχει συνδεθεί κυρίως µε την παροχή (ή ανταλλαγή) υλικών αγαθών και υπηρεσιών. Κοινωνικές κουζίνες,  κοινωνικά φαρµακεία και ιατρεία, αλλά και διανοµή τροφίµων και ρούχων συνθέτουν το σκηνικό του αγώνα που δίνουν συλλογικότητες απ’ άκρο σ’ άκρο της ελληνικής γης για να υποστηρίξουν το συνάθρωπο. Να σταθούν δίπλα σε εκείνους που δοκιµάζονται περισσότερο. Όµως, αλληλεγγύη δεν είναι µόνο η διάθεση τροφίµων ή φαρµάκων, δεν είναι και δεν πρέπει να είναι µόνο το κοινωνικό φαρµακείο µε τις ορθάνοιχτες πόρτες που κάνει σπουδαία δουλειά. Πέρα από τις «πρώτες ανάγκες», υπάρχουν και άλλες, παράλληλες, και εξίσου σηµαντικές. Και ο πολιτισµός, στην πραγµατικότητα, «πρώτη ανάγκη» είναι. Κάπως έτσι προφανώς θα σκέφτονται και οι άνθρωποι του Δικτύου Ανταλλαγής και Αλληλεγγύης Αγίας Παρασκευής. Προκήρυξαν έναν «Πανελλήνιο Διαγωνισµό Διηγήµατος» µε θέµα την αλληλεγγύη και στόχο τη διακίνηση του βιβλίου που θα εκδοθεί µε τα καλύτερα διηγήµατα. Με αφορµή το διαγωνισµό, η «σχεδία» παρακολούθησε και κατέγραψε µια συζήτηση µεταξύ του συγγραφέα και µέλους της κριτικής επιτροπής κ. Δηµήτρη Νόλλα  και της εκπροσώπου του Δικτύου κ. Τζένης Θεοφανοπούλου (η οποία είναι, επίσης, µέλος της κριτικής επιτροπής).      
 
Δ.Ν. Πάντα σε εποχές ταραγµένες δίνεται µια ευκαιρία στις λέξεις να ξαναβρούν τη σηµασία τους. Την πρωταρχική τους, απ’ αυτήν που φτιάχνεται το δέντρο της γλώσσας. Έτσι, µπορούµε να πούµε πως η φιλανθρωπία δεν θέλει να πει πως είµαι φίλος του ανθρώπου, αφού είµαι εραστής κι αγα-
πηµένος του. Κι αυτό είναι η πρώτη γραµµή του µετώπου, όχι σαν µια γενική και αφηρηµένη αρχή, αλλά σαν το σηµείο όπου αναστοχαζόµαστε τη θεϊκή εντολή «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Σ’ αυτό το σηµείο είναι που η φιλανθρωπία απεκδύεται τον ευσεβισµό της ελεηµοσύνης και περιβάλλεται τον πυρακτωµένο µανδύα της αγάπης. Το πιο επαναστατικό σχέδιο που υπήρξε ποτέ στην Ιστορία του ανθρώπου, έτσι απλά, χωρίς υπολογισµούς και σχέδια ανταπόδοσης, µακριά από διαφορές έθνους, γλώσσας και χρώµατος. Και είναι αυτή η φιλανθρωπία προϋπόθεση της αλληλεγγύης. Να στηρίξεις τον διπλανό σου, να τον βοηθήσεις να µην πέσει. Κι αν δεν προλάβεις να τον κρατήσεις, να του δώσεις ένα χέρι να σηκωθεί, ακριβώς όπως το εννοούσε ο Μπακούνιν στο βιβλίο του για την Παρισινή Κοµµούνα: πως πρώτιστο καθήκον στον αγώνα κατά του καπιταλισµού είναι η οργάνωση της αλληλεγγύης.
 
Το Δίκτυο Ανταλλαγής και Αλληλεγγύης της Αγίας Παρασκευής στο συγκεκριµένο πρόγραµµα δεν µοιράζει κουβέρτες και ζεστό φαΐ, αλλά αποφάσισε να καλέσει τον αναγκεµένο πλησίον µας να σηκωθεί και να σταθεί όρθιος. Χωρίς να περιµένει να βρέξουνε βοήθεια τα σύννεφα, τους καλεί να στείλουν ένα γράµµα σαν αυτά που γράφανε παλιά οι φαντάροι και οι ξενιτεµένοι. Να κάνει ένα σχέδιο µε λέξεις του ονείρου που θέλει να ονειρευτεί. Θα είµαστε οι πρώτοι αναγνώστες αυτής της επιστολής και θα φροντίσουµε οι λέξεις τους να εκδοθούνε και να πάνε παραπέρα, σ’ αυτούς που δεν έχουν ή δεν βρίσκουν τις λέξεις να γράψουν το δικό τους σχέδιο του ονείρου. Να γίνουν οι λέξεις αλληλέγγυες στον πόνο των άλλων.
 
 
Τ.Θ: Για τη δική µου τη γενιά, που µεγάλωσε και ενηλικιώθηκε µετά τη Μεταπολίτευση, και νοµίζω και για τις επόµενες γενιές, η έννοια της αλληλεγγύης είναι κάτι πολύ καινούριο, κάτι που ουσιαστικά µας προέκυψε ως ανάγκη τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Μεγαλωµένες οι γενιές αυτές µέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον όπου κυριαρχούσε ο ατοµικισµός, παράλληλα µε την ελληνική ιδιαιτερότητα της «ψευτοµαγκιάς», βλέπαµε τη ζωή ως µια «ανοδική» πορεία, όπου ο καθένας, σε συνάρτηση βεβαίως µε το προσωπικό του αξιακό και ηθικό σύστηµα, θα κατάφερνε όχι απλώς να επιβιώνει αλλά και να βελτιώνει διαρκώς τη ζωή του, χρησιµοποιώντας θεµιτά ή αθέµιτα µέσα. Ακόµα και όσοι, η αλήθεια είναι όσο περνούσαν τα χρόνια όλο και λιγότεροι, συµµετείχαµε µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα «κοινά», δεν βλέπαµε ούτε το συνάνθρωπο, ούτε την έκπτωση στην ποιότητα της καθηµερινότητας, ούτε καν τη σταδιακή διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής. Έτσι, όταν ξεκίνησε η κρίση, βρεθήκαµε µόνοι και ανυπεράσπιστοι, καλύτερα θα έλεγα εγκλωβισµένοι σε έναν εξαιρετικά περιορισµένο µικρόκοσµο.
 
Τα Δίκτυα Αλληλεγγύης, που άρχισαν σιγά- σιγά να δηµιουργούνται από τα πρώτα χρόνια της κρίσης, έδωσαν σε πολλούς από εµάς την αφορµή να ξαναβγούµε από τα σπίτια µας, διεκδικώντας αυτή τη φορά όχι την ουτοπία, αλλά το αυτονόητο: την αξιοπρέπεια και την ισότητα που απορρέει από την ενσυνείδητη πλέον αναγνώριση της αλληλεξάρτησης όλων των µερών της κοινωνίας. Έτσι λοιπόν, για µένα, αν πρέπει να ορίσω την αλληλεγγύη, θα έλεγα ότι είναι µια πράξη συµµαχίας µεταξύ ίσων προκειµένου να εξασφαλιστεί η αξιοπρέπεια. 
Λέγοντας αυτά, βεβαίως, σε καµία περίπτωση δεν είµαι από αυτούς που «βλέπουν στην  κρίση µια ευκαιρία». Τουναντίον, πιστεύω ότι η κρίση είναι ικανή να βγάλει από τον καθένα µας τον χειρότερο εαυτό, πράγµα νοµίζω που το συναντάµε καθηµερινά γύρω µας. Ωστόσο, τα δίκτυα, γενικά αυτές οι νέες µορφές ελεύθερων και αδέσποτων συλλογικοτήτων, αποτελούν µια ελπίδα, ας πούµε ένα στοίχηµα, που µπορεί, υπό προϋποθέσεις, να παίξει καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια της κοινωνίας να σταθεί στα πόδια της. 
 
Στο πλαίσιο αυτό, το δίκτυό µας έθεσε έναν διαφορετικό στόχο. Τη διοργάνωση ενός Πανελλήνιου Διαγωνισµού Διηγήµατος µε θέµα και στόχο την αλληλεγγύη. Με τη δράση µας αυτή, ευελπιστούµε να εκπέµψουµε, µε τη µικρή βεβαίως δύναµη που µας αναλογεί, διάφορα µηνύµατα: Αφενός ότι ο πολιτισµός, υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν µπορεί να αφεθεί ως πολυτέλεια στις διάφορες ελίτ, τουναντίον µάλιστα, χωρίς την επικουρία του είναι αδύνατη η ανόρθωση της κοινωνίας, αφετέρου ότι µπορεί και πρέπει, παράλληλα µε άλλες κινήσεις που ήδη γίνονται, να βρεθεί και αυτός στο επίκεντρο µιας άλλης αντίληψης «κοινωνικής» οικονοµίας. Ωστόσο, για εµάς, η επιτυχία του διαγωνισµού, εντέλει, θα κριθεί από το εάν θα καταφέρει να ευαισθητοποιήσει ανθρώπους της τέχνης του λόγου – δόκιµους και αδόκιµους– να καταθέσουν ενδιαφέροντα και καλοδουλεµένα πονήµατα, έτσι που το τελικό αποτέλεσµα, το βιβλίο που θα εκδοθεί µε τα καλύτερα διηγήµατα και θα διακινηθεί από άνεργους και άστεγους, να διακριθεί όχι για το σκοπό του, αλλά για το περιεχόµενό του, ξεπερνώντας έτσι το υποτιµητικό για ανθρώπους και ιδέες όριο της φιλανθρωπίας, αναδεικνύοντας αυτό της αλληλεγγύης.                                 
*Ο διαγωνισµός θα παραµείνει ανοικτός ώς τις 31 Ιανουαρίου 2015. Πληροφορίες για τους όρους συµµετοχής: info@diktioagiasparaskevis.gr