27/03/2013
Κρίση γέλιου, του Γιώργου Αράπογλου
του Γιώργου Αράπογλου
Μπορούν τα κόμικς να αποτελέσουν μία αισιόδοξη διέξοδο απέναντι στην κρίση; Να φέρουν τους λαούς κοντά, να ενώσουν κουλτούρες και να στείλουν μηνύματα συνεργασίας, αλληλεγγύης και ανάτασης;
Για όσους έχουν συνδυάσει τα κόμικς μόνο με την αστεία πλευρά της αναγνωστικής διασκέδασης, οι καλλιτέχνες της ιδιαίτερης αυτής τέχνης έχουν πολλές ενδιαφέρουσες απαντήσεις. Από τις αρχές Μαρτίου και μέχρι τα μέσα Απριλίου, κομίστες από την Ελλάδα, αλλά και το εξωτερικό, βρήκαν στέγη στο Ινστιτούτο Θερβάντες, όπου παρουσιάζουν την έκθεση με θέμα «Το Comic και η Κρίση».
Στην έκθεση συμμετέχουν Έλληνες καταξιωμένοι καλλιτέχνες, όπως οι Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Μιχάλης Διαλυνάς και Πέτρος Χριστούλιας, καθώς και οι Μπερνάρντο Βεργκάρα και Μανέλ Φοντεβίλα από την Ισπανία και Μπερνάρντο Έρλιχ από την Αργεντινή. Έλληνες και ξένοι κομίστες αποτυπώνουν στο χαρτί τις απόψεις και τις σκέψεις τους για την κρίση, στέλνοντας, παράλληλα, μηνύματα αλληλεγγύης μεταξύ των λαών, που, όπως όλοι συμφωνούν, αντιμετωπίζουν σχεδόν τα ίδια προβλήματα.
«Η κρίση είναι το οδυνηρό τέλος μιας μακρόχρονης και βλακώδους κατάστασης. Για πολλά χρόνια, ξοδεύαμε λεφτά που δεν βγάζαμε. Κατά κάποιο τρόπο έπρεπε να έρθει και είναι λυπηρό που δεν ήρθε νωρίτερα για να πληρώνουμε λιγότερα», αναφέρει ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, ο οποίος συμμετέχει με το έργο «Πού είναι το Κράτος;».
Παρά τις δύσκολες συνθήκες, δεν χάνει την αισιοδοξία του και βλέπει μια διέξοδο από την κρίση, η οποία μπορεί να εκφραστεί και μέσω της τέχνης. «Ίσως είναι μια ευκαιρία να βγουν στην επιφάνεια καινούριες σκέψεις και να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες. Πάντα οι τέχνες για να αναπτυχθούν προϋπέθεταν κάποια κρίση, καθώς εξυμνούσαν τις θυσίες και τα χαμένα όνειρα των ανθρώπων», τονίζει ο έλληνας δημιουργός.
Λιγάκι υπομονή
Η θεματογραφία των καλλιτεχνών έχει σαφώς επηρεαστεί από τις συνθήκες της εποχής και φαινόμενα όπως η μετανάστευση, που ειδικά τα τελευταία χρόνια έχει επαναφέρει στους Έλληνες μνήμες από παλαιότερες δεκαετίες.
Μια τέτοια ιστορία αποτελεί το θέμα του έργου του Πέτρου Χριστούλια. «Αποφάσισα να κάνω κάτι που να έχει σχέση με τη μετανάστευση, που είναι ένα φαινόμενο που έχει πλήξει βάναυσα τους Έλληνες. Δεν ήθελα, ωστόσο, να το παρουσιάσω επιθετικά, αλλά το ενέταξα μέσα σε μια ερωτική ιστορία.
Μάλιστα, προσπαθώντας να συλλάβω την ιδέα, πιάστηκα από τη φράση «Παπούτσι από τον τόπο σου» κι έτσι, έντυσα την ιστορία μου», λέει για τη δουλειά του ο Πέτρος Χριστούλιας. Η ιστορία του έχει πάρει τον τίτλο της από τη γνωστή ελληνική παροιμία. Για να δώσει μια διαφορετική νότα, μάλιστα, παρουσιάζει όλους τους χαρακτήρες της ιστορίας του να έχουν ανθρώπινο σώμα, αλλά κεφάλι παπουτσιού. Δύο φίλοι συναντώνται σε μια καφετέρια, όπου περιμένουν έναν τρίτο φίλο από τα παλιά. Ο τρίτος εμφανίζεται λίγο αργότερα, όπου διαπιστώνει περίλυπος πως τα χρόνια έχουν πάρει μαζί τους και τις μνήμες.
«Δεν έχω πού να επιστρέψω. Λείπω τόσο καιρό που όλα είναι εντελώς διαφορετικά. Ίσως μόνο όταν κλείνω τα μάτια και ακούω αυτό το νοσταλγικό τραγούδι, κάτι γίνεται. “Κάνε λιγάκι υπομονή…”». Η ιστορία προχωρά με τη δειλή γνωριμία του με τη σερβιτόρα της καφετέριας, την οποία αρχικά ντρέπεται να πλησιάσει. Μέσα από μια σειρά γεγονότων, οι δύο νέοι έρχονται κοντά και ανακαλύπτουν πως κανένας δεν κατάγεται από τον τόπο στον οποίο βρέθηκαν μαζί. Η ιστορία καταλήγει με τη γλυκιά προσμονή ενός έρωτα που φαίνεται πως μόλις ξεκινά και την προτροπή του νεαρού άνδρα προς την κοπέλα να ξεκινήσουν μαζί ένα ταξίδι.
Συνάντηση πολιτισμών
Η έκθεση είναι μια καλή ευκαιρία να έρθουν κοντά καλλιτέχνες από διάφορες χώρες και κουλτούρες. Κοινή είναι η διαπίστωση πως τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες δεν διαφέρουν πολύ σε σχέση με άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, όπως η Ισπανία ή ακόμα και με χώρες αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, όπως η Αργεντινή.
Χαρακτηριστικά είναι τα σκίτσα που παρουσιάζει ο Ισπανός Μπερνάντο Βεργκάρα, ο οποίος, κατά κύριο λόγο, υπηρετεί την πολιτική γελοιογραφία. Στις ιστορίες του είναι διακριτή η κριτική προς τους πολιτικούς ηγέτες της χώρας του και του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Είναι χαρακτηριστική η παρουσίαση των διεθνών αγορών με τη μορφή αδηφάγων τεράτων, ενώ δεν λείπουν και οι αναφορές στην ελληνική περιπέτεια.
Χαρακτηριστικά, παρουσιάζεται ο Λουκάς Παπαδήμος ως «ο πρωθυπουργός της Ελλάδας και πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδας, όταν η Goldman Sachs βοήθησε την ελληνική κυβέρνηση να παραποιήσει τους λογαριασμούς της», ενώ σε άλλο σκίτσο γίνεται παιχνίδι με τους ελληνικούς μύθους για τη Δημοκρατία, παρουσιάζοντας την Άγκελα Μέρκελ να λέει με παρρησία στον Νικολά Σαρκοζί: «Καλά, δε σου έχουν πει ότι η δημοκρατία τελειώνει εκεί που αρχίζει η δημοκρατία των άλλων; (Δηλαδή η δική μας!).»
Ελλάδα όπως Αργεντινή
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμμετοχή του Αργεντίνου κομίστα της «El Pais» Μπερνάρντο Έλριχ, ο οποίος παραδέχεται πως βλέπει στην Ελλάδα τα φαινόμενα που αντιμετώπισε η χώρα του μια δεκαετία νωρίτερα.
«Πιστεύω ότι η κρίση σε χώρες, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν πολλά όμοια στοιχεία με όσα αντιμετωπίσαμε κι εμείς. Στη χώρα μου, το οικονομικό σχέδιο, στο οποίο βασίστηκε ο έλεγχος του πληθωρισμού, διατηρήθηκε επί τη βάσει των εξωτερικών πιστώσεων, καθώς και την ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων (σιδηρόδρομοι, ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, τηλέφωνο, πετρέλαιο).
Αυτό δημιούργησε αφενός ένα υψηλό επίπεδο ανεργίας, αφετέρου δε, όταν ο εξωτερικός δανεισμός σταμάτησε, οι τεράστιες μεταφορές δολαρίων δημιούργησαν την εικονική κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, που, ταυτόχρονα, εξαφάνισε τις αποταμιεύσεις των πολιτών», σχολιάζει στη «Σχεδία» ο Μπερνάρντο Έλριχ, ο οποίος σημειώνει πως, όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, η κοινωνία είναι αυτή που καλείται να πληρώσει. Αναφερόμενος στην ελληνική κρίση, ο βαθιά πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης υποστηρίζει πως η Γερμανία και η Γαλλία εξελίχθηκαν σε «τραπεζίτες της Νοτίου Ευρώπης».
«Τα χρήματα που δόθηκαν στις χώρες του Νότου δεν ήταν για να τις ανεβάσουν επίπεδο και να ενισχύσουν τις οικονομίες τους, αλλά μόνο για να στηρίξουν τις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Και τώρα που δεν υπάρχει άλλη πίστωση, οι χώρες του Νότου βρίσκονται διαρκώς υπό πίεση για να εκποιήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Είναι κάτι εντελώς επικίνδυνο. Όταν φέρνεις περικοπές σε μια οικονομία που βρίσκεται σε βαθιά κρίση, είναι σαν να προσπαθείς να σβήσεις μια φωτιά με βενζίνη».
Η άλλη πλευρά
Οι διοργανωτές της έκθεσης δεν περιορίζονται στην παρουσίαση των έργων, αλλά φιλοδοξούν να φέρουν κοντά πολλές απόψεις και να τονώσουν το ενδιαφέρον καλλιτεχνών και κοινού, στην προσπάθεια ανταλλαγής ιδεών για την έξοδο από την κρίση.
Έτσι, στο πλαίσιο της έκθεσης, αποφασίστηκε η διοργάνωση δύο στρογγυλών τραπεζιών. Το πρώτο, πραγματοποιήθηκε με συντονιστή τον Κωνσταντίνο Παπαμιχαλόπουλο και θέμα την «αναλογική τέχνη στην ψηφιακή εποχή», ενώ το δεύτερο θα πραγματοποιηθεί στις 10 Απριλίου με θέμα «Το comic και οι κρίσεις». Συντονίστρια του δεύτερου τραπεζιού θα είναι η κ. Λήδα Τσενέ, καλλιτεχνική διευθύντρια του Comicdom Con Athens και θα συμμετέχουν ο ιστορικός τέχνης Γιάννης Κουκουλάς, ο σκιτσογράφος Σπύρος Δερβενιώτης και ο δημιουργός comics Γιώργος Μπότσος.
«Η Ελλάδα, όπως και η Ισπανία, αλλά και η Αργεντινή που υπέφερε πρόσφατα είναι χώρες που υφίστανται την επίθεση της οικονομικής κρίσης τα τελευταία χρόνια. Μέσα από τη συνεργασία με τους καλλιτέχνες του εξωτερικού καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως οι Έλληνες δεν είναι μόνοι και έχουν πολλούς λαούς στο πλευρό τους. Αυτός είναι και ο στόχος των δύο στρογγυλών τραπεζιών. Να φέρουμε κοντά πολλές κουλτούρες, να ανταλλάξουμε απόψεις και να στείλουμε τα μηνύματά μας μέσα από τα κόμικς. Πολύς κόσμος έχει στο μυαλό του μόνο χαρούμενες ιστορίες ή υπερήρωες που σώζουν τον πλανήτη. Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη πλευρά, αφού η θεματογραφία, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχει σαφώς επηρεαστεί από την κρίση», λέει στη «Σχεδία» η κ. Τσενέ.
Παράλληλα, τονίζει πως το κόμικ στην Ελλάδα, παρόλο που το κοινό δεν είναι τόσο μεγάλο, όσο σε άλλες χώρες, χαίρει ιδιαίτερα προικισμένων καλλιτεχνών. «Μπορεί οι μεγάλες σχολές στην Ευρώπη να είναι η Γαλλία και το Βέλγιο, αλλά έχουμε κι εμείς καλά “χέρια”. Θέλουμε, βεβαίως, λίγη δουλειά στο σενάριο, ωστόσο, οι έλληνες καλλιτέχνες, ειδικά τα τελευταία χρόνια έχουν ευκαιρίες να ανοίξουν τα φτερά τους σε αγορές του εξωτερικού και να αποκτήσουν τις εμπειρίες, ώστε να πετύχουμε ακόμα πιο σπουδαία πράγματα».
Ένας από τους καλλιτέχνες που έχουν ακολουθήσει το όνειρό τους στο εξωτερικό είναι και ο Μιχάλης Διαλυνάς, ο οποίος συμμετέχει στην έκθεση με το έργο «Το τελευταίο μαγαζάκι». Τα τελευταία χρόνια έχει εξασφαλίσει τη συνεργασία μεγάλης αμερικανικής εταιρείας παραγωγής. Το έργο, με το οποίο συμμετέχει στην έκθεση είναι ιδιαίτερα επιθετικό, δείγμα του πόσο τον έχει επηρεάσει η κρίση και στην ζωή του.
«Δεν ήθελα να ωραιοποιήσω την κατάσταση, αλλά να την παρουσιάσω έτσι όπως τη βιώνω καθημερινά. Ζω στο κέντρο και βλέπω καθημερινά το ένα μαγαζί να κλείνει μετά το άλλο. Δεν ήταν δυνατό να μείνω ανεπηρέαστος. Η ιστορία μου βασίστηκε σε αυτή την κατάσταση, αλλά και σε ένα περιστατικό που μου ανέφερε η μητέρα μου. Αφορούσε ένα μαγαζί με κατοικίδια ζώα, το οποίο πήγαινε τόσο άσχημα που ο ιδιοκτήτης είχε απογοητευθεί εντελώς και είχε εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια να το σώσει. Η απόγνωσή του ήταν τέτοια, που δεν είχε καταλάβει πως στη βιτρίνα του υπήρχαν για μέρες δύο νεκρά κουταβάκια. Έτσι, λοιπόν, αποφάσισα να φτιάξω μια ιστορία που να περιγράφει έναν άνθρωπο που ξεπουλιέται τόσο πολύ, που στο τέλος της ζωή του δεν έχει ούτε καν τον τελευταίο οβολό για να πληρώσει το “βαρκάρη”», καταλήγει.
ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ
- Περιεχόμενα τεύχους #2
- Μια «σχεδία» υψηλών ταχυτήτων, της Ελένης Καλαματιανού
- Περιοδικά δρόμου: Υποστηρίξτε τις τοπικές επιχειρήσεις! Του Θέμη Εξαρχέα
- Ο δρόμος για τη Δαμασκό, του Χρήστου Αλεφάντη
- Εξαγωγές υπάρχουν! της Μαρίας Ψαρά
- Η επέλαση των επενδυτών, του Κρίτωνα Αρσένη
- Κρίση γέλιου, του Γιώργου Αράπογλου
- Γήπεδα γκολφ και στις ταράτσες! της Άννας Κομμένου
- Η επανάσταση του ποδηλάτου, του Σέργιου Μήλη
- Η µετάλλαξη μιας κοινωνικής οικονομίας, του Βασίλη Παπακριβόπουλου
- Αν βρούμε και Τερματοφύλακα! Του Σέργιου Μήλη
- Εύη Βουλγαράκη : «Η Χρυσή Αυγή στον αντίποδα της χριστιανικής διδασκαλίας». Συνέντευξη στον Σπύρο Ζωνάκη
- Ελευθερία Αρβανιτάκη: «Η κρίση βάλλει κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας». Συνέντευξη στη Μαρία Ψαρά
- Τζέιµι Όλιβερ: «Έχω ζήσει µια τρελή ζωή µε γρήγορους ρυθμούς». Συνέντευξη στην Jane Graham
- Γελοιογραφία, του Μιχάλη Κουντούρη
- Editorial
- Γελοιογραφία του Τάσου Αναστασίου
- Επικοινωνία. Οι αναγνώστες γράφουν
- Γελοιογραφία του Πέτρου Ζερβού
- Για δυνατούς λύτες, της Αναστασίας Σιµιτσιάδη
- Γελοιογραφία του Βαγγέλη Χερουβείμ
- ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ, του Σπύρου Ζωνάκη
- ΕΣΤΙΑΖΩ. Φωτογραφίες: Δημήτρης Μιχαλάκης
- Επείγοντα περιστατικά, του Γιώργου Μπαζίνα
- Αστικοί μύθοι, του Άγγελου Τσέκερη
- Out & About, του Νέστορα Πουλάκου
- Φθηνός Σκούφος
- Πατριδογευσία
- Street News, της Αναστασίας Σιμιτσιάδη
- Πρόσωπα, του Γιώργου Αράπογλου
Newsletter