Η αλισίβα και το ασβεστοκάμινο
Ο κ. Ιάκωβος από την Αμοργό μάς ταξιδεύει στην αγροτική ζωή του Αιγαίου αλλοτινών εποχών, μα και στην Αθήνα των μονοκατοικιών και των σκληρών χειρωνακτικών εργασιών.
«Θα πάρω τον ανήφορο και το πικρό σκοτάδι/και θα βρεθώ ξημέρωμα στην Αμοργό, στη Γιάλη/και καλημέρα θε να πω στη Γιάλη, στη Λαγκάδα/στον όρμο και στον ποταμό, στα όμορφα Θολάρια».
Με το μικρό αυτό τετράστιχο, ένα χειροποίητο παστέλι και ένα ποτηράκι ψημένη ρακή, μας υποδέχτηκε στο σπίτι του ο κύριος Ιάκωβος ή Γιακουμής (για τους φίλους) Γαβαλάς, που γεννήθηκε στο χωριό Λαγκάδα της Αμοργού το 1932.
«Από οκτώ χρονών βοηθούσα τους δικούς μου στα χωράφια, γι’ αυτό και τελείωσα μόνο το δημοτικό. Σηκωνόμουν το χάραμα, όταν οι γονείς μου πήγαιναν στις ελιές, και μάζευα φύλλα από τις συκιές για να ταΐσω τις κατσίκες μας. Μετά τη δουλειά πήγαινα στο σχολείο και μόλις τελείωνε το μάθημα επέστρεφα στο χωράφι, όπου πάντα είχε κάτι να φάω. Καλοκαιρινές διακοπές για μένα σήμαιναν δουλειά. Ξυπνούσα νωρίς το πρωί και διένυα με τα πόδια μια απόσταση δύο ωρών, για να ποτίσω τις δυο αγελάδες που είχαμε. Το μεσημέρι γυρνούσα στο σπίτι, για να πάρω ό,τι φαγητό είχε ετοιμάσει η μητέρα μου και να το πάω στον πατέρα στο χωράφι. Εκεί, η δουλειά συνεχιζόταν, έβγαζα πέτρες, έκοβα αγκάθια. Όταν έφτανε το μεσημέρι, τρώγαμε και πέφταμε για ύπνο κάτω από μια ελιά. Ξυπνούσαμε, συνεχίζαμε τη δουλειά και γυρίζαμε στο σπίτι το βράδυ», μας διηγείται.
«Μικρός πήγαινα σε ένα καφενείο στο χωριό για να περάσει η ώρα μου. Έτρωγα λουκούμια και χάζευα τον κόσμο. Ένα βράδυ με πέτυχε ο πατέρας μου στο δρόμο και με ρώτησε αν βλέπω κανένα άλλο παιδί της ηλικίας μου εκεί τέτοια ώρα. Θυμάμαι να του απαντώ ότι “τα παιδιά της ηλικίας μου έπαιζαν την ώρα που εμείς ήμασταν στα χωράφια”», συνεχίζει.
«Κρέας τρώγαμε σπάνια. Ευτυχώς, είχαμε ζώα και δεν χρειάστηκε ποτέ να αγοράσουμε. Γύρω στο Νοέμβριο, ο πατέρας έφτιαχνε παστό χοιρινό και το διατηρούσε σε ένα κιούπι. Τα Σάββατα, πολλές φορές, έβγαζε ένα κομμάτι για το κυριακάτικο τραπέζι. Το πιο σύνηθες πιάτο, βέβαια, ήταν τα ρεβίθια. Τα έκανε η μητέρα μου με τη στάχτη. Τα έβραζε με αλισίβα κι ύστερα τα έπλενε και έφευγε το φλούδι. Την καραμέλα δεν την ξέραμε. Την τρώγαμε μόνο όταν έστελνε δέμα ένας μακρινός θείος από την Αθήνα. Μεγαλώνοντας ασχολήθηκα με τα χωράφια και τα ζώα μας. Πριν πάω φαντάρος, δούλεψα και σε ασβεστοκάμινο, εκεί δηλαδή που φτιαχνόταν ο ασβέστης πριν βιομηχανοποιηθεί η κατασκευή του. Είχα δουλέψει και στα μεταλλεία βωξίτη του νησιού. Επικίνδυνη δουλειά, γιατί δεν είχαν ανοιχτεί όπως έπρεπε και μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσουν», μας λέει ο κ. Ιάκωβος.
«Από το νησί έφυγα σε ηλικία 28 ετών. Ήρθα στην Αθήνα το 1960 για να αλλάξει η ζωή μου. Ερχόντουσαν στο νησί νέοι από την πρωτεύουσα και φορούσαν καθαρά παντελόνια, ενώ τα δικά μου ήταν γεμάτα μπαλώματα. Τότε, όταν πέθαινε κάποιος, τσακωνόμασταν ποιος θα πάρει τα ρούχα του. Μεγάλη φτώχεια. Θα είχα φύγει νωρίτερα, αλλά έπρεπε να αποκαταστήσω την αδερφή μου, να μαζέψω χρήματα για την προίκα της. Είχα ήδη δύο αδέρφια στην Αθήνα και έμεινα μαζί τους σε ένα δωμάτιο στην Καστέλα. Ήταν σε μια αυλή, που υπήρχαν άλλα δύο δωμάτια και ένα κοινό μπάνιο. Θύμιζε πολύ τα σπίτια στις παλιές ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες. Τα αδέρφια μου είχαν ντύσει τους τοίχους με χάρτες και εφημερίδες για να μην πέφτουν οι σοβάδες. Είχε και κοριούς. Αν τότε μας έλεγαν ότι θα βρεθούμε όλοι με μια δουλειά και σπίτι, θα μας φαινόταν όνειρο.
Δούλευα ασταμάτητα. Έφτιαχνα λάσπη και κουβάλαγα πέτρες ως εργάτης στο δρόμο, ενώ ξεφόρτωνα και κατεψυγμένα ψάρια από τα καράβια που ερχόντουσαν στον Πειραιά. Τις Κυριακές έπαιρνα ένα κλαδευτήρι και ένα ψαλίδι και κλάδευα δέντρα στην περιοχή. Καθόμουν μόνο Πάσχα και Χριστούγεννα. Πήγαινα με την παρέα μου για πατσά στην αγορά του Πειραιά και βλέπαμε με τις ώρες ταινίες στο σινεμά “Αλκαζάρ”. Υπήρχε και ένα καφενείο στην Αδριανού, στην Πλάκα, όπου κάθε Σάββατο και Κυριακή πρωί μπορούσες να συναντήσεις ανθρώπους από τον τόπο μας. Εκεί έβρισκες και τους παραγγελιοδόχους που έφερναν δέματα από το νησί», θυμάται.
«Το 1963 παντρεύτηκα την Αντωνία και αποκτήσαμε δυο παιδιά. Δεν ήθελα πολλά παιδιά. Μπορεί τα πολλά παιδιά να είνα ευτυχία, αλλά έχει σημασία πώς μεγαλώνουν. Εμείς ήμασταν μεν πολλά αδέρφια, αλλά μεγαλώσαμε με ένα ποτήρι φασκόμηλο και ένα παξιμάδι για πρωινό και παίρναμε μαζί μας λίγα σύκα, για να τη... βγάλουμε μέχρι το μεσημέρι που θα γυρνούσαμε σπίτι για φαγητό. Όταν ζούσαν οι γονείς μου, επισκεπτόμουν το νησί σε κάθε ευκαιρία. Βέβαια, τότε το ταξίδι διαρκούσε πάνω από 20 ώρες, ενώ το καράβι δεν έδενε στο λιμάνι. Αν έπιανε αέρας στο λιμάνι της Αιγιάλης, έπρεπε να συντονιστεί το ανέβασμα της βάρκας με το κατέβασμα του καραβιού για να μπορέσουμε να πηδήξουμε», λέει με ένα χαμόγελο που μαρτυρά συγκίνηση.
Αμοργιανό παστέλι
Υλικά
1 κιλό μέλι
900 γραμ. σουσάμι
Λίγο κύμινο ολόκληρο (προαιρετικά)
Κρασί γλυκό
Φύλλα λεμονιάς
Βάζουμε το μέλι στην κατσαρόλα σε μέτρια θερμοκρασία. Μόλις πάει να αφρίσει, ρίχνουμε το σουσάμι και αρχίζουμε να ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα. Όταν ροδίσει το σουσάμι και έχει απορροφήσει το μέλι, το βάζουμε σε ξύλινη επιφάνεια, την οποία έχουμε βρέξει με κρασί. Με έναν ξύλινο πλάστη, που τον βρέχουμε συνεχώς με κρασί για να μην κολλάει το σουσάμι, απλώνουμε το μείγμα. Πασπαλίζουμε με κύμινο και αφήνουμε το παστέλι να φτάσει σε μέτρια θερμοκρασία. Αν το κόψουμε όταν είναι ζεστό, θα διαλύεται, ενώ αν κρυώσει πολύ δεν θα μπορούμε να το κόψουμε. Με έναν πήχη κόβουμε πρώτα κάθετες λωρίδες και μετά διαγώνιες. Βγάζουμε ένα ένα τα κομμάτια και τα τοποθετούμε στα φύλλα της λεμονιάς, τα οποία κόβουμε γύρω γύρω με ένα ψαλίδι.
Αρχειο
- August 2022
- July 2022
- July 2022
- May 2022
- April 2022
- March 2022
- February 2022
- January 2022
- December 2021
- November 2021
- October 2021
- September 2021
- August 2021
- July 2021
- June 2021
- April 2021
- March 2021
- February 2021
- January 2021
- December 2020
- November 2020
- October 2020
- September 2020
- August 2020
- July 2020
- June 2020
- May 2020
- April 2020
- March 2020
- February 2020
- January 2020
- December 2019
- November 2019
- October 2019
- September 2019
- August 2019
- July 2019
- June 2019
- May 2019
- April 2019
- March 2019
- February 2019
- January 2019
- December 2018
- November 2018
- October 2018
- September 2018
- August 2018
- July 2018
- June 2018
- May 2018
- April 2018
- March 2018
- February 2018
- January 2018
- December 2017
- November 2017
- October 2017
- September 2017
- August 2017
- July 2017
- June 2017
- May 2017
- April 2017
- March 2017
- February 2017
- January 2017
- December 2016
- November 2016
- October 2016
- September 2016
- August 2016
- July 2016
- June 2016
- May 2016
- April 2016
- March 2016
- February 2016
- January 2016
- December 2015
- November 2015
- September 2015
- August 2015
- June 2015
- May 2015
- February 2015
- January 2015
- December 2014
- November 2014
- October 2014
- September 2014
- August 2014
- June 2014
- May 2014
- April 2014
- March 2014
- February 2014
- January 2014
- December 2013
- October 2013
- July 2013
- February 2013
- February 2012