Shedia

EN GR

30/10/2013

Το πρώτο λάληµα του πετεινού. Συνέντευξη του Ηλία Κουλουκουντή στον Άγγελο Ανδρέου

Με αφορμή το βιβλίο του, ο έμπειρος πλέον εφοπλιστής αφηγείται πώς πέρασε από την προσωπική επανάσταση σε μια σπουδαία πολιτική πράξη αντίστασης.
 
Ένας νεαρός Έλληνας της διασποράς, γόνος εφοπλιστών, συνέδεσε το όνομά του με τον αγώνα για την ανατροπή της δικτατορίας. Ο Ηλίας Κουλουκουντής, της γνωστής οικογένειας των εφοπλιστών, ξεκίνησε από μια προσωπική επανάσταση για να φτάσει σε μια πολιτική πράξη που έμεινε στην ιστορία ως «Η Συνομωσία της Αμοργού». 
 
Το φθινόπωρο του 1969, ο Κουλουκουντής αποφασίζει να απελευθέρωσει τον πεθερό του, Γιώργο Μυλωνά, υπουργό Παιδείας στην κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου, που είχε εξοριστεί από τη χούντα στην Αμοργό. Μαζί με πέντε Ιταλούς, ο Κουλουκουντής, κάτω από τη μύτη των αστυνομικών, φυγάδευσε τον Μυλωνά και τον μετέφερε στο εξωτερικό. 
 
 
 
Όπως ο ίδιος περιγράφει στη συνέντευξη που παραχώρησε στη «σχεδία»: «Αυτή η απόδραση ήταν το λάλημα του πετεινού» για την αρχή της αντιστασιακής δράσης των Ελλήνων. 
 
«Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη της αντίστασης. Ακολούθησε η ηρωική πράξη του ναύαρχου Παππά με το πολεμικό του σκάφος «Έλλη», και ολοκληρώθηκε με τον ηρωισμό των παιδιών του Πολυτεχνείου. Το Πολυτεχνείο έγινε ξημερώματα. Η φυγή του Μυλωνά, μεσάνυχτα. Μπορούμε να πούμε ότι ήταν το πρώτο λάλημα του πετεινού». 
'
Ένα τέτοιο εγχείρημα δεν μπορεί να ήταν τόσο εύκολο, όμως, εκείνος τις δυσκολίες είτε τις αγνοούσε είτε απλώς δεν τις λογάριασε.
 
 
«Η απελευθέρωση του Μυλωνά, φάνταζε ακατόρθωτη για πολλούς, αλλά για μένα από την αρχή ήταν απόλυτα πιθανή. Όταν με τη σύζυγο μου, Ελένη, επισκεφθήκαμε το καλοκαίρι του 1969 τον πεθερό μου, κάναμε οι τρεις μας βόλτα στην ακτή του νησιού. Έβλεπα τη στεριά, έβλεπα τη θάλασσα και μπορούσα κάλλιστα να καταλάβω οπτικά πώς θα μπορούσε ο κρατούμενος να φτάσει στην ακτή και να επιβιβαστεί σε ένα σκάφος. Φτάνει ο σύνδεσμος μεταξύ τους να μην ήταν φανερός», αφηγείται ο κ. Κουλουκουντής, αναγνωρίζοντας, παράλληλα, ότι οι δυσκολίες ήταν... πολιτικές. 
 
«Η πιο σημαντική δυσκολία ήταν ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου, για δικούς του λόγους, προσπάθησε να ματαιώσει την προσπάθεια μας. Υπήρχαν και άλλες πολλές σημαντικές δυσκολίες αλλά, τουλάχιστον ευτυχώς, έλειπε η ικανότητα της χούντας. Ήταν φανερό πως οι αστυνομικοί ήταν ανίκανοι. Ο μόνος φόβος που είχαν ήταν μην μας δώσει ο Μυλωνάς καμιά ταινία με μήνυμα και την πάρουμε μαζί μας στο εξωτερικό! Είχαν πιστέψει ότι είμαστε φρόνιμα παιδιά και στο τέλος της επίσκεψης μας θα λέγαμε στον πεθερό μας... "άντε γειά σου, καλό χειμώνα"!». 
 
 
 Το ταξίδι της απελευθέρωσης του Μυλωνά, περιγράφει με γλαφυρότητα στο βιβλίο του «Η Συνομωσία της Αμοργού», που κυκλοφόρησε το 2012 από τις εκδόσεις «Καστανιώτη», ενώ πλέον κυκλοφορεί και στα αγγλικά από τον «Ελευθερουδάκη». Ένα βιβλίο που έτυχε διθυραμβικών κριτικών, κυρίως λόγω της αμεσότητας που διακρίνει τη γραφή του. 
 
«Αυτή η θερμή υποδοχή μου έδωσε δύναμη και ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή μου ως ανθρώπου και ως συγγραφέα», εξομολογείται ο κ. Κουλουκουντής. «Νομίζω ότι ο κύριος λόγος για τον οποίον οι αναγνώστες αγκάλιασαν το βιβλίο είναι γιατί προσπάθησα να εκφράσω ολόκληρη την εμπειρία μου τόσο από την προσωπική όσο και από την πολιτική πλευρά. Ξέρετε, η ιστορία δεν θα τραβούσε την προσοχή του αναγνώστη αν η διήγηση ήταν προσωπική, απογυμνωμένη από την πολιτική διάσταση. Και αντίθετα, δεν θα λειτουργούσε μόνο ως πολιτικό εγχείρημα χωρίς γνώση του ανθρώπου που το οργάνωσε. Το γεγονός είναι ότι προσπαθήσαμε να αλλάξουμε την πορεία της χώρας. Αυτό ήταν πολιτικό πλαίσιο. Συγχρόνω,ς όμως, ο αναγνώστης παίρνει μια ιδέα για το πόσο έντονα ζήσαμε την πραγματοποιήση αυτού του στόχου». 
 
Μια ιδέα, λοιπόν, που υλοποιήθηκε, μια πράξη αντίστασης μέσα σε μια ζοφερή πραγματικότητα μιας εποχής που σημάδεψε την νεότερη ιστορία της χώρας. Και σήμερα; Η πραγματικότητα του σήμερα δεν μπορεί να συγκριθεί με την πραγματικότητα της Αμοργού, λέει ο κ. Κουλουκουντής. Το βασικό πρόβλημα για εκείνον είναι ότι ο ελληνισμός δεν έχει μάθει από τα λάθη του. Και, κυρίως δεν μπορεί να τα βρει... με τον εαυτό του. 
 
«Εμείς οι Έλληνες δε μαθαίνουμε ποτέ από την εμπειρία μας,, από τα λάθη μας», λέει ο κ. Κουλουκουντής με μια στάλα απαισιοδοξίας. «Όλοι κάνουμε λάθη, αλλά ποιος από μας αντιλαμβάνεται και αναγνωρίζει τα λάθη του; Κάναμε το σφάλμα να επέμβουμε στη Μικρά Ασία το 1922. Μάθαμε από αυτό το λάθος; Όχι. Το ίδιο κάναμε και στην Κύπρο το 1974. Μάθαμε από τα λάθη που μας οδήγησαν στην κρίση του 2009 και που συνεχίζεται μέχρι σήμερα;». 
 
Ερώτημα που θέτει ο ίδιος. Η απάντηση δεν είναι εύκολη. «Διστάζω να απαντήσω σ' αυτή την ερώτηση...», θα συμπληρώσει.
 
Και δηλαδή...δεν υπάρχει σωτηρία; 
 
«Η Ελλάδα θα αλλάξει, όταν εμείς οι Έλληνες αλλάξουμε τον τρόπο σκέψη μας», μου απαντά ξεκάθαρα. «Όταν απαρνηθούμε την εύκολη λύση που ως επί το πλείστον είναι επιπόλαιη και δημαγωγική. Όταν αρχίσουμε να παίρνουμε την ευθύνη για τις πράξεις μας. Όταν σταματήσουμε να λέμε "Αν ήμουν εγώ υπεύθυνος, θα ήταν αλλιώς τα πράγματα". Φίλε μου, είσαι υπεύθυνος. Μόνο που δεν το ξέρεις»....
 
Το πιο σημαντικό για τον κ. Κουλουκουντή, όμως, είναι να σταματήσουν να μπαίνουν οι ταμπέλες. Γιατί τότε, γινόμαστε κουφοί. «Όταν αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλον ως άνθρωποι και όχι σαν "αριστεροί και δεξιοί", τότε θα βρούμε τη λύση. Και θα τη βρούμε μόνοι μας, χωρίς μνημόνια και εξωτερική βοήθεια». 
 
 
Ήδη ο ίδιος έχει αρχίσει να παίρνει την ευθύνη ως Έλληνας. Στην ομιλία του, στο Hellenic Centre του Λονδίνου τον Ιούνιο του 2013, κάλεσε τους Έλληνες της Διασποράς να αναλάβουν δράση, κάνοντας λόγο για μια «Ελλάδα χωρίς σύνορα». 
 
«Η Ελλάδα είμαστε εμείς», είχε πει χαρακτηριστικά. 
 
Τον ρωτάω γι' αυτό. Επιμένει. 
 
«Οι Έλληνες της διασποράς είναι σε καλή θεση. Φτάνει μόνο να  καταλάβουν ότι είναι κατ' αρχάς, Έλληνες, χωρίς να έχουν την υποχρέωση να το αποδείξουν σε κανέναν. Ξέρετε, τον Ιούλιο του 1974, όταν γύρισα στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση της χώρας, η γραμματέας του Μυλωνά με ρώτησε: "Γιατί οι Έλληνες  του εξωτερικού δεν έκαναν τίποτα εναντίον της χούντας;". Τι θα έπρεπε να απαντήσω; Μερικοί έκαναν κάτι, άλλοι όχι, όπως και οι Έλληνες της Ελλάδας. Ας κατεβάσουμε επιτέλους τις ταμπέλες από το μυαλό μας. Είμαστε όλοι Έλληνες. Εσύ κι εγώ. Και στο τέλος σαν Έλληνες θα δώσουμε το λογαριασμό μας». 
 
Η πολιτική σκηνή μόνο αδιάφορη δεν φαίνεται να του είναι. Εξάλλου είχε όλα τα εχέγγυα που θα μπορούσαν από τότε να του εξασφαλίσουν μια θέση στην πολιτική ζωή της χώρας. Και η αντιστασιακή του δράση δεν ήταν λιγότερο σημαντική από πολλών άλλων που, εν συνεχεία, βρέθηκαν στον κοινοβούλιο και στα ανώτερα κυβερνητικά αξιώματα... 
 
Στη σχετική ερώτηση, ο ίδιος αντιδρά με ένα χαμόγελο... «Την εποχή αυτή θα απέκλεια τέτοια πιθανότητα, κυρίως, λόγω της γλωσσικής αδυναμίας μου στα Ελληνικά. Από τότε όμως είχα καταλάβει ότι τα πιο μεγάλα σφάλματα μπορούν να γίνουν από έναν πολιτικό, που δεν κάνει ορθογραφικά λάθη...
 
Επίσης, μ' αρέσει να λέω αυτό που σκέφτομαι. Αυτό, μπορεί να εκτιμάται σε έναν συγγραφέα, αλλά δεν είναι πλεονέκτημα για έναν πολιτικό. Εάν ήμουν πολιτικός, πιστεύω ότι θα ήμουν παράξενος τύπος», λέει με νόημα. 
 
Εξάλλου, έχει γνωρίσει πολλούς πολιτικούς στη ζωή του. Και μάλιστα, μερικά από τα πιο "βαριά" ονόματα της ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Το ταξίδι του προς την απελεύθερωση του Γιώργου Μυλωνά και η δράση του έγινε η αιτία να καταλάβει το "παιχνίδι" από μέσα. 
 
«Κατά τη διάρκεια του 1969, συνάντησα πολλούς πολιτικούς και στελέχη. Ήδη σας μίλησα για τον Ανδρέα Παπανδρέου που προσπάθησε να εμποδίσει την απελευθέρωση του Μυλωνά. Τον γνώρισα στη Στοκχόλμη», λέει προσπαθώντας να συγκρατήσει την άποψη του για τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ. Βιάζεται να περάσει στην «θετική» πλευρά της πολιτικής, τους ανθρώπους που περιγράφει ως «εξαιρετικούς πολιτικούς». 
 
«Αυτοί που ξεχώρισα ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Βάσσος Λυσσαρίδης. Ο Μητσοτάκης ήταν ο μόνος Έλληνας πολιτικός που συνάντησα και που ήταν σύντομος και ουσιαστικός στις απαντήσεις του. Τότε, μου έλεγε ότι στις ερχόμενες εκλογές, όποτε και αν αυτές γίνονταν, η επιλογή θα ήταν μεταξύ του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Σας λέω ένα παράδειγμα του πόσο καθαρά προέβλεπε τα πράγματα. Βέβαια, όπως γράφω και στο βιβλίο, η δική του επιλογή ήταν πιο εύκολη αφού την είχε κάνει ήδη από το 1965 όταν έφυγε από την κυβέρνηση Παπανδρέου. Να σας πω, όμως, ότι εισέπνευσα για πρώτη φορά δακρυγόνο για χάρη του Μητσοτάκη, κατά τη διάρκεια της διαμαρτυρίας εναντίον των Αποστατών στην Πλατεία Ομονοίας, τον Ιούλη του 1965. Όμως, όπως είπε και o Τζον Κέινς, «όταν αλλάζουν οι συνθήκες, αλλάζω κι εγώ τις απόψεις μου». Στα 93 του, ο Μητσοτάκης παραμένει ίδιος. Σύντομος, ουσιαστικός και θα έλεγα τελικά και αισιόδοξος. Όσον αφορά το Βάσσο Λυσσαρίδη, έχω να τον συναντήσω από το 1974 όταν ήταν στόχος μαζί με τον Αρχιεπίσκoπο Μακάριο. Τότε κατάλαβα ότι οι Κύπριοι σαν τον Λυσσαρίδη είχαν μεγαλύτερο εύρος γνώσης και απόψεων σε σχέση με τους περισσότερους πολιτικούς ηγέτες της Ελλάδας. Οραματιζόταν την Κύπρο στα πλαίσια της Ευρώπης, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής». 
 
Λίγο πριν κλείσουμε την κουβέντα μας, προσπαθώ να του εκμαιεύσω μια στάση ζωής, μια βασική αρχή εντός της οποίος ο ίδιος αισθάνεται ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να κινούνται. Μου απαντά με μια φράση από τον Άμλετ του Σαίξπηρ: 
 
«To thine own self be true, and it must follow as the night the day, thou canstnot then be false to any man*», λέει, και σπεύδει να συμπληρώσει: 
 
«Αυτή τη συμβουλή την έδωσε ο Πολώνιος στο γιο του. Το αστείο είναι ότι ο Πολώνιος ήταν ένας ψεύτης, κατεργάρης και μασκαράς. Άρα, πρέπει πάντα να προσέχουμε τι συμβουλές ακούμε και από ποιον...»
 
*«Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου όπως η νύχτα ακολουθει τη μέρα. Τότε, θα μπορείς να είσαι ειλικρινής με τους άλλους ανθρώπους». Άμλετ, πράξη 1, σκηνή 3. 
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ


ΓΙΝΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ

©ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΜΚΟ - ΝΙΚΙΟΥ 2 - 10560 ΑΘΗΝΑ

Τηλ: +30 213 023 1220 Email: info@shedia.gr

DotByDot