Shedia

EN GR

27/02/2013

Μαύρη Πέμπτη, του Βασίλη Παπακριβόπουλου

Με «επιτάξεις» κτιρίων,  ένα παριζιάνικο κίνημα διεκδικεί δυναμικά το δικαίωμα στη στέγη για όλους. 
 
Του Βασίλη Παπακριβόπουλου
 
Τα τελευταία χρόνια, οι ιδιοκτήτες μεγάλων κενών ακινήτων και η γαλλική αστυνομία ζουν με το άγχος της θεαματικής επίταξή τους από την «Μαύρη Πέμπτη», την Jeudi Noir: αυτή η ομάδα δημιουργήθηκε το 2006 από ακτιβιστές του κινήματος Γενιά της Προσωρινής Απασχόλησης  που μάχονταν ενάντια στην κατάχρηση των stage από τους εργοδότες, και επιθυμούσαν να επεκτείνουν τη δράση τους στον τομέα των προβλημάτων στέγασης.
 
Πράγματι, στις μεγάλες πόλεις της χώρας και ιδιαίτερα στο Παρίσι, η έννοια της ακρίβειας είναι σχεδόν συνυφασμένη με τα υψηλότατα –έως εξοργιστικά-  ενοίκια που ζητούνται από όσους δεν έχουν τη δυνατότητα να βρουν φθηνή στέγη στα λιγοστά σε σχέση με τη ζήτηση συγκροτήματα (δημόσιας) κοινωνικής κατοικίας που προορίζονται για άτομα χαμηλών εισοδημάτων. Ταυτόχρονα, στην πρωτεύουσα, το 8-10% των κατοικιών (100-120.000) είναι κλειστές για διάφορους λόγους, στους οποίους περιλαμβάνεται και η κερδοσκοπία. Έτσι, η Πέμπτη, η ημέρα που κυκλοφορεί η αντίστοιχη με τη «Χρυσή Ευκαιρία» εφημερίδα, είναι μια μαύρη ημέρα για τους εκατοντάδες χιλιάδες υποψήφιους ενοικιαστές. 
 
Οι καταλήψεις -«επιτάξεις» όπως προτιμούν να τις αποκαλούν επικαλούμενοι το αντίστοιχο δικαίωμα του κράτους για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων-  πραγματοποιούνται από ομάδες ακτιβιστών, άστεγων κι ατόμων που αναζητούν στέγη. Όπου δε αυτό είναι δυνατόν, επιχειρείται στην κατάληψη και η διοργάνωση εορτών, και πολιτιστικών ή πολιτικών εκδηλώσεων. Στη συνέχεια, οι νομικοί της οργάνωσης προσπαθούν να αναβάλουν την διαδικασία έξωσης  από τα ΜΑΤ και να ακυρώσουν τα υπέρογκα πρόστιμα κι αποζημιώσεις που επιδιώκουν να επιβάλλουν στους ακτιβιστές οι ιδιοκτήτες.
 
Από το πλήθος των ενεργειών της Jeudi Noir, τρεις απασχόλησαν ιδιαίτερα την κοινή γνώμη. Η πρώτη ήταν η κατάληψη επί δύο μήνες ενός κενού οκταόρωφου κτιρίου, ιδιοκτησίας της ασφαλιστικής εταιρίας ΑΧΑ, το οποίο βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής από το προεδρικό και το πρωθυπουργικό μέγαρο, πολύ κοντά στα Ηλίσια Πεδία.  
 
Ακολούθησε η κατάληψη ενός μικρού παλατιού των αρχών του 17ου αιώνα. Επρόκειτο για ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα και χαρακτηρισμένο ιστορικό μνημείο καθώς κατασκευάστηκε από τον βασιλιά Ερρίκο Δ’ στην Πλας ντε Βοζ, στην καρδιά της ιστορικής –και πανάκριβης- συνοικίας Μαραί. Το κτίριο αγοράστηκε το 1963 από την κόρη ενός μεγαλοτραπεζίτη. Όμως, τα έργα ανακαίνισης σταμάτησαν το 1967, όταν η ιδιοκτήτρια ενεπλάκη σε οικονομικές διενέξεις με την οικογένειάς της.  Οι ακτιβιστές του Jeudi Noir θεώρησαν σκανδαλώδες το γεγονός ότι αυτό το κτίριο των 1.500m²,  με μια εσωτερική αυλή 300m², είχε για περισσότερα από σαράντα χρόνια ως μόνους κατοίκους μερικές εκατοντάδες περιστέρια. Έτσι, οι 33 καταληψίες καθάρισαν τους χώρους από τους κουτσουλιές κι εγκαταστάθηκαν για έναν σχεδόν χρόνο, προσελκύοντας ταυτόχρονα την προσοχή των ΜΜΕ, τόσο στην κατάληψη, όσο και στην «Μαύρη Βίβλο για την Στέγη» που εξέδωσε η οργάνωση και στις υπόλοιπες παρεμβάσεις της για το στεγαστικό.    
 
Εξίσου εντυπωσιακή ήταν και η επίταξη ενός κτιρίου 1.000m² : επρόκειτο για ένα  κληροδότημα στον Οργανισμό Φοιτητικών Εστιών (CROUS) το οποίο εγκαταλείφθηκε το 2004, όταν ο οργανισμός αποφάσισε λόγω δημοσιονομικών περικοπών να μην προχωρήσει σε έργα ανακαίνισης και συμμόρφωσης με τις νέες προδιαγραφές υγιεινής και ασφαλείας. Μάλιστα, σε αυτήν την περίπτωση, η εξάμηνη κατάληψη έφερε και χειροπιαστά αποτελέσματα: o  CROUS δεσμεύτηκε να δρομολογήσει άμεσα τις αναγκαίες εργασίες έτσι ώστε το κτίριο να μπορεί να φιλοξενήσει ανάπηρους φοιτητές. 
 
Επίσης, τα μέλη της Jeudi Noir «παγιδεύουν» συχνά ιδιοκτήτες μικροσκοπικών γκαρσονιερών 10-15m²  στις σοφίτες (με κοινή τουαλέτα και μπάνιο) όπου μένουν συνήθως φοιτητές, οι οποίοι ζητούν υπέρογκα ενοίκια, άνω των 40-50 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο : εμφανίζονται ως ενοικιαστές, καταλαμβάνουν το διαμέρισμα για λίγες ώρες κι οργανώνουν πάρτι το οποίο χρησιμοποιείται ως αφορμή για την προπαγάνδιση ενός σημαντικού αιτήματος: της επιβολής φόρου άνω του 80% όταν τα ενοίκια αυτών των μικροκατοικιών ξεπερνούν ένα λογικό επίπεδο. Μάλιστα, πρόσφατα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα υιοθέτησε την πρόταση και κατέθεσε παρόμοια πρόταση νόμου στη Βουλή.   
 
Όσο κι αν είναι δύσκολο να υπολογιστούν με ακρίβεια τα μέλη της, εκτιμάται ότι κυμαίνονται γύρω στα διακόσια, με ένα πυρήνα 30-50 εξαιρετικά ενεργών ακτιβιστών. Οι περισσότεροι προέρχονται από τις σχολές της Φιλολογίας, των Δημοσίων Σχέσεων και των Πολιτικών Επιστημών, πράγμα που εξηγεί και τις εξαιρετικές επιδόσεις τους στην χρησιμοποίηση των μέσων ενημέρωσης για την προβολή της δράσης τους. 
 
Η Jeudi Noir δεν διατηρεί προνομιακές σχέσεις με κανένα κόμμα, καθώς στις τάξεις συμμετέχουν Οικολόγοι,  μέλη του Κόμματος της Αριστεράς ή του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος, Αναρχικοί, αλλά και μέλη της αριστερής τάσης της Νεολαίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Μπορεί να μην ξενίζει η παρουσία πολιτικών προσωπικοτήτων της Αριστεράς (Κον Μπεντίτ, Μποβέ, Μπεζανσενό) στις καταλήψεις τους, εντυπωσιάζει ιδιαίτερα, όμως, η φανατική υποστήριξη που τους παρέχει το «μαύρο πρόβατο» του δεξιού UMP, ο βουλευτής Ειέν Πέντ. Μάλιστα, σε μια από τις καταλήψεις τους, οργάνωσαν διάσκεψη για το ζήτημα της στέγης των φοιτητών  και των νέων, στην οποία συμμετείχαν σχεδόν όλες οι φοιτητικές και νεολαιίστικες οργανώσεις (ακόμα και κεντρώες ή χριστιανικές, με μοναδική εξαίρεση εκείνη του UMP), οι οποίες και υπέγραψαν κοινή διακήρυξη.   
   
Η απήχηση και η δημοτικότητα της οργάνωσης στην γαλλική κοινωνία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δράση ενός προδρόμου της, του Αββά Πιέρ, μιας  σημαντικής προσωπικότητες της σύγχρονης Γαλλίας που πέθανε πριν λίγα χρόνια: αυτός ο γόνος πλούσιας οικογένειας που διάλεξε τον μοναχισμό για να προσφέρει στον πλησίον του αλλά και έγινε αξιωματικός των παρτιζάνων στην Κατοχή, πρωτοστάτησε σε όλους τους μεταπολεμικούς αγώνες για το δικαίωμα στη στέγη των φτωχότερων και δεν δίστασε να ηγηθεί ενός κινήματος καταλήψεων όταν ορισμένες μεγάλες εταιρείες εκμετάλλευσης ακινήτων έστησαν καρτέλ κι έκλεισαν αρκετές χιλιάδες διαμερίσματα για να ανεβάσουν τις τιμές των ενοικίων. Κατά περίεργο τρόπο, στο πρόσωπο αυτού του ηλικιωμένου μοναχού που έσπαγε κλειδαριές με τον λοστό είχε πραγματοποιηθεί η εθνική συναίνεση, καθώς οι συντηρητικοί τον θεωρούσαν Άγιο και οι αριστεροί ήρωα των κοινωνικών κινημάτων.  
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ