31/07/2013
Μαρµελάδα για µια καλύτερη κοινωνία! Συνέντευξη των David Burns & Austin Young στην J
Μια εικαστική κολεκτίβα από το Λος Άντζελες χρησιµοποιεί τα φρούτα και τους καρπούς για να επανασυνδέσει αρµονικά τους ανθρώπους της πόλης.
Συνέντευξη των David Burns & Austin Young στην J*
Ο David Burns, o Matias Viege-ner και ο Austin Young από το Λος Άντζελες δηµιούργησαν τους Fallen Fruit το 2004 (http://fallenfruit.org), µια κολεκτίβα τέχνης που, χρησιµοποιώντας τη φωτογραφία, το βίντεο, την περφόρµανς και την εγκατάσταση, εστιάζει στον αστικό χώρο, τη γειτονιά, τον πολίτη και την κοινότητα. Με πρώτη ύλη τα φρούτα και τα δέντρα, οι Fallen Fruit καλούν τους ανθρώπους να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους µε τη φύση, την πόλη, τη συλλογικότητα, τα όρια του δηµόσιου και του ιδιωτικού. Η 4η Μπιενάλε της Αθήνας AGORA µίλησε µαζί τους:
AB4: Γιατί διαλέξατε φρούτα και δέντρα για να πείτε αυτό που θέλετε;
David Burns: Στην αρχή βλέπαµε τα φρούτα σαν ένα θησαυρό που σου προσφέρει η πόλη. Συνειδητοποιήσαµε πως ένα δέντρο ζει στην πόλη πολύ περισσότερο από ότι οι άνθρωποι, ότι είναι κάτι που στην καθηµερινότητα περνά απαρατήρητο και δεν µας ζητά ανταλλάγµατα. Τα οπωροφόρα δέντρα είναι αθώα, έχουν διαρκή παρουσία, κουβαλούν µια ακαταµάχητη κληρονοµιά, και, επιπλέον, στο Λος Άντζελες υπάρχουν συχνά στο όριο µεταξύ δηµόσιου και ιδιωτικού χώρου, στις άκρες των αυλών. Κάτι που µε τη σειρά του βρίσκεται στα όρια των προβλέψεων του νόµου. Θεωρήσαµε αυτό το σηµείο πολύ ενδιαφέρον. Ήταν λοιπόν δυνατό να εµπνεύσουµε τους ανθρώπους ώστε να εξερευνήσουν τα όρια της νοµιµότητας και του ερωτήµατος τι είναι δηµόσιο;
Στη συνέχεια αντιληφθήκαµε πως τα φρούτα είναι τελικά λίγο πιο πολύπλοκα. Είναι, για παράδειγµα, αντικείµενα αισθητικής. Επιπλέον, δεν προκαλούν πολώσεις. Οι πλουσιότεροι και οι φτωχότεροι άνθρωποι στον κόσµο τρώνε τις ίδιες µπανάνες. Επίσης, συνειδητοποιήσαµε πως όλες οι θρησκείες θεωρούν τα φρούτα δώρο ή σύµβολο γενναιοδωρίας.
Austin Young: Ένα από τα πράγµατα που, επίσης, είδαµε είναι ότι κάθε πόλη ταυτίζεται µε διαφορετικά φρούτα. Όταν πρωτοξεκινήσαµε, αρχίσαµε να χαρτογραφούµε τα φρούτα που υπάρχουν στον δηµόσιο χώρο. Επειδή στο Λος Άντζελες κανείς ποτέ δεν περπατάει στη γειτονιά, χρησιµοποιεί αυτοκίνητο ακόµη και για να πάρει ένα λεµόνι από το µανάβη, διαπιστώσαµε µε έκπληξη πως υπήρχαν εκατοντάδες οπωροφόρα δέντρα σε απόσταση λίγων τετραγώνων. Ήταν σαν ένα παιχνίδι θησαυρού! Μπροστά µας ξεδιπλωνόταν ένας απίστευτος πλούτος! Και µπορούσες να τον γευτείς! Σαν ένα δώρο που εµφανίζεται από το πουθενά!
ΑΒ4: Ένα µέρος των έργων σας περιλαµβάνει το να χρησιµοποιείτε τα φρούτα που µαζεύετε στην πόλη και να φτιάχνετε συλλογικά µαρµελάδες. Γιατί;
D.B.: Αυτό που µας αρέσει είναι να κάνουµε πρότζεκτ µε τη χρήση των φρούτων στον δηµόσιο χώρο, υµνώντας κατά κάποιον τρόπο αυτό το χώρο. Γίναµε γνωστοί από το 2005 για την παραγωγή µαρµελάδας. Αυτό που κάνει τη διαδικασία που ακολουθούµε διαφορετική είναι πως δεν χρησιµοποιούµε γνωστές συνταγές και κανείς δεν είναι επικεφαλής της δουλειάς. Είναι µια δουλειά συλλογική. Κατά τη διάρκειά της καλούµε τον καθένα που συµµετέχει να φτιάξει µαρµελάδα µέσω διαπραγµάτευσης µε τους ανθρώπους που κάθονται δίπλα του. Επιλέγουµε να φέρουµε κοντά ανθρώπους µε βάση κάτι τελείως επιφανειακό που όλοι θα αγνοούσαµε, όπως το χρώµα των ρούχων τους. Αντί να οργανώνουµε τους συµµετέχοντες µε γνώµονα τις υπάρχουσες επιλογές τους, δηλαδή ό,τι τους κάνει να νιώθουν άνεση και ασφάλεια, τους καλούµε να υπερβούν τον εαυτό τους και να χαρούν την εµπειρία. Έτσι, η δηµιουργία µαρµελάδας αποκτά µια ζωτική δύναµη, είναι τόσο γευστικός όσο και κοινωνικός πειραµατισµός. Το «περίπτερο µε τις λεµονάδες» είναι το πιο πρόσφατο έργο µας. Προσφέρουµε λεµονάδα, και για αντάλλαγµα οι άνθρωποι µάς λένε µια ιστορία για την καλύτερη και τη χειρότερη στιγµή της ζωής τους. Αυτές τις ιστορίες τις επεξεργαζόµαστε σε ποιητική µορφή, και το αποτέλεσµα θα είναι µια εγκατάσταση στο ασανσέρ ενός µουσείου. Καθώς λοιπόν θα το χρησιµοποιείς, θα ακούς τις ιστορίες «ανόδου» ή «καθόδου» της κοινότητας, τις ιστορίες όπου οι άνθρωποι ανυψώνονται ή παρακµάζουν, χωρίς ποτέ να φτάνουν στην κορυφή ή τον πάτο.
A.Y.: Υπάρχει µια λαϊκή ρήση που λέει: «Όταν η ζωή σού δίνει λεµόνια, φτιάξε λεµονάδα», παίζοντας µε την ιδέα ότι το λεµόνι είναι κάτι κακό, µιας και είναι ξινό. Όταν η ζωή φέρνει στο δρόµο σου δυσκολίες, εσύ πρέπει να βγάλεις κάτι καλό µέσα από αυτό. Επιπλέον, εδώ µας ενδιαφέρει το προσωπικό στοιχείο, κάτι που µπορείς να διηγηθείς µέσα από την ιστοριογραφία.
D.B.: Πάντα ενδιαφερόµαστε για την οικειότητα και τις σιωπηλές ακριβές στιγµές των ανθρώπων, όπως ενδιαφερόµαστε και για τη γενικότερη εικόνα. Ο δηµόσιος χώρος εµπεριέχει και τα δύο, διαρκώς. Κάποια από αυτά πυροδοτούν τη µνήµη και µας ενδιαφέρει ιδιαίτερα πώς λειτουργεί τόσο η συλλογική όσο και η ατοµική µνήµη. Θέλουµε να εξερευνήσουµε πώς µέσα από αυτές τις συλλογικές εµπειρίες και ιδέες δηµιουργείται ο πολιτισµός.
ΑΒ4: Ωθείτε λοιπόν τους ανθρώπους να επαναπροσδιορίσουν τη γνώµη τους για την κοινότητα και τη συλλογικότητα;
Α.Υ.: Δουλεύουµε τώρα σε ένα νέο έργο που λέγεται «Ατέλειωτος Οπωρώνας». Θα έχει µια σταθερή βάση, µια «άγκυρα», σε ένα δηµόσιο πάρκο στο Λος Άντζελες. Επιπλέον, όµως, θα προσκαλέσουµε τους γείτονες από τις γύρω περιοχές να φυτέψουν δέντρα στον δηµόσιο χώρο µπροστά από τις ιδιοκτησίες τους. Με αυτόν τον τρόπο, δηµιουργούµε µια κοινότητα, επανασυνδέουµε µια γειτονιά µέσω της ταύτισής της µε τα δέντρα.
D.B.: Το κεντρικό µήνυµα της δουλειάς που κάνουµε έχει πάντα να κάνει µε τη µοιρασιά και την συµπερίληψη. Όλα όσα κάνουµε είναι συνεργατικά, διαφορετικά δεν θα τα κάναµε. Αυτό αποτελεί µέρος της ταυτότητάς µας.
Ζωντανά έργα τέχνης
ΑΒ4: Μέσω λοιπόν της δραστηριότητάς σας στην πόλη, επαναδιεκδικείτε τον δηµόσιο χώρο;
D.B.: Όχι µόνο τον φυσικό χώρο αλλά και τον πνευµατικό και τον πολιτικό. Ενδιαφερόµαστε πολύ για την ιδέα των δηµόσιων αρχείων, και µεγάλο µέρος της δουλειάς µας είναι να τα οργανώνουµε. Επιπλέον, ενδιαφερόµαστε για τον δηµόσιο χώρο που δηµιουργείται στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, το πώς µοιραζόµαστε πράγµατα εκεί όπου οι ιδέες κινούνται γρήγορα στο χωροχρόνο και δεν έχουν πια ακριβώς συγγραφέα-ιδιοκτήτη, αλλά φορέα.
A.Y.: Ξεκινήσαµε να αναρωτιόµαστε: Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του δηµόσιου χώρου; Μπορούµε να διεκδικήσουµε ιδιοκτησία; Μπορούµε να κόψουµε ένα φρούτο από τον δηµόσιο χώρο και να το φάµε; Μπορούµε να πούµε πως είναι δικό µας; Το πρώτο µας δηµόσιο πάρκο οπωροφόρων στο Λος Άντζελες, το Fallen Fruit Del Aire Park, ολοκληρώθηκε πρόσφατα.
Η διαπραγµάτευση για τη δηµιουργία αυτού του πάρκου µε διάφορους διοικητικούς φορείς της πόλης ήταν µια πολύ µακρά διαδικασία. Ανακαλύψαµε ότι ο δηµόσιος χώρος είναι έρµαιο µεταξύ νόµων και µηνύσεων, κι αυτό τον αποστειρώνει. Για παράδειγµα, τα οπωροφόρα δέντρα δεν είναι στην επίσηµη λίστα των δέντρων που µπορούν να φυτευτούν σε πάρκα του Λος Άντζελες. Αυτό οφείλεται στις δικαστικές περιπέτειες που µπορεί να προκύψουν για λόγους ασφαλείας. Οι αρχές φοβούνται πως ένα παιδί θα κόψει και θα πετάξει ένα φρούτο τραυµατίζοντας έναν περαστικό. Κι ο φόβος επιτηρεί τον δηµόσιο χώρο.
D.B.: Υπάρχει ένας παλιός τρόπος να σκέφτεσαι την πόλη. Οι παππούδες µου τη θεωρούσαν ως ένα µέρος όπου θα βρουν δουλειά, θα κάνουν οικογένεια, θα πάρουν δάνειο, θα αποκτήσουν σπίτι. Πίστευαν πως µια πόλη θα έπρεπε να έχει λεωφόρους, κανόνες, πάρκινγκ και εµπορικά κέντρα. Όλα όσα δεν είχαν στο χωριό. Όµως, οι σύγχρονοι άνθρωποι που γεννήθηκαν και µεγάλωσαν στην πόλη είπαν: «Θεέ µου, πνίξατε τη φύση. Δεν θέλω να ζω έτσι!». Γιατί δεν µπορούµε να έχουµε µια όµορφη πόλη, που να µας δίνει φυσικούς πόρους και να υµνεί τη ζωή και τους ανθρώπους; Γιατί να µην έχουµε την ουτοπία; Σε αυτό το χάσµα αντιλήψεων έρχεται να εισχωρήσει η τέχνη, λόγω του γεγονότος ότι µπορεί να είναι πολιτική χωρίς να δηλώνει οπαδός κάποιου πολιτικού κόµµατος. Δεν χρειάζεται να είµαι Δηµοκράτης ή Ρεπουµπλικάνος, µπορώ απλά να είµαι πολιτικό ον. Κι αυτό δίνει στην τέχνη την εκπληκτική δυνατότητα του να µην είναι απλά µια σπίθα ή ένας καταλύτης, αλλά να δώσει στους ανθρώπους την ευκαιρία, µε έναν ασφαλή τρόπο, να πραγµατοποιήσουν την αλλαγή, να βοηθήσουν να προχωρήσει µια ιδέα που, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν απειλητική.
Α.Υ.: Τελικά, ο τρόπος που καταφέραµε να φυτέψουµε οπωροφόρα δέντρα στο πάρκο µας ήταν να πούµε πως τα δέντρα είναι µορφή τέχνης.
D.B.: Για να προχωρήσουµε, έπρεπε να καταφέρουµε η δηµοτική αρχή να αλλάξει τον ορισµό του τι µπορεί να είναι τέχνη και να καταχωρήσει τα δέντρα σαν «ζωντανά έργα τέχνης». Πλέον λοιπόν, ο ορισµός της τέχνης περιλαµβάνει και κάθε οργανικό υλικό που είναι ζωντανό και µπορεί να αναγνωριστεί ως εν δυνάµει υλικό τέχνης. Κάτι που θεωρώ εκπληκτική αλλαγή θέσης και την οποία βρίσκω απολύτως πολιτική.
AB4: Θεωρείτε ότι κάνετε «πολιτική τέχνη»;
D.B.: Νοµίζω πως η καλή τέχνη είναι πάντα πολιτική. Η λειτουργία, το δώρο της ιδέας της τέχνης είναι να προκαλεί το πώς κατανοούµε αυτό που βλέπουµε. Και στην ιστορία µας, κάποιες φορές αυτό είναι αισθητικό και έχει να κάνει µε την τεχνική ή το στυλ, και άλλες φορές είναι ζήτηµα ιδεών. Ζούµε σε µια εποχή που ο κόσµος αλλάζει πολύ γρήγορα, και η απάντηση της τέχνης σε αυτό ελπίζω να είναι πολιτική. Και όταν λέω τέχνη, εννοώ κάθε είδος δηµιουργικής έκφρασης που, µέσα από τον χρόνο και τη φαντασία µας, βοηθάει στο να αποκτήσουµε µια αντίληψη που να αλλάζει τον τρόπο που βλέπουµε τον κόσµο.
Α.Υ.: Στην πραγµατικότητα δεν εµφανιζόµαστε ως αµιγώς πολιτικοί καλλιτέχνες, έχοντας τη µία ή την άλλη θέση. Μιλάµε για το πώς όλοι µοιραζόµαστε κάτι κοινό, τα φρούτα. Όπου όλοι, από το Μπέβερλι Χιλς µέχρι το Ρίο Ντε Τζανέιρο, είναι «ειδικοί» στη γεύση π.χ. της µπανάνας. Όλοι έχουν κοινές αναµνήσεις και εµπειρίες και δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να φας µια µπανάνα. Εποµένως, θεωρώ πως είναι βαθιά πολιτικό το να είσαι σε µια κολεκτίβα τέχνης και να κάνεις αυτό που κάνουµε εµείς.
AB4: Θα έρθετε στην Αθήνα. Έχετε εικόνα του τι συµβαίνει στην Ελλάδα αυτή τη στιγµή;
D.B.: Έχουµε κάποιου είδους αντίληψη του τι συµβαίνει. Δεν γνωρίζουµε ακριβώς. Όµως, ειλικρινά είµαστε διαρκώς περίεργοι.
A.Y.: Όταν κάνουµε ένα έργο σε µια πόλη, µιλάµε µε τους κατοίκους της και προσπαθούµε να δηµιουργήσουµε µια διαφορετική εικόνα της πόλης, µέσω της ιστορίας των φρούτων.
Τι συνέβαινε για παράδειγµα µε τα φρούτα σε περιοχές της Ελλάδας χιλιάδες χρόνια πριν και τι συµβαίνει τώρα; Τις ελιές, τα νεράντζια; Με ποια φρούτα ταυτίζονται οι άνθρωποι; Προσπαθούµε µέσω του «φακού» των φρούτων να πάρουµε µια διαφορετική φωτογραφία της πόλης, να τη δούµε µε άλλη µατιά. Ερχόµενοι στην Αθήνα, έχουµε µια ιδέα για το θέµα στο οποίο θέλουµε να δουλέψουµε, αλλά αυτή θα ολοκληρωθεί στην πραγµατικότητα µαζί µε τους ανθρώπους που θα συµµετέχουν και θα θέλουν να δουλέψουν µαζί µας.
D.B.: Η δουλειά µας έχει κυρίως να κάνει µε το να βλέπουµε την ιστορία του τόπου και να προσκαλούµε όλους τους κατοίκους του, ντόπιους, µετανάστες, τουρίστες, να γιορτάσουν τον πολιτισµό του. Δηµιουργούµε ευκαιρίες που µας επιτρέπουν να εξερευνούµε τον τρόπο που συνδεόµαστε µεταξύ µας. Ένα µέρος αυτής της εξερεύνησης της «συνδεσιµότητας» γίνεται µε όχι τόσο µοντέρνους τρόπους, όπως για παράδειγµα µε το να φτιάχνουµε µαρµελάδα. Κάτι τέτοιο, ακόµα κι αν φαίνεται παλιοµοδίτικο, όταν του προσδίδεις περιεχόµενο µέσα σε ένα σύγχρονο σκηνικό, γίνεται ένας εκπληκτικός τρόπος να ξαναδείς αυτό που νόµιζες πως ήδη ξέρεις.
ΑΒ4: Γιορτάζουµε λοιπόν τον Άνθρωπο ή τη Φύση;
D.B.: Μα και τα δύο. Μπορεί να είµαι ιδεαλιστής, αλλά νοµίζω πως, ειδικά σε αυτή τη στιγµή της ιστορίας, η ανθρωπότητα και η φύση είναι ένα και το αυτό. Είµαστε αλληλοεξαρτώµενοι. Ο πλανήτης είναι βιολογία και επιστήµη, όπως είναι και πολιτισµός και φαντασία. Είναι σαν να επαναφανταζόµαστε την Αναγέννηση, κατά κάποιον τρόπο. Η Αναγέννηση δεν ήταν µόνο φύση, ήταν και επιστήµη, δεν ήταν µόνο θρησκεία, ήταν και ιδεολογία. Νοµίζω πως ζούµε µια αντίστοιχη εποχή, µια νέα Αναγέννηση. Κι αυτό είναι εκπληκτικό.
4η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ 2013 AGORA
| 29 Σεπτεµβρίου – 1 Δεκεµβρίου 2013
| Εγκαίνια 28 Σεπτεµβρίου | Πρώην Χρηµατιστήριο Αθηνών, Σοφοκλέους 8-10
*J, από την Οµάδα της AB4 AGORA
Μπιενάλε και «σχεδία»
Στη φετινή 4η Μπιενάλε της Αθήνας θα καταπλεύσει και η «σχεδία». Θα ρίξουµε άγκυρα στην AGORA και θα επιχειρήσουµε µε το δικό µας τρόπο να απαντήσουµε στο κεντρικό ερώτηµα «και τώρα τι;» που θέτει η φετινή Μπιενάλε. Αλλά δεν θα είµαστε εκεί µονάχα για να προσπαθήσουµε να δώσουµε απαντήσεις. Θα είµαστε εκεί κι εµείς για να θέσουµε ερωτήµατα, να συµµετάσχουµε στο «θέατρο των αντιπαραθέσεων».
Είναι µια συνεργασία για την οποία είµαστε ενθουσιασµένοι. Μια σχέση ιδιαίτερη που ξεκίνησε ήδη από το περασµένο τεύχος της «σχεδίας» µε τη συνέντευξη του φωτογράφου Τάκη Σπυρόπουλου («Εβγαινα να µαζέψω αγριολούλουδα», σελ. 42-45) που πήρε η οµάδα C-J-Y της 4ης Μπιενάλε της Αθήνας, συνεχίζεται σε αυτό το τεύχος µε τη συνέντευξη των εξαιρετικών «Fallen Fruit», που συµµετέχουν στο πρόγραµµα της Μπιενάλε, και θα συνεχιστεί σε πολλά επίπεδα µέχρι το χειµώνα. Και πέρα.
Ο τρόπος παρουσίας της «σχεδίας» στην AGORA είναι για όλους εµάς αντικείµενο σκληρού, ευχάριστου προβληµατισµού.
Η αλήθεια είναι ότι όλο και πιο πολύ τελευταία νιώθουµε έντονα την ανάγκη να επικοινωνήσουµε στον κόσµο –στην ευρύτερη κοινωνία– τι συµβαίνει αυτούς τους µήνες στα γραφεία µας. Θέλουµε να το επικοινωνήσουµε όχι για λόγους αυτοπροβολής, αλλά για τον απλούστατο λόγο επειδή πιστεύουµε πως στη «σχεδία» µας συµβαίνουν θετικά πράγµατα. Ότι συµβαίνει κάτι που πρέπει να ειπωθεί. Ότι υπάρχει και ένας άλλος τρόπος. Ότι υπάρχει ένα αισιόδοξο, θετικό µήνυµα για όλους.
Η AGORA και η συνεργασία µε την 4ης Μπιενάλε της Αθήνας είναι ένα βήµα. Οι ίδιοι οι άνθρωποι της «σχεδίας» θα δώσουν τη λύση.
ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ
- Περιεχόμενα τεύχους #6
- Υπάρχει αγάπη! της Μαρίας Μανωλέλη
- Διακοπές µε νόηµα, του Σπύρου Ζωνάκη
- Δια(σ)τροφική αλυσίδα, του Βασίλη Παπακριβόπουλου
- Μαζί τα τρώµε! του Βασίλη Παπακριβόπουλου
- Το µέγεθος µετράει, της Μαρίας Ψαρά
- Για το ράµφος σου µόνο! της Ελίνας Ιατρίδου
- Ο Αρίστος και τα χαµένα εµείς, του Δηµήτρη Βασιλόπουλου
- Η µπάλα στη σέντρα, του Γκολεαδόρ
- Μια µπάλα αλλάζει ζωές, του Γκολεαδόρ
- «Οι µισοί υπουργοί δεν κάνουν ούτε γι' αντιδήµαρχοι». Συνέντευξη του Δηµάρχου Πειραιά Β. Μιχαλολιάκου στη Μαρία Ψαρά
- Μαρµελάδα για µια καλύτερη κοινωνία! Συνέντευξη των David Burns & Austin Young στην J
- Γελοιογραφία του Μιχάλη Κουντούρη
- Λόγια της πλώρης του Χρήστου Αλεφάντη
- Γελοιογραφία του Τάσου Αναστασίου
- Επικοινωνία Οι αναγνώστες µας
- Γελοιογραφία του Βαγγέλη Χερουβείµ
- Παραδοξολογίες του Βαγγέλη Χερουβείµ
- Για δυνατούς λύτες της Αναστασίας Σιµιτσιάδη
- Συναντήσεις, του Σπύρου Ζωνάκη
- ΕΣΤΙΑΖΩ, της Μαρίας Μπουκαούρη
- Επείγοντα περιστατικά, του Γιώργου Μπαζίνα
- Aστικοί µύθοι, του Άγγελου Τσέκερη
- Out & About, του Νέστορα Πουλάκου
- Φθηνός σκούφος, του Χρήστου Κωστή
- Πατριδογευσία, του Νίκου Φρούσου
- StreetNews, της Αναστασίας Σιµιτσιάδη
- Πρόσωπα, του Γιώργου Αράπογλου
Newsletter