Shedia

EN GR

25/05/2021

Συνεταιρισμός από σοκολάτα

Εξήντα χρόνια από την ανεξαρτητοποίηση της Ακτής Ελεφαντοστού, ένας ταλαντούχος σοκολατοποιός ξεκίνησε την προσπάθεια για την πραγματική οικονομική απελευθέρωση της χώρας.
 
Κείμενο: Βασίλης Παπακριβόπουλος
 
Όταν ακούσει κανείς τη λέξη «σοκολάτα», οι πρώτες χώρες που θα σκεφθεί είναι η Ελβετία και το Βέλγιο, παρά το γεγονός ότι δεν παράγουν ούτε έναν κόκκο κακάο. Πριν από αρκετά χρόνια, είχε προκαλέσει ιδιαίτερη εντύπωση η εξής είδηση: τα μέλη ενός τηλεοπτικού συνεργείου που πραγματοποιούσε ρεπορτάζ για τις συνθήκες παραγωγής του κακάο στην Ακτή Ελεφαντοστού, τον μεγαλύτερο παραγωγό αυτής της πολύτιμης πρώτης ύλης (40% της παγκόσμιας παραγωγής), κέρασαν μερικά παιδιά που εργάζονταν σε μια φυτεία με κομμάτια σοκολάτας από το κολατσιό τους. Τα παιδιά κατενθουσιάστηκαν από την εξαιρετική γεύση αυτού του «εξωτικού» εδέσματος, την ύπαρξη του οποίου αγνοούσαν εντελώς παρά το γεγονός ότι αυτό ακριβώς παρήγαν.
 
Αυτή η κατάσταση δεν θα πρέπει να εκπλήσσει. Σε αυτή τη χώρα –όπως και στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες όπου καλλιεργείται το κακάο– στον αγρότη καταλήγει αισθητά λιγότερο από το 10% της λιανικής τιμής πώλησης μιας σοκολάτας στις δυτικές αγορές. Το υπόλοιπο κατευθύνεται στις μεγάλες επιχειρήσεις που λειτουργούν ως μεσάζοντες για τη συγκέντρωση του προϊόντος, στις βιομηχανίες που το επεξεργάζονται, στους διαφημιστές και στους εμπόρους της λιανικής (πληροφοριακά, ο συνολικός τζίρος του παγκόσμιου εμπορίου σοκολάτας αγγίζει το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ!).
 
 
Εύκολα λοιπόν φαντάζεται κανείς ποιο είναι το βιοτικό επίπεδο του ντόπιου αγρότη και, ακόμα περισσότερο, του ακτήμονα εργάτη γης ή της παιδικής εργατικής δύναμης που εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα της οικονομίας: σύμφωνα με μια αμερικανική κρατική υπηρεσία, εκτός από τα παιδιά των αγροτών που εργάζονται σκληρά για να βοηθήσουν τους γονείς τους, υπάρχουν σε αυτή τη χώρα τουλάχιστον 100.000 παιδιά-εργάτες γης.
 
Όμως, ακόμα και η μεσαία τάξη που έχει τη δυνατότητα να αγοράσει σοκολάτες, τις πληρώνει ακριβά σε σχέση με την αγοραστική της δύναμη, καθώς πρόκειται συνήθως για εισαγόμενο αγαθό πολυτελείας. Πράγματι, οι αποικιοκρατικές δυνάμεις που ανέπτυξαν την καλλιέργεια του κακάο στην περιοχή (το φυτό κατάγεται από το Μεξικό) φρόντισαν να μην υπάρξει στην Αφρική η παραμικρή υποδομή επεξεργασίας και μεταποίησης αυτού του προϊόντος, έτσι ώστε οι εθνικές βιομηχανίες τους στη μητρόπολη να αποκομίζουν τη συντριπτική πλειονότητα της προστιθέμενης αξίας και τα κέρδη. Και οι ντόπιες ελίτ, οι οποίες σε συνεργασία με τις μεγάλες πολυεθνικές ανέλαβαν τον έλεγχο των τοπικών οικονομιών μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας των χωρών τους, ελάχιστα πράγματα έκαναν για να αλλάξει αυτή η κατάσταση.
 
Έτσι, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η είδηση της δημιουργίας της ECOYA, μιας συνεταιριστικής σοκολατοβιομηχανίας στην Ακτή Ελεφαντοστού. Πριν από δύο χρόνια, ένας ταλαντούχος βιοτέχνης σοκολατοποιός, ο Αξέλ Εμμανυέλ Γξμπάου, προώθησε τη συνεργασία μικρών τοπικών βιοτεχνιών του κλάδου με ένα δίκτυο συνεταιρισμών παραγωγών κακάο για τη δημιουργία μίας μεγάλης συνεταιριστικής επιχείρησης. Το καλοκαίρι παρουσίασε το πρώτο της προϊόν: μια υψηλής ποιότητας σοκολάτα–κουβερτούρα για χρήση στη ζαχαροπλαστική, περιεκτικότητας 75% σε κακάο, η οποία κοστίζει στην τοπική αγορά 40-50% φτηνότερα από τα εισαγόμενα «επώνυμα» προϊόντα των πολυεθνικών εταιρειών, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει πολλαπλάσια αμοιβή στην συνεταιρίστρια αγρότισσα που παρήγαγε την πρώτη ύλη, με προοπτική να φτάσει σύντομα το ένα τρίτο της λιανικής τιμής πώλησης.
 
Μάλιστα, τα εργαστήρια της συνεταιριστικής επιχείρησης βρίσκονται διάσπαρτα στην ύπαιθρο, κοντά στους συνεταιρισμούς, και σε αυτά απασχολούνται γυναίκες, αποσκοπώντας στη βελτίωση της οικονομικής αυτονομίας τους και της κοινωνικής τους θέσης. Φυσικά, αυτή η σοκολάτα έχει λάβει την πιστοποίηση «Δίκαιου Εμπορίου» (Fair Trade), που της εξασφαλίζει πρόσβαση στα δίκτυα των εξειδικευμένων καταστημάτων των πλούσιων χωρών, δίπλα σε προϊόντα που παράγονται από μικρούς συνεταιρισμούς.
 
Μελλοντικά, ο στόχος είναι να δημιουργηθούν και άλλα προϊόντα σοκολάτας, να υποκατασταθούν σε μεγάλο βαθμό οι εισαγωγές, να αυξηθεί η ντόπια κατανάλωση, καθώς ο πληθυσμός θα πάψει πλέον να είναι αποκλεισμένος από την απόλαυση του κατεξοχήν εθνικού προϊόντος του, αλλά και να πραγματοποιηθούν ολοένα μεγαλύτερες εξαγωγές. Επιδιώκεται δε να εξασφαλιστούν μελλοντικά 250.000 θέσεις εργασίας σε γυναίκες μέλη 2.500 συνεταιρισμών σε ολόκληρη τη χώρα και, μακροπρόθεσμα, να επιτευχθεί έως και η επιτόπια μεταποίηση του 10% των 1,3-2 εκατομμυρίων τόνων της ετήσιας παραγωγής.Επιδιώκεται με αυτόν τον τρόπο να απεξαρτηθεί η οικονομία της χώρας –η οποία ήδη από την εποχή της αποικιοκρατίας είναι παγιδευμένη στην μονοκαλλιέργεια του κακάο– από την εξαγωγή ανεπεξέργαστων πρώτων υλών, των οποίων μάλιστα η τιμή καθορίζεται εκτός των συνόρων της, στα μεγάλα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων που εύκολα χειραγωγούνται από τους πολυεθνικούς κολοσσούς.