07/06/2022
Οι ωκεανοί δεν είναι χωματερή
Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Μαυρίκιου μιλάει για την άμεση ανάγκη να αλλάξουμε τον τρόπο που δουλεύουμε, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις θάλασσές μας.
Συνέντευξη της Αμινά Γκουρίμπ-Φακίμ στον Naseem Ackbarally (Μετάφραση: Γιάννης Γεράσιμος)
Η Αμινά Γκουρίμπ-Φακίμ είναι μια διεθνώς καταξιωμένη επιστήμονας. Τον Ιούνιο του 2015 έγραψε ιστορία, όταν ανακηρύχθηκε η έκτη πρόεδρος στην ιστορία του Μαυρίκιου. Είναι μία από τις λίγες μουσουλμάνες παγκοσμίως που γίνονται επικεφαλής ενός κράτους. Η ανάδειξή της ως προέδρου αποτέλεσε ένα κομβικής σημασίας γεγονός στην επιδίωξη του νησιού για ισότητα των φύλων και για την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών, αναβαθμίζοντας τη θέση τους στη δημόσια σφαίρα της Δημοκρατίας του Μαυρίκιου. Ξεκίνησε την καριέρα της το 1987, όταν έγινε λέκτορας της Γεωπονικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μαυρίκιου. Υπήρξε μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της τοπικής πανεπιστημιακής κοινότητας, αποκτώντας μια φήμη που εκτεινόταν πολύ πιο πέρα από τον Ινδικό Ωκεανό, προτού αποδεχθεί τη θέση της προέδρου της χώρας. Στην αποκλειστική αυτή της συνέντευξη στο IPS, η πρόεδρος Γκουρίμπ-Φακίμ παροτρύνει τους πολιτικούς ηγέτες παγκοσμίως να σώσουν τους ωκεανούς, επισημαίνοντας ότι το οικοσύστημα αυτό είναι αποφασιστικής σημασίας και επηρεάζει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, ιδιαιτέρως όσων ζουν σε μικρά νησιωτικά έθνη και παράκτιες κοινότητες. Αρχές Ιουνίου (5-9/6) θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη η «Συνδιάσκεψη των Ωκεανών» («The Ocean Conference»). Πρόκειται για μια διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών με σκοπό, στην ουσία, τη σωτηρία των ωκεανών του πλανήτη, μέσα από την πλήρη εφαρμογή του «Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης 14» για την προστασία και τη βιώσιμη χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων. «Οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν πάντα ότι οι ωκεανοί είναι μια χωματερή», τονίζει, μεταξύ άλλων, η Γκουρίμπ-Φακίμ, «κάτι που βεβαίως δεν μπορεί να ισχύει».
ΝΑ Πώς θα αξιολογούσατε τους ωκεανούς σε σχέση με τη σημασία τους στον αγώνα για βιώσιμη ανάπτυξη;
ΑΓΦ Οι ωκεανοί καταλαμβάνουν το 70% της επιφάνειας του πλανήτη και παραμένουν ακόμα ανεξερεύνητοι. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ωκεανοί έχουν αντίκτυπο στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, ιδιαίτερα στα νησιά και στις παράκτιες κοινότητες. Πολλές χώρες στον νοτιοδυτικό Ινδικό Ωκεανό βασίζονται για την επιβίωσή τους πρωτίστως στο ψάρεμα. Το 2013, τα ψάρια αποτελούσαν περίπου το 17% της πρόσληψης πρωτεΐνης ζωικής προέλευσης από τον ανθρώπινο οργανισμό και το 6,7% της συνολικώς καταναλωθείσας πρωτεΐνης. Τα ψάρια των κοραλλιογενών υφάλων αποτελούν και αυτά μια σημαντική πηγή πρωτεΐνης. Πάνω από το 60% της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας λαμβάνει χώρα κοντά σε ακτογραμμές, ενώ σε αρκετές αφρικανικές χώρες η οικονομία που σχετίζεται με τους ωκεανούς συνεισφέρει το 25 % των εσόδων και πάνω από το 30% των εσόδων από εξαγωγές. Είναι σαφές ότι οι ωκεανοί έχουν τεράστια σημασία.
ΝΑ Πιστεύετε ότι η «Συνδιάσκεψη των Ωκεανών» μπορεί να αντιστρέψει την κατάσταση;
ΑΓΦ Η Σύνοδος φέρνει στο τραπέζι των συζητήσεων όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Στόχος της είναι να δεσμεύσει τους εμπλεκόμενους φορείς για τη χρηματοδότηση των δράσεων για τους ωκεανούς, η οποία παραμένει πάντα ένα ακανθώδες ζήτημα, αφού υπάρχει διαρκώς η αναγκαιότητα συλλογής δεδομένων για πολλές περιοχές των οικοσυστημάτων των ωκεανών. Παρέχει στους ερευνητές και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής μια πλήρη εικόνα του τι αντιπροσωπεύουν οι ωκεανοί για τον πληθυσμό της γης και ευελπιστούμε να αλλάξει το αφήγημα για την αναγκαιότητα αντιστροφής της σημερινής κατάστασης. Η κλιματική αλλαγή παραμένει μια σημαντική αιτία της τοξικοποίησης του νερού καθώς και της ανόδου της θερμοκρασίας, που θα επηρεάσουν τη χλωρίδα και την πανίδα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι άφηναν πάντα ένα μεγάλο αποτύπωμα στους ωκεανούς, καθώς θεωρούσαμε ότι οι ωκεανοί είναι μια χωματερή. Οι ωκεανοί, όμως, δεν είναι χωματερή. Μέσα στους ωκεανούς υπάρχουν πολύ εύθραυστα οικοσυστήματα που μπορεί να καταστραφούν από μικρές αυξήσεις της τοξικότητας ή λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας.
ΝΑ Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στη μέση της θάλασσας, ο Μαυρίκιος δεν φαίνεται να αποδίδει τη δέουσα προσοχή στη σημασία των ωκεανών ως περιβαλλοντικό αγαθό. Πώς θα μπορέσει η Σύνοδος να συμβάλει στο να αλλάξουμε νοοτροπία;
ΑΓΦ O Μαυρίκιος έχει μια πολύ μικρή επιφάνεια γης, έχουμε, όμως, μια πολύ μεγάλη έκταση ωκεανού που μας περιβάλλει, έκτασης 2,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Πιστεύω ότι η Σύνοδος θα μας βοηθήσει να επαναφέρουμε στο προσκήνιο τις πολλαπλές προκλήσεις και ευκαιρίες που ο ωκεανός ως οντότητα παρουσιάζει για την οικονομία του Μαυρίκιου. Όπως προανέφερα, ένα από τα θέματα της Συνόδου θα είναι η βιώσιμη αλιεία, που μπορεί να αναδειχθεί ως ένα από τα πιο δυνατά σημεία της οικονομίας. Στον Μαυρίκιο και στον νοτιοδυτικό Ινδικό Ωκεανό η αλιεία απειλείται, με περίπου το 30% των αποθεμάτων ψαριών να καθίστανται αντικείμενο υπερεκμετάλλευσης ή να εξαντλούνται και το 40% να καθίστανται αντικείμενο πλήρους εκμετάλλευσης, στα όρια, δηλαδή, της αντοχής των αποθεμάτων. H ανεπαρκής διαχείριση του τομέα αυτού έχει οδηγήσει σε μια ετήσια απώλεια εσόδων ύψους 225 εκατομμυρίων δολαρίων. Παρ’ όλ’ αυτά, οι ωκεανοί δεν είναι μόνο τα ψάρια τους, είναι επίσης ο βιώσιμος τουρισμός, καθώς και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης, μεταξύ άλλων, και της ενέργειας που παράγεται από τα κύματα.
ΝΑ Η καλή κατάσταση των ωκεανών είναι ζήτημα κομβικής σημασίας για την επιβίωση της ανθρωπότητας. Έχουμε διαπιστώσει ότι, παρά τις διεθνείς διασκέψεις και τις σχετικές δεσμεύσεις, όλα τα οικοσυστήματα του πλανήτη μας καταρρέουν το ένα μετά το άλλο. Πώς θα μπορέσει αυτή η Σύνοδος να συμβάλει στο να αλλάξουν τα πράγματα παγκοσμίως, αλλά επίσης και σε τοπικό επίπεδο;
ΑΓΦ Κατά την άποψή μου, οι ωκεανοί δεν μπορούν και δεν πρέπει να μετατραπούν σε χωματερή ή σε δεξαμενή άνθρακα. Θα πρέπει, επίσης, να κάνουμε απογραφή των λυμάτων που προέρχονται από τα ποτάμια, καθώς όλες οι εκροές καταλήγουν τελικά στη θάλασσα. Η πλαστική ρύπανση είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημα, αφού γνωρίζουμε ότι προκαλείται μεγάλη ζημιά στην άγρια ζωή. Οι διασκέψεις μάς βοηθούν να βλέπουμε οπτικά τον αντίκτυπο αυτών των ρυπογόνων δραστηριοτήτων. Φέρνουν επίσης ζωντανές εικόνες, μαρτυρίες από ανθρώπους που έχουν εμπειρία από πρώτο χέρι. Βοηθούν στην αλλαγή της νοοτροπίας των ανθρώπων. Προσπαθούν, επίσης, να κάνουν τους ανθρώπους να σκέφτονται διαφορετικά, με βιώσιμο τρόπο. Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν οι άνθρωποι, τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τον ωκεανό, πρέπει να έχουμε μια εντελώς νέα ματιά σε αυτά τα θέματα.
ΚΑΘΑΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΝΑ Όι ΗΠΑ έχουν αρχίσει να υπαναχωρούν από την εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πώς αντιλαμβάνεστε αυτή την αλλαγή πολιτικής μιας χώρας η οποία είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς διοξειδίου του άνθρακα;
ΑΓΦ Για μένα, η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη απειλή της ανθρωπότητας, διότι θα έχει αντίκτυπο όχι μόνο στον ωκεανό, αλλά σε όλα τα οικοσυστήματα της Γης. Θα οδηγήσει στην εξαφάνιση πολλών ειδών. Ήδη 17.000 είδη ζώων βρίσκονται υπό απειλή. Με την εξαφάνισή τους, θα μειωθεί περαιτέρω η ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων. Πάντοτε λέω ότι η βιοποικιλότητα υποστηρίζει τη ζωή στη Γη και στους ωκεανούς. Αυτή η ισορροπία στα οικοσυστήματα των ωκεανών είναι πάρα πολύ εύθραυστη. Έτσι, οποιαδήποτε αλλαγή, ακόμα και η άνοδος μισής μονάδας στη θερμοκρασία του νερού, δεν μπορεί να γίνει υποφερτή από τα έμβια όντα, τα οποία, κατά συνέπεια, θα αφανιστούν. Είναι κάτι που δεν θέλουμε να δούμε να συμβαίνει. Το ότι μερικές χώρες υπαναχωρούν από την εφαρμογή των συμφωνιών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι μια ιδιαιτέρως αρνητική εξέλιξη, διότι πολλές άλλες χώρες έχουν αγωνιστεί πάρα πολύ σκληρά για να περιορίσουν τις εκπομπές τους. Μεγάλες οικονομίες, όπως η Ινδία, έχουν ξεκινήσει μια παγκόσμια συμμαχία για την ανανεώσιμη ενέργεια, η Κίνα έχει επίσης δεσμευτεί σε ορισμένα θέματα. Θα ήταν ιδιαιτέρως αρνητικό να αποσυρθεί οποιαδήποτε χώρα από αυτή τη συμφωνία, αφού δεν πρόκειται απλώς για μια βραχυπρόθεσμη, αλλά για μια μακροπρόθεσμη εξέλιξη που αφορά το γενικότερο καλό της ανθρωπότητας. Για τις χώρες που πιστεύουν ότι εξακολουθούν να χρειάζονται τα ορυκτά καύσιμα για την ανάπτυξη της οικονομίας τους, οι πράσινες τεχνολογίες έχουν αποδείξει ότι είναι δυνατόν να διατηρηθεί η ανάπτυξη με φιλικότερους προς το περιβάλλον τρόπους. Έχει πια αποδειχθεί και θεωρώ ότι δεν πρέπει κάποιοι να αποφεύγουν να αντικρίσουν την πραγματικότητα που λέει ότι αποεπενδύοντας στα ορυκτά καύσιμα η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Η καθαρή ενέργεια είναι η απάντηση.
ΝΑ Ποιες είναι οι ελπίδες και οι προσδοκίες σας για τη Σύνοδο της Νέας Υόρκης;
ΑΓΦ Η ελπίδα είναι ότι όλα εκείνα για τα οποία έχουν υπάρξει δεσμεύσεις θα τηρηθούν, τελικά. Δεν απέχουμε πολύ από το σημείο καμπής, αλλά πιστεύω ότι δεν έχουν χαθεί τα πάντα. Χρειάζεται να δράσουμε γρήγορα και να έχουμε αποτελέσματα υλοποιώντας τις δεσμεύσεις μας. Το ίδιο το μέλλον μας εξαρτάται από αυτό.
Φωτογραφία: flickr
ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ
Newsletter