Shedia

EN GR

06/12/2020

ΘΗΤΕΙΑ Αποχαιρετισμός στα όπλα

Σε όλο τον κόσμο, η εναλλακτική θητεία έχει αναγνωριστεί για τον ανεκτίμητο πλούτο κοινωνικής προσφοράς  που κρύβει. Αντιθέτως, στη χώρα μας, έχει αποκλειστικά και μόνο τιμωρητικό χαρακτήρα για τους θεωρούμενους ως «απάτριδες λουφαδόρους».

Του Σπύρου Ζωνάκη
 
O Γκιγιόμ μόλις πριν από λίγους μήνες έκλεισε τα 22 του χρόνια, τα οποία γιόρτασε βγαίνοντας από τη φυλακή. Είχε πιο πολλούς φίλους στο σωφρονιστικό κατάστημα από τη γειτονιά του στο Σαρσέλ, ένα φτωχικό προάστιο του Παρισιού. Τους τελευταίους οκτώ μήνες, τρεις ημέρες την εβδομάδα, στο πλαίσιο της «πολιτικής του υπηρεσίας» («service civique, η οποία είναι εθελοντική, διαρκεί από έξι μέχρι δώδεκα μήνες, απευθύνεται σε νέους και των δύο φύλων ηλικίας 16 ώς 25 χρόνων και, από το 2010, έχει αντικαταστήσει στη Γαλλία τη στρατιωτική θητεία, η οποία καταργήθηκε το 1997) εργάζεται στην οργάνωση «Unis-Cité». Η αποστολή του; Να συνδράμει τους Ρομά που μένουν σε ένα στρατόπεδο κοντά στη γειτονιά του στις αναγκαίες διατυπώσεις για την εγγραφή των παιδιών τους στο σχολείο, αλλά και στις διοικητικές διαδικασίες για την απόκτηση στέγης. «Είναι πιο εύκολο για μένα να βοηθήσω αυτούς τους ανθρώπους, γιατί έχω βρεθεί στην ίδια θέση. Όταν ήμουν άστεγος, κανείς δεν με είχε ενημερώσει για την ύπαρξη “αλληλέγγυων εστιατορίων” ή δεν είχε σταθεί δίπλα μου, ώστε να ξαναπάω σχολείο», μας λέει ο Γκιγιόμ, που παράτησε το σχολείο στα 16 του χρόνια. Πλέον, δυο φορές την εβδομάδα παρακολουθεί μαθήματα σε ένα λύκειο το οποίο υποδέχεται μία τάξη της «Αποστολής για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής» (Mission de lutte contre le décrochage scolaire), όπου τρεις 24χρονοι εκπαιδευτικοί που ασκούν κι εκείνοι την πολιτική τους υπηρεσία, υποστηρίζουν έφηβους όπως ο Γκιγιόμ που είχαν εγκαταλείψει τις σχολικές τάξεις. «Μετά την αποφυλάκισή μου και αφού μάταια αναζητούσα εργασία, η υπεύθυνη του κοινωνικού κέντρου της γειτονιάς μου με συμβούλεψε να κάνω πολιτική υπηρεσία. Στην οργάνωση, για πρώτη φορά αισθάνθηκα ότι κάποιος πραγματικά νοιάζεται για μένα. Βρεθήκαμε μαζί, δουλεύοντας στο πεδίο, νέοι από εντελώς διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα, καταρρίψαμε στερεότυπα που είχε ο ένας για τον άλλον. Μια κοινωνική ανάμειξη που ούτε το σχολείο δεν μπορεί να εξασφαλίσει. Ένιωσα, επιτέλους, ότι αξίζω, ότι είμαι χρήσιμος. Πήρα, έστω με καθυστέρηση, τη ζωή στα χέρια μου. Έχω βάλει πια στόχο να τελειώσω το σχολείο και να σπουδάσω νομικά», μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία του ο Γκιγιόμ.
 
Και για την 20χρονη Αλίξ, όμως, η «θητεία» της στην πολιτική υπηρεσία στάθηκε πολλαπλά ωφέλιμη. «Σπούδαζα πληροφορική, διαπίστωσα, ωστόσο, ότι ήταν ένα αντικείμενο που δεν μου κέντριζε το ενδιαφέρον. Ένιωθα πως είχα βαλτώσει. Η πολιτική υπηρεσία, για την οποία έμαθα τυχαία σε μία διαφήμιση στην τηλεόραση, με έβγαλε από το αδιέξοδο». Ποια ήταν η απασχόλησή της; Να οργανώνει συλλογικές εξόδους σε χώρους τέχνης για τους ενοίκους ενός δημοτικού γηροκομείου του Μπορντό, αλλά και να «στήνει» εικονικές επισκέψεις (μέσω τρισδιάστατων απεικονίσεων) για τους ηλικιωμένους φιλοξενούμενους του ιδρύματος σε μουσεία,  όπως εκείνο του Ορσέ. «Απέκτησα αυτοπεποίθηση, ενώ  αναπροσανατολίστηκα και επαγγελματικά. Ανακάλυψα ότι η ενασχόλησή μου με τους ηλικιωμένους είναι αυτό που πραγματικά με γεμίζει. Να ανοίγομαι στον άλλον με ενσυναίσθηση εν μέσω των δυσκολιών και της διαφορετικότητάς του», κάνει τον δικό της απολογισμό η Αλίξ.
 
ΕΠΩΦΕΛΕΙΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ
 
Πράγματι, είναι τόσο μεγάλη η επιτυχία της πολιτικής υπηρεσίας στη Γαλλία, που οι νέοι που την ασκούν, από μόλις 6.000 το 2010, άγγιξαν τους 150.000 το 2017. Μάλιστα, ο δημόσιος φορέας που είναι αρμόδιος για το συντονισμό της, η Agence du Service Publique (που κατανέμει τους ενδιαφερόμενους σε «αποστολές» στους τομείς του πολιτισμού/πολιτισμικής κληρονομιάς, της πολιτικής προστασίας, της διεθνούς ανθρωπιστικής δράσης, του περιβάλλοντος, της υγείας, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της εκπαίδευσης, είτε σε οργανώσεις είτε σε δημόσιους φορείς και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης) «προικοδοτήθηκε» το 2017 από τη γαλλική κυβέρνηση με 390 εκατομμύρια ευρώ. Από τα 577 ευρώ που λαμβάνει ο κάθε νέος που ασκεί την υπηρεσία, τα 470 καταβάλλονται από το κράτος και τα υπόλοιπα από το φορέα που τον απασχολεί. 
 
«Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που παραγγείλαμε στο γραφείο “Goodwill”,  για κάθε ευρώ που επενδύει το κράτος στην πολιτική υπηρεσία παίρνει πίσω 1,92. Αυτό δεν είναι διόλου δυσεξήγητο, οφείλεται στη συνεισφορά της πολιτικής υπηρεσίας στη μετέπειτα επαγγελματική ένταξη των νέων, αλλά και στη συμβολή της σε σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, όπως η πρόληψη των εξαρτήσεων ή η μάχη κατά της σχολικής διαρροής. Το 65% των ανηλίκων που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο, μετά το πέρας της πολιτικής τους υπηρεσίας, έχουν ξαναξεκινήσει τις σπουδές τους, ενώ έξι μήνες μετά την ολοκλήρωση της, το 75% των διπλωματούχων  νέων που συμμετείχαν σε αυτήν βρίσκονται σε πρακτική άσκηση ή σε εργασία» υπογραμμίζει στη «σχεδία» η Μαρί Τρελύ-Κανέ (Marie Trellu-Kane), συνιδρύτρια της οργάνωσης «Unis-Cité».  
 
Πράγματι, σε μια σειρά από χώρες, όπως η Ιταλία, η Γερμανία και ο Καναδάς, ενθαρρύνεται από το κράτος η (προαιρετική) «εθνική πολιτική υπηρεσία» των νέων, ακόμη και μετά την κατάργηση της στρατιωτικής θητείας. Την ίδια στιγμή, σε όλο και περισσότερα από τα δεκαέξι ευρωπαϊκά κράτη που διατηρούν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, η εναλλακτική υπηρεσία (για πολιτικούς και θρησκευτικούς αντιρρησίες συνείδησης) είναι ίσης διάρκειας με την κλήτευση στα όπλα (τέσσερις μήνες στη Δανία και οκτώ στην Εσθονία, χαρακτηριστικά). 
 
 
ΑΟΠΛΗ ΤΙΜΩΡΙΑ
 
Στον αντίποδα, στη χώρα μας, τον Οκτώβριο, με κοινή υπουργική απόφαση των υφυπουργών Οικονομικών και Εθνικής Άμυνας, ακυρώθηκε η μείωση της εναλλακτικής θητείας στους δώδεκα μήνες, που είχε θεσμοθετηθεί τον Ιούνιο, και επαναφέρθηκε στους δεκαπέντε μήνες.
 
«Στον τόπο μας, η εναλλακτική υπηρεσία  είναι πολλαπλά τιμωρητική, από τη μία λόγω της χρονικής της διάρκειας. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, από το 2015, έχει κρίνει ότι η διάρκεια 15 μηνών της εναλλακτικής υπηρεσίας σε σχέση με τους εννιά μήνες που υπηρετεί η συντριπτική πλειονότητα των στρατευσίμων είναι τιμωρητική και συνιστά διάκριση, με την επιτροπή να παραπέμπει ευθέως σε παραβίαση εκ μέρους της Ελλάδας του Άρθρου 18 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα. Ταυτόχρονα, η πρόσφατη απόφαση περιφρονεί τα αλλεπάλληλα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο έχει ζητήσει τόσο γενικά όσο και συγκεκριμένα από την Ελλάδα να θεσπίσει μορφές εναλλακτικής υπηρεσίας που δεν θα διαρκούν περισσότερο από την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Μάλιστα, αν η απόφαση αυτή δεν ανακληθεί, η Ελλάδα κινδυνεύει να υποστεί καταδίκες από διεθνή όργανα και δικαστήρια, όπως το ΕΔΔΑ, όσον αφορά τις ατομικές υποθέσεις των αντιρρησιών συνείδησης που ενδεχομένως προσφύγουν σε αυτά και να κληθεί να καταβάλει αποζημιώσεις για παραβιάσεις  των δικαιωμάτων τους. Από την άλλη, η εναλλακτική υπηρεσία καθίσταται τιμωρητική και λόγω των χαμηλών οικονομικών παροχών που δίνονται στους αντιρρησίες, σε συνδυασμό με τη ρητή απαγόρευση να υπηρετήσουν στην περιφέρεια του τόπου κατοικίας τους. Αν ο φορέας στον οποίο τοποθετούνται δεν μπορεί να τους παράσχει τροφή και στέγαση, τους χορηγείται ένα ποσό ύψους 223,50 ευρώ, το οποίο είναι πολύ πιο κάτω από τα πρότυπα τις αξιοπρεπούς διαβίωσης. Υπάρχουν άνθρωποι που ξεκινούν την εναλλακτική υπηρεσία, αλλά λόγω οικονομικών προβλημάτων δεν καταφέρνουν να την ολοκληρώσουν, και έτσι καλούνται στο στρατό, εκείνοι αρνούνται, μοιραία, να παρουσιαστούν και κηρύσσονται ανυπότακτοι», μας απαριθμεί ο κ. Γιώργος Καρατζάς, εκπρόσωπος της Διεθνούς Αμνηστίας, μερικές από τις «μαύρες τρύπες» της εναλλακτικής υπηρεσίας στην Ελλάδα.
 
Κάθε άλλο παρά ήσσονος σημασίας είναι και η ανάγκη εξέτασης εκείνων που θέλουν να κάνουν εναλλακτική υπηρεσία ενώπιον μιας «επιτροπής ελέγχου συνείδησης», που γνωμοδοτεί για το αν κάποιος είναι αντιρρησίας. «Η διαδικασία εξέτασης είναι πολύ προβληματική. Η επιτροπή μέχρι πριν από λίγους μήνες (πλέον στελεχώνεται από έναν στρατιωτικό) συγκροτούνταν από δύο αξιωματικούς του στρατού, δύο καθηγητές πανεπιστημίου και έναν πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, παρά τις συστάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ να περάσει η εξέταση υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών. Η επιτροπή ζητά από τους αντιρρησίες να αποδείξουν ότι αυτά που λένε ότι πιστεύουν πράγματι τα πιστεύουν. Ρίχνουν δηλαδή το βάρος της απόδειξης στους εξεταζόμενους αντιρρησίες. Αυτό είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνο, καθώς αποτελεί ακριβώς αντίστροφη λογική από αυτή του τεκμηρίου της αθωότητας. Όσοι προβάλλουν ιδεολογικούς λόγους απορρίπτονται διαχρονικά σε ποσοστό περίπου 50%. Οι απορριφθέντες, εφόσον παραμείνουν συνεπείς στη συνειδησιακή τους αντίρρηση να στρατευθούν, οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια σε διώξεις για ανυποταξία, δίκες σε στρατοδικεία και κατά πάσα πιθανότητα σε καταδίκες, ενώ τους επιβάλλεται και ένα πρόστιμο ύψους 6.000 ευρώ», υπογραμμίζει ο κ. Καρατζάς.
 
Σκίτσο του Sava Babic. Από την έκδοση World Press Cartoon 2012.
 
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΝΟΙΑ
 
«Είναι δυνατόν με ερωτήσεις όπως: “Τι θα έκανες αν ερχόταν ένας Τούρκος να βιάσει τη μάνα σου; Δεν θα πήγαινες φαντάρος;” που έθεταν στρατιωτικοί-μέλη της επιτροπής, σύμφωνα με καταγγελίες, να διερευνηθεί σοβαρά η ειλικρίνεια ενός νέου που δηλώνει αντιρρησίας συνείδησης;» αναρωτιέται ο κ. Μιχάλης Τσαπόγας, ειδικός επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη. Πού εντοπίζει, όμως, το κυριότερο έλλειμμα της εναλλακτικής υπηρεσίας στη χώρα μας; «Στο ότι η κοινωνική της αποδοχή δεν έχει  ακόμη επιτευχθεί. Η πρόσφατη αύξηση της διάρκειας της εναλλακτικής υπηρεσίας είναι μία μάχη στο πεδίο των συμβολισμών, μία οπισθοφυλακή ενός κακώς νοούμενου “πατριωτισμού” που πρεσβεύει ότι με την κοινωνική θητεία θα αδειάσει ο στρατός και πως η άμυνα της χώρας έχει ανάγκη τους πάντες. Δεν έπαθε τίποτε η εθνική άμυνα με τη θεσμοθέτηση της εναλλακτικής υπηρεσίας. Πολύ φοβάμαι, δε, ότι η κυρίαρχη αντίληψη για τους αντιρρησίες είναι πως πρόκειται για λουφαδόρους και τεμπέληδες. Για αυτήν την αντίληψη ευθύνεται και το γεγονός ότι πολλοί αντιρρησίες, παρά την πρόβλεψη του νόμου 2510/97, με τον οποίο θεσπίστηκε η εναλλακτική υπηρεσία, αντί να πηγαίνουν κατά προτεραιότητα σε νοσοκομεία και προνοιακά ιδρύματα, τοποθετούνται σε κτηματικές υπηρεσίες, γραμματείες δικαστηρίων, υποθηκοφυλακεία, εφορίες και πολεοδομίες. Αν, όμως, ο ασθενής σε ένα νοσοκομείο δει έναν αντιρρησία να κάνει τον τραυματιοφορέα ή σε ένα ίδρυμα για άτομα τρίτης ηλικίας, με ελάχιστο προσωπικό, καταφθάσουν ξαφνικά δυο τρεις αντιρρησίες και εξυπηρετούν τους ηλικιωμένους σε επίπεδο κινητικότητας θα σχηματιζόταν μια διαφορετική εικόνα για την εναλλακτική υπηρεσία. Υπήρχαν, ειδικά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του θεσμού, δομές πρόνοιας στην επαρχία που σώθηκαν με την έλευση των αντιρρησιών», τονίζει ο κ. Τσαπόγας.
 
O Λεωνίδας Παπαβασιλάκης ήταν ο πρώτος Έλληνας που προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εξαιτίας της απόρριψής του ως αντιρρησία συνείδησης και δικαιώθηκε το Σεπτέμβριο του 2016. Το χρονικό τούτης της ιστορικής υπόθεσης ξετυλίγει στη «σχεδία» ο συνήγορός του κ. Τιμόθεος Σιγάλας. «Υπήρχε μία κακή σύνθεση της επιτροπής. Ήταν παρόντες μονάχα οι δύο στρατιωτικοί και ο πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, δεν υπήρχε κανείς καθηγητής φιλοσοφίας, ψυχολογίας ή πολιτικών επιστημών, όπως προέβλεπε ο νόμος.  Οι ερωτήσεις, δε, που τέθηκαν στον Λεωνίδα ήταν ακατάλληλες για να ελέγξουν τη γνησιότητα των  πεποιθήσεων που εκείνος επικαλούνταν.  Χαρακτηριστικά, κάποιες ήταν: “Σκέπτεσθε ότι είναι ρεαλιστικό να εξαλειφθεί η βία από αυτόν τον κόσμο;” ή “Ήσασταν μάρτυρας ενός βίαιου γεγονότος και, αν ναι, πώς αντιδράσατε;”.  Εμείς ισχυριζόμασταν ότι δεν  μπορούσαν την απόφαση αναγνώρισης ή μη να την παίρνουν κατά πλειοψηφία στρατιωτικοί, οι οποίοι εκ προοιμίου δεν διάκεινται ευμενώς προς τους αντιρρησίες. Tο δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή μας, θεωρώντας πως υπάρχει παραβίαση του άρθρου 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (σύμφωνα με το οποίο κάθε άτομο έχει την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας), ενώ αποφάνθηκε πως πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μια ισορροπία μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών μελών της επιτροπής. Μετά την απόφαση εκείνη, είχαμε μεταβολή της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο ακύρωσε απορρίψεις αντιρρησιών που  είχαν γίνει από επιτροπές που δεν είχαν κανονική σύνθεση. Οφείλω, μάλιστα, να πω πως έκτοτε μειώθηκε αρκετά ο αριθμός των απορρίψεων», συνεχίζει ο κ. Σιγάλας τη σκιαγράφηση του αντίκτυπου της ευρωπαϊκής ετυμηγορίας.
 
Τη δική του εμπειρία εναλλακτικής υπηρεσίας και το πόσο πολύτιμη αυτή στάθηκε για τον ίδιο περιγράφει στη «σχεδία» ο Άγγελος Νικολόπουλος, μέλος του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης. «Όταν έφθασα, το 2011, στο κέντρο εκπαίδευσης, κοινωνικής υποστήριξης και αποκατάστασης ατόμων με αναπηρίες  στο Αγρίνιο όπου θα υπηρετούσα, όλοι ήταν κάπως απόμακροι και επιφυλακτικοί, πίστευαν ότι είμαι Μάρτυρας του Ιεχωβά, μέχρι που όταν είδαν ότι είμαι ιδεολογικός αντιρρησίας έγιναν φιλικοί. Στο επιχείρημα περί “λούφας”, έχω να αντιτάξω ότι αφιέρωσα ένα πολύ δημιουργικό δεκαεπτάμηνο στην κοινωνική προσφορά. Δημιουργήσαμε ένα μπλογκ που το ονομάσαμε “Common People”, στο οποίο μπορούσαν τα άτομα με αναπηρία να γράφουν. Ενεργοποιήσαμε μία αίθουσα πληροφορικής με ειδικές συσκευές για να μπορούν να τις χρησιμοποιούν άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής. Θυμάμαι εκείνον τον αστυνομικό που βρισκόταν σε αμαξίδιο, ο οποίος ήταν πολύ πεσμένος και πώς το να γράφει στο μπλογκ σε εβδομαδιαία βάση, όπως τις εντυπώσεις του για κάθε βιβλίο που διάβαζε, τον είχε βοηθήσει, είχε καθιερώσει μια ρουτίνα. Ή πόσο συγκινητική στιγμή ήταν όταν εκείνη η 25χρονη μητέρα που είχε πάθει εγκεφαλικό αμέσως μετά τη γέννα μπόρεσε να ξαναπερπατήσει, να ξαναγίνει λειτουργική. Να γιορτάζεις τα πρώτα της βήματα, λέγοντας: “Έχω συμβάλει κι εγώ σε αυτό”. Αυτή μου η εμπειρία στην εναλλακτική υπηρεσία, μου άνοιξε μια πόρτα στο χώρο της ειδικής αγωγής – ήμουν ήδη εκπαιδευτικός», επισημαίνει ο Άγγελος.
 
Η ΕΚΠΤΩΣΗ
 
Για τον Θοδωρή Δημητρακάκη, ωστόσο, μετά τη διαδικασία της αναγνώρισής του ως αντιρρησία ακολούθησε ένας Γολγοθάς, τον οποίο και αφηγείται στη «σχεδία». «Κλήθηκα να υπηρετήσω, το Δεκέμβριο του 2018, στο Τμήμα Δόμησης του δήμου Νέας Ιωνίας. Απλά έκλεινα τρύπες, λόγω έλλειψης εργαζομένων, πότε ήμουν στο πρωτόκολλο, πότε έκανα μηχανοργάνωση στο αρχείο και πότε κατέγραφα φακέλους στο τμήμα αυθαιρέτων, τα οποία δεν είχαν καμία σχέση με κοινωνική προσφορά. Υπηρετούσα, δε, 250 χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο κατοικίας μου, την Κυπαρισσία. Παρουσιαζόμουν Δευτέρα με Παρασκευή στην υπηρεσία και τα Σαββατοκύριακα έπρεπε να πηγαινοέρχομαι στον τόπο μου, για να μην καταστραφούν οι καλλιέργειές μου, καθώς είμαι αγρότης στο επάγγελμα.  Με τα 223,5 ευρώ που λάμβανα ως μηνιαίο μισθό, ίσα ίσα που κάλυπτα τα έξοδα μετακίνησής μου και τον ΕΦΚΑ που πλήρωνα ως αγρότης. Επειδή δεν είχα χρήματα να πληρώνω ενοίκιο, ανά μερικές εβδομάδες φιλοξενούμουν και σε διαφορετικούς φίλους και συγγενείς. Για τη συντήρησή μου, αφαίμαξα τα χρήματα που είχα στην άκρη για να γίνουν λιπάσματα και εργαλεία για τα χωράφια. Τέλη Ιουλίου, έκανα αίτηση μετάθεσης  κοντά στον τόπο κατοικίας μου, η οποία προβλεπόταν από το νόμο μετά από επτά μήνες  υπηρεσίας, αν συντρέχουν ορισμένες οικογενειακές, κοινωνικές και οικονομικές προϋποθέσεις. Αν και έχει πεθάνει ο πατέρας μου κι έχω πια τα χωράφια στη δούλεψή μου, η αίτησή μου δεν έγινε δεκτή», μας λέει ο Θοδωρής. «Μοιραία, από την 1η Αυγούστου σταμάτησα να παρουσιάζομαι στην υπηρεσία μου. Δεν είχα, πλέον, την οικονομική δυνατότητα να το κάνω. Με ενημέρωσαν, μάλιστα, από τη στρατολογία ότι ή θα παρουσιαστώ στο στρατό ή θα προχωρήσει η διαδικασία έκπτωσής μου. Αποφάσισα να αιτηθώ αναβολής, η οποία αν γίνει δεκτή σημαίνει ότι πρέπει να κάνω εκ νέου αίτημα αναγνώρισης ως αντιρρησία», καταλήγει ο Θοδωρής.