Shedia Τα αστέρια δίπλα μας

14/09/2018

Τα αστέρια δίπλα μας

Επιστήμη και θρησκεία απαντούν σε διαφορετικά ερωτήματα, επισημαίνει ένας από τους σημαντικότερους αστροφυσικούς της εποχής μας, καθώς εκφράζει την επιθυμία να ταξιδέψει στο διάστημα, αλλά και την αγάπη του για τα λουλούδια και τη φύση που μας περιβάλλει.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

του Υμπέρ Ριβς

στον Tuan Trieu-Hoang

«Είδα ένα αγριολούλουδο» («J’ ai vu une fleur sauvage») είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του αστροφυσικού Υμπέρ Ριβς (Hubert Reeves) που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό. Με αφορμή το νέο του εκδοτικό έργο, ο διάσημος αστροφυσικός μίλησε, από το σπίτι του στο Παρίσι, στο καναδικό περιοδικό δρόμου «L’ltinéraire» για τις περιβαλλοντικές του ανησυχίες και την αγάπη του για τη φύση, τα λουλούδια και τα αστέρια.

Tuan Trieu-Hoang: Κύριε Ριβς, πάντα καταπιάνεστε με το θέμα του περιβάλλοντος με έναν ψύχραιμο τρόπο, γεμάτο σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Πιστεύετε ότι καταστρέφουμε σιγά σιγά τον πλανήτη μας μέσω της υπερεκμετάλλευσης των πόρων, της αποψίλωσης των δασών, των απορριμμάτων και της ρύπανσης;

Υμπέρ Ριβς: Κάποιες φορές σιγά σιγά, κάποιες φορές αλματωδώς. Για παράδειγμα, καίμε τα δάση του όμορφου Αμαζονίου και της Αφρικής, όπως συμβαίνει αλματωδώς στο Κονγκό. Είναι κρίμα, καθώς καταστρέφουμε, πραγματικά, υπέροχα δάση τα οποία δεν πρόκειται ποτέ να επανέλθουν.

Tuan Trieu-Hoang: Τελικά, είμαστε πράγματι εμείς οι άνθρωποι υπεύθυνοι για την κλιματική αλλαγή; Οι επιχειρήσεις κερδοσκοπούν σε βάρος του οικοσυστήματος; Πιστεύετε ότι η Γη αρρωσταίνει;

Υμπέρ Ριβς: Υπάρχει μία σύγκρουση μεταξύ του κέρδους και της υγείας των ανθρώπων και των δασών. Επικεντρωνόμαστε πάρα πολύ στο άμεσο κέρδος εις βάρος του περιβάλλοντος και συγχρόνως κακοποιούμε σοβαρά τον πλανήτη. Καταστρέφουμε τα δάση, καταστρέφουμε το οικοσύστημα και κάνουμε τους ωκεανούς πιο όξινους.

Tuan Trieu-Hoang: Γράψατε ένα βιβλίο που λέγεται «J’ai vu une fleur sauvage» («Είδα ένα αγριολούλουδο»). Γιατί ένας αστροφυσικός ενδιαφέρεται για τα λουλούδια;

Υμπέρ Ριβς: Προέκυψε από τη γιαγιά μου. Όταν ήμουν μικρός, μας πήγαινε στον μικρό κήπο της για να φυτέψουμε λουλούδια και δέντρα και ανέπτυξα ένα ενδιαφέρον γι’ αυτό. Τον περισσότερο καιρό, δεν δίνουμε σημασία στα λουλούδια που μας περιβάλλουν. Καθόμαστε στα αυτοκίνητά μας, βλέπουμε τη φύση μέσα από τα παράθυρα, αλλά ξεχνάμε να τη βλέπουμε σε όλη της την ομορφιά. Ναι, υπάρχει ομορφιά στ’ αστέρια. Έχω μιλήσει γι’ αυτό σε πολλά βιβλία μου. Αλλά πιστεύω ότι είναι εξίσου σημαντικό να βλέπουμε τα αστέρια που είναι ακριβώς δίπλα μας, εκείνα που περπατάμε πάνω τους. Δεν μιλώ για τα λουλούδια στα καταστήματα, αλλά αυτά που βρίσκονται κάτω απ’ τα πόδια μας, όταν περπατάμε σε δάση και λιβάδια. Αυτός είναι ο λόγος που έγραψα αυτό το βιβλίο, για να δώσω στους ανθρώπους τα εργαλεία που χρειάζονται για να κατανοήσουν τα λουλούδια και να μάθουν τις ονομασίες τους, έτσι ώστε να γίνουν σαν φίλοι.

Tuan Trieu-Hoang: Αυτό σημαίνει ότι τα λουλούδια είναι μέρος του κόσμου;

Υμπέρ Ριβς: Απολύτως! Είναι ένα σημαντικό κομμάτι του. Τα λουλούδια μάς επιτρέπουν να ζήσουμε. Τρώμε φυτά, τρώμε σιτάρι. Τα λουλούδια, τα φυτά και τα λαχανικά είναι ζωτικής σημασίας για εμάς.

Tuan Trieu-Hoang: Τι κληρονομιά θα θέλατε να αφήσετε στα παιδιά και στα εγγόνια σας;

Υμπέρ Ριβς: Πιστεύω ότι οι γονείς θα πρέπει να μεταφέρουν στα παιδιά τους τη χαρά τού να βρίσκεσαι στη φύση. Δεν έχει νόημα να βγάζεις μακροσκελείς λόγους. Αν τα παιδιά βλέπουν ότι απολαμβάνεις να βρίσκεσαι στη φύση ή κοντά στο νερό, κι αυτά θα αντλήσουν ευχαρίστηση από αυτό. Αν πάντοτε ζουν σε μια πόλη με τσιμέντο και δρόμους, χωρίς να βλέπουν τη φύση, ποτέ δεν θα αποκτήσουν την ικανότητα να την αγαπήσουν.

Tuan Trieu-Hoang: Θα μπορούσατε με συντομία να εξηγήσετε τι είναι ένας αστροφυσικός;

Υμπέρ Ριβς: Ο αστροφυσικός είναι κάποιος που μελετάει τα αστέρια και τους πλανήτες για να προσπαθήσει να καταλάβει πώς λειτουργούν: πώς γεννιούνται, πώς ζουν και πώς πεθαίνουν, αλλά και πώς ένα αστέρι, όταν πεθαίνει, διασκορπίζει άτομα. Γιατί τα αστέρια είναι εργοστάσια που παράγουν άτομα. Τα άτομα του σώματός μας, όπως ο άνθρακας, το άζωτο και το οξυγόνο, δημιουργήθηκαν από αστέρια που πέθαναν πριν από πολύ καιρό. Αυτό είναι ένας αστροφυσικός: Κάποιος που παρατηρεί τον ουρανό και προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει εκεί πάνω. Το «Άστρο» προέρχεται από το λατινικό «aster», που σημαίνει αστέρι (συμπεριλαμβανομένων των πλανητών, των αστεριών και των γαλαξιών) και μετά το «φυσικός», για την κατανόηση των νόμων της Φυσικής. Εκεί βρίσκεται η εξήγηση!

Tuan Trieu-Hoang: Έχετε γράψει ένα βιβλίο που λέγεται «Αστρόσκονη» («Poussiѐres d’étoiles»). Γιατί γράφετε ότι τα ανθρώπινα όντα είναι «αστρόσκονη»;

Υμπέρ Ριβς: Tα ανθρώπινα όντα είναι φτιαγμένα από άτομα. Όταν κάνεις ένα ντους το πρωί, πλένεις το σώμα σου, που ειναι φτιαγμένο από άτομα, και αυτά τα άτομα δεν υπήρχαν πάντοτε. Δημιουργήθηκαν πριν από αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια, όπως τα αστέρια. Όταν τα αστέρια πέθαναν, εξέπεμψαν τα άτομα που είχαν φτιάξει στο διάστημα και εμείς είμαστε φτιαγμένοι από αυτά τα άτομα.

Tuan Trieu-Hoang: Τι γνωρίζουμε σήμερα για το πώς δημιουργήθηκε το Σύμπαν και το ηλιακό μας σύστημα;

Υμπέρ Ριβς: Υπάρχουν ολόκληρες βιβλιοθήκες αφιερωμένες σε αυτό το θέμα, αλλά θα σας το συνοψίσω. Πρώτον, γνωρίζουμε ότι το Σύμπαν δεν υπήρχε πάντα. Έχει μια ηλικία, ακριβώς όπως κι εμείς. Τώρα, γνωρίζουμε ότι έχει ηλικία περίπου 14 δισεκατομμυρίων ετών. Δεν ξέρουμε ακριβώς πώς γεννήθηκε, αλλά ξέρουμε τώρα ότι έμοιαζε με μια τεράστια έκρηξη, που είναι πολύ καυτό θέμα. Και όλα γύρω, μετά από αυτό, ψύχθηκαν. Αυτό είναι που αποκαλούμε «Big Bang».

Tuan Trieu-Hoang: Aν, επιστημονικά μιλώντας, είναι δυνατόν να πάμε στον Άρη, για παράδειγμα, γιατί να πάμε εκεί; Τι ακριβώς ψάχνουμε;

Υμπέρ Ριβς: Να κατανοήσουμε. Με ρώτησες τι ξέρουμε για το ηλιακό σύστημα. Για να μάθουμε για το ηλιακό σύστημα, πρέπει να πας στο διάστημα, όπως κάνεις όταν θέλεις να μάθεις κάτι για μια άλλη χώρα, είναι καλύτερα να την επισκεφθείς. Πηγαίνουμε στη Σελήνη για να μάθουμε για την ιστορία της, να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς γεννήθηκε και πώς εμφανίστηκαν άλλα σώματα, συμπεριλαμβανομένης της Γης και του Ήλιου. Τα ανθρώπινα όντα θέλουν να καταλάβουν. Γεννήθηκαν σε ένα σύμπαν και μια μέρα αναρωτήθηκαν: «Πού βρίσκομαι; Τι θα κάνω εδώ;». Πάντα είχαμε δίψα για γνώση. Αυτή είναι η βασική ιδέα πίσω από το γιατί φτάνουμε σ’ άλλους πλανήτες: Θέλουμε να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί ο κόσμος στον οποίο ζούμε και ο μόνος τρόπος να το καταφέρουμε είναι πηγαίνοντας σ’ αυτούς τους πλανήτες.

Tuan Trieu-Hoang: Η SpaceX αναπτύσσει διαστημικό τουρισμό. Πιστεύετε ότι είναι καλή ιδέα; Αν σας προσφερόταν ένα ταξίδι με μία από αυτές τις κάψουλες, θα δεχόσασταν;

Υμπέρ Ριβς: Αν μου προσφερόταν ένα ταξίδι, θα πήγαινα, χωρίς δισταγμό! Είμαι περίεργος. Είναι σαν να πηγαίνετε διακοπές και να ανακαλύπτετε άλλους ανθρώπους, άλλες χώρες. Αν έχουμε τα μέσα να το κάνουμε, τότε θαυμάσια! Θα πήγαινα στο διάστημα χωρίς δισταγμό αν μου δινόταν η ευκαιρία... αλλά και αν ήμουν 30 χρονών, καθώς νομίζω ότι τώρα θα με θεωρούσαν πολύ μεγάλο! (γέλια)

Tuan Trieu-Hoang: Έχουν ανακαλυφθεί νέοι πλανήτες, που βρίσκονται 32 έτη φωτός μακριά απ’ τη Γη. Θα μπορούσαν να ανακαλυφθούν νέοι κατοικήσιμοι κόσμοι ή άλλες μορφές ζωής σε μέρη τόσο μακρινά;

Υμπέρ Ριβς: Είναι απολύτως πιθανό. Είναι μια ερώτηση που θέτουμε οι ίδιοι στους εαυτούς μας. Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται πολύ γι’ αυτό το θέμα: Υπάρχουν άλλες μορφές ζωής στο Σύμπαν εκτός από εμάς; Πηγαίνουμε να εξερευνήσουμε για να δούμε αν υπάρχουν άλλα μέρη με ζωή, αλλά ίσως όχι με ανθρώπινα όντα, βακτήρια ή ζώα, όπως εδώ. Δεν θα τα μάθουμε όλα αυτά αν δεν πάμε εκεί και δεν το εξερευνήσουμε εμείς οι ίδιοι.

Tuan Trieu-Hoang: Είναι πιθανό να είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;

Υμπέρ Ριβς: Είναι απλώς τόσο πιθανό να είμαστε μόνοι μας όσο πιθανό είναι να υπάρχει ζωή και αλλού. Στην ερώτησή σας «είμαστε μόνοι μας;», η απάντησή μου είναι: «Κανείς δεν ξέρει». Ως εκ τούτου, θα προσπαθήσουμε να το ανακαλύψουμε. Θα πάμε να διερευνήσουμε και, αν βρούμε κάτι, θα προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε.

Tuan Trieu-Hoang: Δεν πιστεύετε ότι έχουμε αρκετά προβλήματα να επιλύσουμε στη Γη; Γιατί να σπαταλάμε τόσα χρήματα και ενέργεια για να δούμε αν υπάρχει ζωή αλλού;

Υμπέρ Ριβς: Το ακριβό μέρος της αποστολής ενός πυραύλου στο διάστημα είναι η κατασκευή του, δηλαδή οι μισθοί των ατόμων που εμπλέκονται στην κατασκευή του. Προφανώς, η προετοιμασία πυραύλων κοστίζει χρήματα, αλλά αυτά τα χρήματα παραμένουν στη Γη, με τις οικογένειες των ανθρώπων που συμμετέχουν στην κατασκευή τους. Αυτά τα χρήματα κρατούν την οικονομία ζωντανή. Δεν είναι αλήθεια να λέμε ότι στέλνουμε κάτι ακριβό στο διάστημα. Δεν στέλνουμε διαμάντια. Αυτό που στέλνουμε δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα, είναι απλώς ένα κομμάτι μέταλλο.

Tuan Trieu-Hoang: Με μια πρώτη ματιά, φαίνεται ότι ο θρησκευτικός και ο επιστημονικός λόγος διατηρούν μια παράταιρη σχέση. Ως αστροφυσικός, πιστεύετε ότι η επιστήμη και η θρησκεία μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά;

Υμπέρ Ριβς: Σίγουρα. Ξέρω κάποιους επιστήμονες και ερευνητές που είναι πιστοί. Ξέρω και άλλους που δεν είναι καθόλου. Δεν έχει σημασία. Ο καθένας έχει το δικαίωμα της δικής του γνώμης και είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι να έχουν το δικαίωμα να πιστεύουν ό,τι θέλουν. Χρειάζεται να είμαστε ανεκτικοί και να αποδεχόμαστε το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι δεν σκέφτονται όπως εμείς. Δεν είμαι πιστός με την παραδοσιακή έννοια του όρου, αλλά έχω πολλούς φίλους που είναι φανατικά πιστοί και εξαίρετοι επιστήμονες. Μιλάμε για δύο εντελώς διαφορετικά πεδία. Υπάρχει το θρησκευτικό πεδίο, αυτό στο οποίο πιστεύω, και το επιστημονικό πεδίο, καθώς είμαι επαγγελματίας επιστήμονας. Για μένα, δεν υπάρχει πιθανή σύγκρουση μεταξύ των θρησκευτικών απόψεων και της επιστήμης.

Tuan Trieu-Hoang: Οι επιστήμονες γνωρίζουν, ενώ οι θρησκευόμενοι πιστεύουν σε κάτι που δεν μπορούν να δουν. Οι πρώτοι βασίζονται στην εμπειρική συλλογιστική, ενώ οι τελευταίοι βασίζονται στις πεποιθήσεις...

Υμπέρ Ριβς: Αντί γι’ αυτό, θα’ λεγα: «Η επιστήμη είναι εμπειρική, πράγματα που μπορούν να αποδειχθούν. Η πίστη είναι πράγματα που δεν μπορούν να αποδειχθούν». Μπορείτε να δείτε τα αεροπλάνα, αλλά δεν μπορείτε να δείτε θεία όντα. Υπάρχουν πράγματα που μπορούν να γίνουν αντιληπτά και επομένως να ελεγχθούν και πράγματα που δεν μπορούν. Για παράδειγμα, πιστεύετε ότι η ζωή σας έχει κάποιο νόημα; Δεν θα το δείτε. Εναπόκειται σε σας να αποφασίσετε. Ακόμα κι αν λέτε ότι ο Θεός υπάρχει, ε, ο Θεός δεν πρόκειται να εμφανιστεί για να σας το αποδείξει. Ούτε η επιστήμη μπορεί να σας το πει. Εσείς είστε που θα πείτε: «Πιστεύω σε αυτό, ακόμα κι αν δεν το βλέπω». Βλέπετε τη διαφορά; Υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορούν να ελεγχθούν και άλλα που δεν μπορούν. Η ζωή σας έχει νόημα; Υπάρχει Θεός; Τι υπάρχει μετά το θάνατο; Όλες αυτές οι ερωτήσεις είναι σημαντικές, αλλά η επιστήμη πιθανότατα δεν θα μπορέσει ποτέ να απαντήσει.

Tuan Trieu-Hoang: Κάποια στιγμή, θα έχετε σηκώσει το κεφάλι σας να κοιτάξετε τον ουρανό μια νύχτα του καλοκαιριού. Πιστεύετε ότι ο Θεός θα μπορούσε να βρίσκεται κάπου ανάμεσα στα εκατομμύρια των αστεριών;

Υμπέρ Ριβς: Προσωπικά, δεν έχω απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση και δεν μπορώ να σας πω αν πιστεύω στην ύπαρξη του Θεού ή όχι. Για μένα, όπως και για σας, είναι μια ερώτηση χωρίς απάντηση. Μου αρέσει να παραθέτω τον Γούντι Άλεν, ο οποίος έχει πει ότι «αν υπάρχει Θεός, ελπίζω να έχει μια καλή δικαιολογία!»

Tuan Trieu-Hoang: Όταν βρίσκεστε στον κήπο σας ανάμεσα στα λουλούδια σας, εξακολουθείτε να γοητεύεστε απ’ τα θαύματα της φύσης που σας περιβάλλουν;

Υμπέρ Ριβς: Εντελώς. Είμαι ακόμα γεμάτος θαυμασμό. Η φύση δεν θα σταματήσει ποτέ να με γεμίζει με ενθουσιασμό.

comments powered byDisqus

Shedia

Τα αστέρια δίπλα μας

Αρχειο

Κατηγοριες

ΣΧΕΔΙΑ TWEETS

Shedia

Τα αστέρια δίπλα μας

Διαδωστε το

Αρχειο

Κατηγοριες

Το Newsletter της Σχεδιας

ΣΧΕΔΙΑ TWEETS